Ο συγγραφέας Θωμάς Κοροβίνης γράφει για τους περιπλανώμενους με αφορμή τη 10η Συνάντηση Λογοτεχνίας και Μουσικής στο Πήλιο
«Ξείνε Αθηναίε, παρ’ ημέας γαρ περί σέο λόγος απίκται πολλός, και σοφίης είνεκεν της σης και πλάνης» (Αθηναίε φιλοξενούμενέ μας, έχουν φτάσει σ’ εμάς πολλά λόγια για σένα εξαιτίας της σοφίας των ταξιδιών σου)
Ηρόδοτος Α΄, 30.2
Αλαίνω, κατά τους αρχαίους πλανιέμαι και περιπλανιέμαι –«ως όναρ ημερόφαντον αλαίνει» γράφει ο Αισχύλος–, εξού και αλάνα, αλάνης, αλήτης, αληταριό, αλητόβιος κ.λπ.
Στη διευρυμένη εκδοχή της η έννοια της περιπλάνησης αντιστοιχεί σ’ ένα απέραντο φάσμα άσκοπων και «στον χαβαλέ» αλλά και φιλέρευνων, εξερευνητικών, εκούσιων (και εσωτερικών) περιηγήσεων και περιδιαβάσεων εντός και εκτός πόλεων και χωρίων, απ’ το πιο ξεχασμένο στον παγκόσμιο χάρτη ερμητικό σημείο μέχρι τις πολύβουες, σαγηνευτικές για τη διαπολιτισμική τους ώσμωση και τα ρίσκα τους πολιτείες, μέχρι τις ακούσιες εξαναγκαστικές εξόδους γηγενών που καταντούν διαπλανητικοί απάτριδες σε άξενα χώματα.
Εδώ χωράει και ο ξενιτεμός, το «κουρμπέτι» για να «καζαντίσουν», για τους εσωτερικούς μετανάστες εντός των ορίων μιας χώρας και για τους ποικίλης χροιάς εμιγκρέδες σε «ξένες» χώρες. Σπάνια με κάπως «ανθρώπινη» αντιμετώπιση σε περιοχές που ο Ξένιος Ζευς ευλόγησε στα μεγάλα του κέφια τους κατοίκους τους, ανελέητες σε μέρη όπου η ξενοφοβία και η αμυντική εσωστρέφεια περιφρονούν και περιθωριοποιούν τον άγνωστο πλάνητα («η αγκαλιά της εκκλησίας δεν είναι τόσο μεγάλη για να τους χωράει όλους» είχε δηλώσει εμφατικά ο μητροπολίτης Ανθιμος με τα πρώτα κιόλας κύματα μετανάστευσης στη χώρα μας, εκφράζοντας στην αποκορύφωσή της την πλέον τερατική εκδοχή της μισάνθρωπης ψευδοχριστιανικότητας).
Εδώ χωράνε και τα «αλάνια» πάσης φύσεως –και οι αλανιάρες– κι «όλοι οι ρεμπέτες του ντουνιά» σαν τον Μάρκο και την παρέα του και τους ήρωες των τραγουδιών του, εδώ και τα συνταρακτικά, τα εμπνευσμένα απ’ την περιπλάνηση άσματα του Τσιτσάνη («Πάντα περιπλανώμενος», «Περιπλανώμενη ζωή», «Σαν απόκληρος γυρίζω» κ.ά.) που τα απογείωσε η ένθεη ερμηνεία της Μπέλλου.
