Πνίγηκαν Καρδίτσα, Τρίκαλα, Μαγνησία στα κάλπικα αντιπλημμυρικά έργα του Ιανού και η λάσπη έθαψε παραγωγή και οικονομία
Μετά τις στάχτες σειρά είχαν οι φονικές πλημμύρες. Καρδίτσα, Βόλος, Πήλιο, Λάρισα και Τρίκαλα πνίγηκαν από την κακοκαιρία Ντάνιελ, μετρώντας νεκρούς και καταστροφές. Αγρότες, κτηνοτρόφοι και επιχειρηματίες που προσπαθούσαν να ορθοποδήσουν μετά το πέρασμα του Ιανού ή τις πλημμύρες του 2018 και του 2021, είδαν τον μόχθο τους να μετατρέπεται σε σημαδούρα μες στη λάσπη. «Πάλι τα ίδια. Μηχανήματα και ζωοτροφές καταστράφηκαν. Μόλις πήγαμε να πάρουμε τα πάνω μας συνέβη αυτό…» δηλώνει στο Documento ο Βασίλης Τρέμμας, ιδιοκτήτης της μοναδικής πλέον μονάδας παραγωγής γάλακτος και πάχυνσης μοσχαριών στην Καρδίτσα, ο οποίος το 2020 υπέστη ζημιές ύψους 1 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχη εικόνα μεταφέρουν οι βαμβακοπαραγωγοί, ενώ για μεγάλες καταστροφές μιλούν και οι παραγωγοί μήλων και κάστανων της Μαγνησίας.
Το ζήτημα, πλέον, εκφεύγει της εγκληματικής ανεπάρκειας του επιτελικού κράτους. Η ανικανότητα (και) της νέας κυβέρνησης Μητσοτάκη να διαχειριστεί έκτακτες συνθήκες αποτελεί σταθερά και ως τέτοια θα πρέπει να αντιμετωπιστεί για λόγους επιβίωσης. Εν προκειμένω, στο επίκεντρο τίθενται τόσο ο θρυμματισμός του δόγματος της εκκένωσης όσο και η απτή απόδειξη ότι το πάθημα του Ιανού δεν έγινε μάθημα για την κεντρική διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση. Τα μεγαλεπήβολα αντιπλημμυρικά σχέδια που περιέγραφαν μέλη του υπουργικού συμβουλίου από κοινού με αυτοδιοικητικά στελέχη μετά τις προηγούμενες θεομηνίες αποδείχτηκαν κενό γράμμα και δη τη στιγμή που ήδη από το 2018 οι χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας αποτύπωναν τον κίνδυνο που διέτρεχε ο Βόλος. Οπως ανέφερε σε ανάρτησή της η επικεφαλής περιβαλλοντικής πολιτικής του WWF Θεοδώτα Νάντσου: «Η Ελλάδα επιμένει να παραβιάζει την οδηγία για τις πλημμύρες (2007/60/ΕΚ) “για την αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας”, καθώς δεν επικαιροποιεί όπως πρέπει τα υποχρεωτικά διαχειριστικά σχέδια».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι εξαγγελίες του Κυριάκου Μητσοτάκη πατώντας στα λασπόνερα που είχε αφήσει πίσω του το πέρασμα του Ιανού το 2020 από την Καρδίτσα: «Θα ξαναφτιάξουμε τις υποδομές καλύτερα από ό,τι ήταν. Και θα τις ξαναφτιάξουμε καλύτερα από ό,τι ήταν και θα βρούμε και την ευκαιρία να σχεδιάσουμε και το υπουργείο δρομολογεί –εξάλλου υπάρχουν τέτοιοι πόροι– και την ενίσχυση των δασικών αντιπλημμυρικών έργων ώστε να μην ξαναζήσουμε ποτέ μια τέτοια καταστροφή».
