Τι αλλάζει στην Τουρκία αν ο πρόεδρος υλοποιήσει αυτούσιο το σχέδιό του
Μετά τη διαφαινόμενη -αν και οριακή- νίκη του “ναι” στο τουρκικό δημοψήφισμα, ο Τούρκος πρόεδρος αναμένεται να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που έχει εξαγγείλει. Αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την κατάργηση του αξιώματος του πρωθυπουργού και μια σειρά υπερεξουσίες για τον πρόεδρο, μεταξύ των οποίων να ορίζει τους υπουργούς και έναν ή δυο αντιπροέδρους της κυβέρνησης, να επιλέγει έξι μέλη του Ανωτάτου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, να εκδίδει προεδρικά διατάγματα και να κηρύττει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Ακόμη, ως κερασάκι στην τούρτα, ο Ερντογάν κάνει ένα ακόμη δώρο στον εαυτό του: “Μηδενίζει” όλα τα χρόνια που υπήρξε μέχρι τώρα πρόεδρος, και ξεκινά με “μηδέν” στο κοντέρ, ελπίζοντας να είναι στο τιμόνι της Τουρκίας μέχρι το 2029, χωρίς να πάψει να έχει σχέσεις και με το κόμμα του!
Αναλυτικά οι αλλαγές:
Διευρύνονται οι εξουσίες του προέδρου
Βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης, ο πρόεδρος Ερντογάν θα συγκεντρώνει τις περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες, ορίζοντας ο ίδιος τους υπουργούς της κυβέρνησης, καθώς και έναν ή δύο αντιπροέδρους.
Καταργείται το αξίωμα του πρωθυπουργού, ενώ βάσει των προβλέψεων του νομοσχεδίου, ο πρόεδρος θα μπορεί να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα. Ο πρόεδρος της Τουρκίας θα μπορεί να επιλέγει άμεσα ή έμμεσα έξι μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK), το οποίο είναι αρμόδιο για να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς λειτουργούς. Το κοινοβούλιο θα επιλέγει τα υπόλοιπα επτά μέλη.
Τα στρατοδικεία -που έχουν στο παρελθόν καταδικάσει σε θάνατο πολλούς αξιωματούχους, μεταξύ αυτών και τον πρώην πρωθυπουργό Αντνάν Μεντερέ,ς μετά το πραξικόπημα του 1960, θα απαγορευθούν – πλην εξαιρέσεων.
Κοινοβούλιο
Ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, ενώ το όριο ηλικίας του εκλέγεσθαι θα μειωθεί από τα 25 έτη που είναι τώρα στα 18.
Οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα κάθε πέντε χρόνια, έναντι τεσσάρων που ισχύει τώρα.
Το κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να μπορεί να καταρτίζει, να τροποποιεί και να καταργεί νόμους. Επίσης θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει προεδρικά διατάγματα για τους τομείς που αφορούν τις διευρυμένες εκτελεστικές του εξουσίες.
Αντίθετα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο πρόεδρος δεν θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα για θέματα τα οποία ρυθμίζονται ξεκάθαρα από τους νόμους.
Αν ο πρόεδρος κατηγορηθεί ή θεωρηθεί ύποπτος ότι διέπραξε κάποιο αδίκημα, το κοινοβούλιο θα μπορεί να ζητεί να διενεργηθεί έρευνα, όμως η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με διευρυμένη πλειοψηφία τριών πέμπτων.
Κατάσταση έκτακτης ανάγκης
Σύμφωνα με τη συνταγματική μεταρρύθμιση, η χώρα θα κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μόνο σε περίπτωση «εξέγερσης ενάντια στην πατρίδα» ή όταν σημειώνονται «βίαιες ενέργειες που απειλούν το έθνος με διχασμό».
Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης προτού θέσει σχετικό ερώτημα στο κοινοβούλιο. Στη συνέχεια το κοινοβούλιο θα μπορεί να την παρατείνει, να την αναστέλλει ή να περιορίζει τη διάρκειά της.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αρχικά θα μπορεί να τίθεται σε ισχύ για έξι μήνες, και στη συνέχεια θα μπορεί να παρατείνεται για ανώτατη περίοδο 4 μηνών κάθε φορά.
Πρόεδρος ως το 2029;
Το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης ορίζει την 3η Νοεμβρίου 2019 ως ημερομηνία των επόμενων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
Ο πρόεδρος εκλέγεται για μια πενταετή θητεία και για δύο φορές το ανώτατο. Πλέον δεν θα είναι υποχρεωμένος να παύει τις σχέσεις του με το κόμμα του.
Ο Ερντογάν, 63 ετών, εκλέχθηκε πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014, αφού διετέλεσε πρωθυπουργός της Τουρκίας επί 12 χρόνια.
Η τρέχουσα θητεία του ως πρόεδρος δεν θα προσμετράται όταν αλλάξει το σύστημα. Οπότε, ο Ερντογάν, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2003, μπορεί θεωρητικά να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029.