Στον κόσμο των πλανήτων συγκαταλέγονται όλοι όσοι προικίστηκαν με το απόσταγμα της καθολικής σοφίας που κληροδοτεί όχι η μελέτη αλλά η ατέρμονη άνευ ορίων περιπλάνηση («Αλλο να ’σαι διαβασμένος κι άλλο κοσμογυρισμένος» λέει μια τουρκική παροιμία), οι ανέστιοι και οι πένητες που υποχρεώνονται σε διηνεκείς μετακινήσεις, οι δαιμονισμένοι απ’ τον τρελό τους πόνο που παίρνουν τα βουνά, οι μεγάλοι περιηγητές της αρχαιότητας, σαν τον Ηρόδοτο και τον Στράβωνα, επιφανείς περιηγητές των νεότερων χρόνων, σαν τον Οθωμανό Εβλιγιά Τσελεμπή, τον Σατωμπριάν, τον Μπάιρον, διάσημοι πλάνητες σαν τον Μπωντλαίρ, τον Ρεμπώ, τον Πιερ Λοτί, τον Κέρουακ, τον Ζενέ, τον Μπουκόφσκι, οι flaneurs και οι flaneuses των Παρισίων των μέσων του 18ου αι. («flanerie», όρος που εισήγαγε ο Μπωντλαίρ για να περιγράψει τον περιπατητή στην πόλη που περιπλανάται χωρίς σκοπό), οι «γιαμπαντζήδες» (ξένοι) που πρωταγωνιστούν στα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, ξεριζωμένοι απ’ την πατρίδα τους ή αλλάζοντας τόπους για την επιβίωση σαν τη «Σταχομαζώχτρα», οι πλανόδιοι γυρολόγοι, οι πραματευτάδες, όλοι οι Τσιγγάνοι του κόσμου, οι τελάληδες που θέριζαν τα καλντερίμια, οι οδοιπόροι του Αθωνα και οι ορειβάτες του Θιβέτ, παράδοξοι ποιητές σαν τον επαναστατημένο λαγνοθήρα εστέτ Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, σαν τον κοσμοπολίτη κομμουνιστή και εγκωμιαστή των παριών του έρωτα πεζογράφο Πέτρο Πικρό, σαν τον δικό μας «μπίτνικ» ποιητή Λευτέρη Πούλιο που βακχιάζεται νυχτοπερπατώντας στα αθηναϊκά στέκια για να σαρκάσει και να θυσιάσει παράλληλα στον Κωστή Παλαμά στο εμβληματικό του ποίημα «Αμέρικαν μπαρ στην Αθήνα», σαν την Εντίθ Πιαφ που ο λυγμός της ορφάνιας της ταξιδεύει για να ενωθεί με το ντέρτι καθενός, σαν την ηφαιστειακή Τζάνις Τζόπλιν που στον οργισμένο σπαραγμό του τραγουδιού της συμπυκνώνει το διαπλανητικό άλγος· όμως κι εκείνοι οι αξεπέραστοι που γνώρισαν το σύμπαν με τη μέθη της οικουμενικής τους διάνοιας, ασάλευτοι στα κονάκια τους, σαν τον Διογένη μέσα απ’ την τρύπα του και τον Σωκράτη μέσα απ’ την πόλη του.
Οπως γράφει ο Σάββας Μιχαήλ στο έξοχο δοκίμιό του «Μορφές της περιπλάνησης»: «Η ιστορία είναι περιπλάνηση και η κάθε εποχή έχει την Οδύσσεια που της αρμόζει. […] Η ανθρώπινη περιπλάνηση […] Αναζήτηση μέχρις εσχάτων της Μεγάλης Λευκής Φάλαινας του απόλυτου». Στην περιπλάνηση οδηγείται κανείς απ’ την ανάγκη να ανθιστεί τα μυστικά του Αγνώστου, να συνομιλήσει με την απεραντοσύνη, να ενωθεί με το απόλυτο, να ξεγελαστεί απ’ την αιχμαλωσία της ρουτίνας του. Εξού και πλάνη ίσον ξεγέλασμα· με πλάνεψαν τα μάτια σου, σε πλάνεψε η ντόλτσε βίτα κ.λπ. Αξίζει από μόνη της η περιπλάνηση, σαν «τ’ ωραίο ταξίδι» της καβαφικής Ιθάκης. Και ζήτωσαν όλα τ’ αλάνια του κόσμου τούτου!