Στο ίδιο μοτίβο εμπαιγμού τον Ιανουάριο του 2021 ο επί δώδεκα χρόνια περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, μιλώντας στο περιφερειακό συμβούλιο, είχε κάνει λόγο για υλοποίηση «119 αντιπλημμυρικών έργων ύψους 530 εκατ. ευρώ», τα οποία θα πλαισιώνονταν από «έργα διευθέτησης, συντήρησης και καθαρισμού ποταμών, τάφρων και συλλεκτήρων ύψους 110 εκατ. ευρώ από το υπουργείο Υποδομών και 25 εκατ. ευρώ από την Περιφέρεια Θεσσαλίας». Μάλιστα, για την «αντιπλημμυρική θωράκιση» του Δήμου Παλαμά είχε ενταχθεί έργο ύψους 6,3 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων. «Η εποχή επιβάλλει βαθιές επεξεργασίες και συνδυαστικές ολιστικές πολιτικές αντίστοιχες των κινδύνων και των απειλών που μας περιβάλλουν» ήταν η «ταπεινή» δήλωση του περιφερειάρχη, ο οποίος έχει το θράσος να ζητά τώρα αναβολή των αυτοδιοικητικών εκλογών.
«Ολες οι καλλιέργειες καταστράφηκαν»
Ξεκινώντας το οδοιπορικό της καταστροφής οι αγρότες της Καρδίτσας βλέπουν για ακόμη μια φορά τις καλλιέργειές τους να βυθίζονται από ξεχειλισμένους παραπόταμους. Τριφύλλι, καλαμπόκι, σιτάρι, κηπευτικά, ντομάτες και προφανώς οι βαμβακοκαλλιέργειες χάθηκαν, προκαλώντας ντόμινο που ξεκινά από τους αγρότες, διαπερνά γεωπόνους, εκκοκκιστές και προμηθευτές πρώτων υλών, καταλήγοντας στους εργάτες γης που μένουν χωρίς μεροκάματο.
«Αν αυτό είναι αντιπλημμυρικό, που όλος ο Κάμπος έγινε θάλασσα, τότε τους τα χαρίζουμε» δηλώνει αποκαρδιωμένος ο αντιπρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Καρδίτσας Σωτήρης Γιαννακός, τονίζοντας ότι ο ΕΛΓΑ δεν μπορεί να καλύψει το κόστος των ζημιών και πως μετά τον Ιανό οι αποζημιώσεις «δόθηκαν αλλού ’ντ’ αλλού» διότι «βρέθηκαν αποζημιωμένοι χωρίς χωράφια».
Παράλληλα, ο πρόεδρος της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Καρδίτσας Κωνσταντίνος Τζέλλας επισημαίνει: «Ολες οι καλλιέργειες καταστράφηκαν. Δεν μπορούμε καν να φτάσουμε στα χωράφια. Ο Kάμπος έχει μετατραπεί σε πέλαγος. Ο,τι είχαμε σε αποθήκες χάθηκε, ό,τι είχαμε έξω καταστράφηκε. Ούτε το βαμβάκι ούτε το καλαμπόκι έμειναν» είπε και πρόσθεσε πως η κατάσταση είναι χειρότερη από το πέρασμα του Ιανού. Μάλιστα, υπογραμμίζει ότι εκτός από τις καλλιέργειες έχει καταστραφεί και το ζωικό κεφάλαιο (πρόβατα, αγελάδες, μελίσσια) σε ποσοστό 100%.
Φρίκη με την παραγωγή
Ιδια είναι η κατάσταση που επικρατεί στις καλλιέργειες της Λάρισας, ενώ σήμα κινδύνου εκπέμπουν και οι μηλοπαραγωγοί και καλλιεργητές κάστανου της Ζαγοράς Πηλίου. «Είμαστε στα χωριά αποκλεισμένοι και δεν μπορούμε να πάμε στα κτήματα» διηγήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης ο δήμαρχος Παναγιώτης Κουτσαύτης, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την καταστροφή που έχουν υποστεί κρίσιμες υποδομές για την αλυσίδα εργασιών γύρω από τις μηλοκαλλιέργειες. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου Γιάννης Κράβαρης εξήγησε το μεσημέρι της Παρασκευής ότι το αγροτικό δίκτυο είναι κατεστραμμένο. «Είμαστε δέκα μέρες προ της συγκομιδής και δεν ξέρουμε πώς θα μαζέψουμε τα μήλα, καθώς δεν έχουμε πρόσβαση» περιέγραψε αναφορικά με 8,5 χιλιάδες στρέμματα μηλοκαλλιέργειας σε Ζαγορά, Μακρυρράχη και Πουρί. «Φρίκη! Είναι αλυσιδωτή η αντίδραση που προκαλείται στην τοπική οικονομία και γι’ αυτό ζητάμε βοήθεια από την πολιτεία» κατέληξε.
«Θα κάνουμε πολύ καιρό να συνέλθουμε»
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Βόλου Απόστολος Οντόπουλος προβλέπει πως «θα κάνουμε πολύ καιρό να συνέλθουμε» καθότι αρκετοί επιχειρηματίες πρέπει να σηκώσουν το βάρος της αποκατάστασης τόσο της επιχείρησής τους όσο και της κατοικίας τους. «Σημαντική μερίδα της αγοράς είδε τον εξοπλισμό και το εμπόρευμά της κατεστραμμένα» είπε και εξήγησε πως σημαντικές ζημιές έχουν καταγραφεί στην περιοχή των Παλαιών, όπως επίσης στις κεντρικές οδούς Δημητριάδος και Ιάσονος. «Μετράμε πληγές, είναι πολύ δύσκολη η επόμενη μέρα. Γι’ αυτό οι καταγραφές και οι αποζημιώσεις πρέπει να “τρέξουν” άμεσα» ξεκαθαρίζει.
«Η παραγωγή τελείωσε»
Σε σχέση με τη Λάρισα και την επικίνδυνη αύξηση της στάθμης του Πηνειού, ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης Βασίλης Κόκκαλης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τις περιοχές Αγιου Θωμά και Νέας Σμύρνης, ενώ επισήμανε την έλλειψη νερού και ηλεκτρικού ρεύματος.
Η κρισιμότητα της κατάστασης που επικρατούσε και στη Λάρισα αντανακλάται στο γεγονός ότι την ώρα της συνομιλίας μας με τον Β. Κόκκαλη τον κάλεσε ΑμεΑ ζητώντας του βοήθεια, καθώς οι αρμόδιες αρχές δεν απαντούσαν στις κλήσεις του για την ανάγκη απεγκλωβισμού του. «Η παραγωγή τελείωσε. Δηλαδή, βαμβάκι, τριφύλλι και κηπευτικά. Εχει αλλοιωθεί το καλλιεργήσιμο έδαφος με τα φερτά υλικά κι αυτή είναι η χειρότερη ζημιά» κατέστησε σαφές.
«Καταστράφηκε το ζωικό κεφάλαιο»
Επικοινωνήσαμε με τον Β. Τρέμμα, τον οποίο είχαμε επισκεφτεί το 2020 στη μοναδική μονάδα παραγωγής γάλακτος και πάχυνσης μοσχαριών που λειτουργεί στην Καρδίτσα. Μόλις είχε γυρίσει από τη μονάδα, στην οποία αντίκρισε όσα είχε κληθεί να αποκαταστήσει μετά το πέρασμα του Ιανού. «Ζωικό κεφάλαιο, ζωοτροφές και μηχανήματα καταστράφηκαν» εξήγησε, κρίνοντας ότι η εισροή του νερού στη μονάδα είχε μεγαλύτερη διάρκεια από αυτήν που σημειώθηκε πριν από τρία χρόνια. «Δεν μπόρεσα να ορθοποδήσω από τον Ιανό. Φέτος πήγαμε λίγο να συμμαζευτούμε και γι’ αυτό δεν είχα μέχρι τώρα τόσα ζώα όσα τότε. Δεν αναπληρώνεται εύκολα ο ζωικός πληθυσμός. Είναι μεγάλο το κόστος της επένδυσης» ανέφερε, στηλιτεύοντας πως μετά την καταστροφή του 2020 έλαβε μόνο 120.000 ευρώ αποζημίωση τη στιγμή που οι ζημιές άγγιζαν το 1 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, επικοινωνήσαμε με τον ιδιοκτήτη μονάδας εμπορίας ξυλείας Μιχάλη Παραθύρα, τον οποίο επίσης είχαμε συναντήσει το 2020. Ηταν εγκλωβισμένος, όμως οι εργάτες που είχαν πρόσβαση στη μονάδα τού μετέφεραν τα δυσάρεστα. «Είναι χειρότερη η ζημιά απ’ αυτήν που προκάλεσε ο Ιανός. Πλημμύρισε όλη η επιχείρηση» είπε.