«Στο μπλε των δειλινών του καλοκαιριού, θα γυρίσω τα μονοπάτια,
τσιμπημένος απ’ τ’ αυτιά του σιταριού, πατώντας στο χορτάρι:
Ονειροπόλος, θ’ ατενίζω, καθώς θα νιώθω τη δροσιά στα πόδια μου.
Θ’ αφήσω τον άνεμο να λούσει το γυμνό μου κεφάλι.
Δεν θα μιλώ, δεν θα σκέφτομαι τίποτα:
αλλά ο απέραντος έρωτας θα ξεσηκώσει την ψυχή μου,
και θα ξεμακραίνω, όλο και πιο μακριά, σαν Τσιγγάνος,
μέσα στη Φύση – ευτυχισμένος σαν να ’χα ένα κορίτσι».
Αρθούρος Ρεμπώ, «Αίσθησις»
Συνομιλώντας με τους περιπλανώμενους του κόσμου
Οι πλάνητες και η έννοια της περιπλάνησης είναι το θέμα που προτείνει ο συγγραφέας και τραγουδοποιός Θωμάς Κοροβίνης στη φετινή Συνάντηση Λογοτεχνίας και Μουσικής, την ετήσια εκδήλωση που διοργανώνει εδώ και μια δεκαετία στα Πλατανίδια Πηλίου.
Ο πολυδιάσταστος δημιουργός από τον Ιούλιο του 2009 μετατρέπει κάθε χρόνο για ένα βράδυ το κατάφυτο κτήμα του από πεύκα, πλατάνια και κάθε λογής καρποφόρα δέντρα σε χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπου προσκαλεί φίλους του μουσικούς, συγγραφείς, ποιητές, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, ζωγράφους, επιστήμονες και παρουσιάζουν από κοινού μια εκδήλωση λόγου και μουσικής με διαφορετικό κάθε φορά θέμα.
Το θέμα της φετινής, δέκατης κατά σειρά καλλιτεχνικής συνάντησης η οποία θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 13 Ιουλίου έχει τίτλο «Οι πλάνητες – Η περιπλάνηση στην κοινωνία, τη λογοτεχνία, στο τραγούδι» και συμμετέχουν με σχετικές εισηγήσεις οι λογοτέχνες Μάνος Κοντολέων, Γιάννης Πάσχος, Αρης Τσοκώνας, Νόρα Πυλόφωρ-Προκοπίου, Εύα Σπαθάρα, Ιωάννα Αβραμίδου, Κυριάκος Συφιλτζόγλου, ο ψυχίατρος και σκηνοθέτης Στέλιος Κρασανάκης, η ψυχολόγος – ψυχαναλύτρια Τάνια Βοσνιάδου, οι κριτικοί λογοτεχνίας Εύη Κουτρουμπάκη και Κώστας Καλημέρης κ.ά. Επίσης, θα ακουστούν τραγούδια που σχετίζονται με το θέμα από τους καλλιτέχνες Αφεντούλα Ραζέλη, Λάζαρο Χαριτίδη, Σταύρο Κρομμύδα, Ηλία Κρομμύδα, Κώστα Κουτρουμπάκη κ.ά., ενώ στις αναγνώσεις λογοτεχνικών κειμένων συμμετέχει ο ηθοποιός Γιάννης Γκρέζιος.
Το κτήμα του Θωμά Κοροβίνη βρίσκεται 12 χλμ. μετά τον Βόλο στην παραλία του Παγασητικού ανάμεσα στα Ανω Λεχώνια και τα Πλατανίδια και οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται σε αυτό τα τελευταία χρόνια τελούν υπό την αιγίδα του Μουσείου Ελιάς και Λαδιού Ανω Γατζέας Πηλίου. Οι δημιουργοί που ανταποκρίνονται κάθε χρόνο στο κάλεσμά του συγγραφέα συμμετέχουν αφιλοκερδώς και η είσοδος είναι δωρεάν για το κοινό.