«Εκατοντάδες εγκλωβισμένοι»
«Αμα θέλετε να βοηθήσετε, γράψτε να μας στείλουν νερό, τρόφιμα και καύσιμα» τόνισε στη σύντομη επικοινωνία που είχαμε ο πρώην αντιδήμαρχος Παλαμά και νυν πρόεδρος ΔΕΥΑΠ (Δημοτική Επιχείρηση Υδρευσης – Αποχέτευσης) Αθανάσιος Τσίντζας, ο οποίος εκείνη την ώρα βοηθούσε στον απεγκλωβισμό κατοίκων. Μάλιστα, μόλις τον είχαν ενημερώσει για την ανάσυρση νεκρής γυναίκας μέσα από το σπίτι της. «Τώρα έμαθα για μία νεκρή, μου το είπε η κόρη της» μας μετέφερε και έκανε λόγο για εκατοντάδες εγκλωβισμένους.
Ευτυχώς που βγήκε η προκήρυξη
Για την τραγική κατάσταση που επικράτησε στην Καρδίτσα εν γένει, με τα χωριά Βλοχός και Μεταμόρφωση να εξαφανίζονται –στην κυριολεξία– από τον χάρτη εξαιτίας του νερού, μία ξεκάθαρη εξήγηση δίνει καταγγελία που έφτασε στο Documento σε σχέση με την κωλυσιεργία των αντιπλημμυρικών έργων που εξήγγειλε με στόμφο μετά τον Ιανό ο Κ. Αγοραστός. Στις 19 Ιουλίου, δηλαδή ενάμιση μήνα πριν από τις καταστροφές του Ντάνιελ και τρία χρόνια μετά τον Ιανό, αναρτήθηκε η προκήρυξη διαγωνισμού με αντικείμενο «Αντιπλημμυρικά έργα – αποκατάσταση καταστροφών από τον Ιανό στην Τ.Κ. Προδόμου», προϋπολογισμό 496.000 ευρώ. Περιττό να σημειωθεί ότι το χωριό πλημμύρισε.
Ολα τα βέλη στοχεύουν Αγοραστό
Η εφημερίδα συνομίλησε με τον πρώην δήμαρχο Καρδίτσας Φώτη Αλεξάκο, αλλά και με τον υποψήφιο δήμαρχο Βόλου Νίκο Παπαπέτρο προκειμένου να διασαφηνιστούν οι αιτίες της βιβλικής καταστροφής. Και οι δύο επέρριψαν ευθύνες στον περιφερειάρχη Θεσσαλίας, χωρίς να αφήνουν εκτός κάδρου τους δημάρχους Καρδίτσας και Βόλου Βασίλη Τσιάκο και Αχιλλέα Μπέο αντίστοιχα. «Η περιφέρεια επιδόθηκε σε ένα μπαράζ αναθέσεων ολόκληρη τη διετία (σ.σ.: μετά τον Ιανό) μέχρι που έφτασε και το ίδιο το Ελεγκτικό Συνέδριο σε ένα έργο προς το τέλος να πει όταν πήγε να εγκριθεί: “Πέρασαν δυο χρόνια, ακόμα αναθέσεις κάνετε;”. Eτσι το ακύρωσε» εξήγησε ο Φ. Αλεξίου και συνέχισε λέγοντας πως η διοίκηση Αγοραστού «από τα περίπου 33 εκατ. ευρώ που πήρε, τα 13 εκατ. δεν τα έδωσε για αποκαταστάσεις και πρόληψη αλλά για ασφαλτικά… βιτρίνας. Αρα, το 35% των χρημάτων που πήρε η περιφέρεια δεν το χρησιμοποίησε σε αντιπλημμυρικά, το χρησιμοποίησε σε έργα βιτρίνας».
Ως προς τα υπόλοιπα 2/3 των πόρων που διοχετεύτηκαν μετά το πέρασμα του Ιανού ο πρώην δήμαρχος Καρδίτσας υποστηρίζει ότι δόθηκαν με απευθείας αναθέσεις, γεγονός που σημαίνει «χαμηλές εκπτώσεις» και ως εκ τούτου απώλεια χρημάτων. «Εκείνο, όμως, που προκαλεί εντύπωση, λίγα χρόνια μετά την καταστροφή, παρότι διατέθηκαν παραπάνω από 200 εκατ. ευρώ για όλα τα έργα, είναι ότι στο ανάχωμα που προστατεύει και θωρακίζει την πόλη δεν έγινε παρέμβαση κι ας είναι ένα διαχρονικό αίτημα όλων των δημάρχων» υπογραμμίζει και κατηγορεί τη δημοτική αρχή πως από τα 12,5 εκατ. ευρώ που διατέθηκαν μετά τις καταστροφές του 2020, το μεγαλύτερο μέρος αυτών δεν δόθηκε για αποκαταστάσεις αλλά για έργα «ψηφοθηρίας».
Αίσθηση προκαλεί δε ότι για το κολοσσιαίο έργο αποκατάστασης του οδικού δικτύου, ύψους περίπου 145 εκατ. ευρώ, η έκπτωση που έδωσε η ΤΕΡΝΑ ήταν μόλις 6%, ενώ θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 30%, όπως υποστηρίζει ο Φ. Αλεξάκος. «Μπορούμε να πούμε πως η ΤΕΡΝΑ αυτό το κομμάτι που κάνει το κάνει καλά και με προδιαγραφές. Η ίδια όμως επιλέγει τον τρόπο. Δηλαδή η ΤΕΡΝΑ μελετάει, φτιάχνει τα σχέδια και κοστολογεί, με το υπουργείο απλώς να εγκρίνει γιατί δεν έρχονται καν οι υπάλληλοι εδώ να επιβλέψουν» συμπληρώνει.
«Ο νους τους στο θεαθήναι»
Ο Ν. Παπαπέτρος εστιάζει την κριτική του στο έλλειμμα προετοιμασίας δήμου και περιφέρειας, αφού –κατά τα λεγόμενά του– τόσο ο Αχ. Μπέος όσο και ο Κ. Αγοραστός είχαν τον νου τους στο θεαθήναι με έργα εντυπωσιασμού και όχι ουσίας. Κατά τον υποψήφιο δήμαρχο Βόλου τα φρεάτια δεν είχαν καθαριστεί με ευθύνη του δήμου, γεγονός που συντελεί στο να μην αξιοποιείται το φυσικό πλεονέκτημα της πόλης, το οποίο δεν είναι άλλο από το ότι «βλέπει» θάλασσα. «Η φυσική ροή των υδάτων θα έπρεπε να είναι στη θάλασσα. Παρ’ όλα αυτά, για λόγους τουριστικούς και για λόγους προβολής το παραλιακό μέτωπο έχει υπερυψωθεί, με αποτέλεσμα το νερό να μην καταλήγει στη θάλασσα» στηλιτεύει, αναφέροντας συμπληρωματικά το έλλειμμα επέκτασης αγωγών απορροής ομβρίων που εξίσου θα έπρεπε να καταλήγουν στη θάλασσα.
Ως προς το ζήτημα αυτό, σύμφωνος είναι και ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος. «Αδιανόητο μια πόλη με κατηφορική κλίση προς τη θάλασσα να πλημμυρίζει. Είναι βαρύτατες οι ευθύνες δήμου και περιφέρειας» υπογράμμισε, με τον Ν. Παπαπέτρου να παίρνει τη σκυτάλη, στρέφοντας αυτήν τη φορά τα πυρά του στην περιφέρεια. Ειδικότερα, καυτηριάζει το γεγονός ότι η κατασκευή αντιπλημμυρικής τάφρου πλησίον του περιφερειακού δρόμου νοείται σαν το γεφύρι της Αρτας. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του υποψήφιου δημάρχου, πρόκειται για έργο που είχε προγραμματιστεί από το 2002, στο πλαίσιο των ολυμπιακών έργων, όμως γραφειοκρατικές παθογένειες δεν έχουν επιτρέψει στις μπουλντόζες να βάλουν μπρος τις μηχανές. «Ο Βόλος λειτουργεί με μια εικόνα προβολής… νυχτερινού κέντρου. Δηλαδή, να ’χουμε την πρόσοψη λαμπερή, φωτισμένη και ικανή να προσελκύσει κόσμο, αλλά οι υποδομές της πόλης ουσιαστικά να είναι ανύπαρκτες» σχολιάζει.
Καμπανάκι για τη δημόσια υγεία
Επιπρόσθετα, ο Ν. Παπαπέτρος εφιστά την προσοχή στο πρόβλημα ύδρευσης που αντιμετωπίζει η πόλη, γεγονός που είχε συνέπεια να βλέπουμε εικόνες με τον Αχ. Μπέο πάνω σε τρακτέρ να μοιράζει εξάδες εμφιαλωμένου νερού. «Είναι πολλές οι αιτίες που δεν έχουμε νερό. Το πρώτο είναι ότι κάποιες πηγές από τις πολλές κατολισθήσεις έπαθαν ζημιές και το δεύτερο είναι ότι οι αγωγοί από τις πηγές μέχρι τις δεξαμενές και τα υδραγωγεία σε κάποια σημεία έχουν υποστεί εξίσου ζημιές σε κάποια χωριά» διευκρίνισε.
Τούτων δοθέντων, δεν μπορεί να παραμεριστεί το SOS που σήμανε η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αθηνά Λινού μέσω ανάρτησής της. Παραθέτοντας τους «άμεσους και μεσοπρόθεσμους κινδύνους που θα απειλήσουν την υγεία όλων μας», έκανε λόγο για την καταστροφή του δικτύου υδροδότησης σε συνδυασμό με τη διαρροή χημικών ουσιών, τις χιλιάδες νεκρών ζώων, ακόμη και τρωκτικών, και την επακόλουθη ρύπανση ακόμη και του υδροφόρου ορίζοντα. Ως εκ τούτου, κατά τα λεγόμενά της, στις πλημμυρισμένες περιοχές παρατηρείται αύξηση κρουσμάτων γαστρεντερίτιδας, πνευμονολογικών και δερματικών λοιμώξεων και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και νόσων που μεταδίδονται με τα κουνούπια, όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου, κρούσματα του οποίου έχουν καταγραφεί στην περιοχή της Θεσσαλίας.
«Η ευθύνη της κυβέρνησης για τον επερχόμενο κίνδυνο στη δημόσια υγεία είναι τεράστια» προειδοποίησε, ενώ μιλώντας στο Documento υποστηρίζει ότι «η κυβέρνηση οφείλει να ενημερώσει άμεσα τον πληθυσμό και το υγειονομικό προσωπικό για τους τρόπους προστασίας και θεραπείας». Μάλιστα, η Αθ. Λινού θεωρεί ότι δεν μπορούμε να προλάβουμε την εκδήλωση του προβλήματος, κάτι που προσιδιάζει με όσα έλαβαν χώρα μετά τις αντίστοιχες καταστροφές στην Καρδίτσα το 1994.