Με ένα απίστευτο θέαμα ήρθαν αντιμέτωποι οι κάτοικοι της περιοχής της Πλάκας την Πέμπτη το βράδυ, καθώς ξεκίνησε τη λειτουργία του μπαρ στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Πλάκα, κτίριο που ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού και έχει παραχωρηθεί στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Το ζήτημα είναι εξαιρετικά σοβαρό καθώς είναι χαρακτηρισμένο μνημείο από το ΥΠΠΟΑ, διατηρητέο από το υπουργείο Περιβάλλοντος και βρίσκεται εντός του ενοποιημένου κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου γύρω από την Ακρόπολη (buffer zone της UNESCO) και του αναοριοθετημένου αρχαιολογικού χώρου της πόλης των Αθηνών. Επιπλέον, οι κατασκευές που πραγματοποιήθηκαν τις προηγούμενες μέρες έγιναν κατά παράβαση του προεδρικού διατάγματος 1329/1993 περί χρήσεων γης που διέπει την περιοχή και των εγκρίσεων του ΥΠΠΟΑ, κατά παράβαση του αρχαιολογικού νόμου.
Το κτίριο που μετέπειτα στέγασε το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Θόλου 5) στην Πλάκα απαλλοτριώθηκε το 1962 από το ΥΠΠΟΑ για αρχαιολογικούς σκοπούς και έχει παραχωρηθεί στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο από το 1967. Η σημερινή του λειτουργία ως Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών εγκαινιάστηκε το 1987. Βορείως του ακινήτου, επί της οδού Θόλου 16 και Αλιμπέρτη, βρίσκεται ακίνητο χαρακτηρισμένο ως νεότερο μνημείο, επίσης ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟΑ, παραχωρημένο στο ΕΚΠΑ για τη λειτουργία του Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα κτίρια στην οδού Θόλου 5 & Θόλου 16 στην πραγματικότητα είναι «ενοποιημένος» χώρος.
Σε καταγγελία προχώρησε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού την Τετάρτη 10 Μαΐου προς την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Εργων Αττικής, Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και Κυκλάδων (ΥΝΜΤΕΑΑΣΕΚ) με θέμα «Αίτημα άμεσης ανάκλησης των εγκρίσεων για τη χρήση των αύλειων χώρων του Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών». Λίγες ημέρες πριν, στις 4 Μαΐου, είχε σταλεί και σχετική επιστολή στον πρύτανη του ΕΚΠΑ κ. Δημόπουλο.
Διαφημίζεται ήδη σε ταξιδιωτικές ιστοσελίδες
Σύμφωνα με την καταγγελία της Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού: «ο αύλειος χώρος επί της Θόλου 16 έχει μετατραπεί, ξεκάθαρα, σε υπαίθριο Μπαρ – Εστιατόριο με εγκατάσταση επαγγελματικού εξοπλισμού όπως μεγάλη μπάρα σερβιρίσματος, μη πτυσσόμενα τραπεζοκαθίσματα, σιδερένια συρόμενη μεταλλική πόρτα εισόδου, φυτά καλλωπισμού κ.λπ. Τα τραπεζοκαθίσματα έχουν επεκταθεί πλέον και στους δύο εξώστες του κτιρίου της οδού Θόλου».
Είναι δε αξιοσημείωτο ότι ο αύλειος χώρος της Θόλου 16 ήδη… διαφημιζόταν εδώ και μέρες για τουριστικούς λόγους. Στην ταξιδιωτική ιστοσελίδα TripAdvisor βλέπουμε καταχώρηση wine bar & cafe με την επωνυμία Mikromeria, το οποίο θα προσφέρει πρωινό, μεσημεριανό, δείπνο και brunch, ενώ στις λεπτομέρειες αναγράφεται: «Part of the Athens University History Museum». Το βρίσκουμε και στο Google Maps. Τις απογευματινές ώρες της Πέμπτης μάλιστα, όπως κατήγγειλε κάτοικος της περιοχής στο Documento, εταιρεία ήχου είχε στήσει ηχεία και έκανε sound check, ενώ στον χώρο βρίσκονταν σερβιτόροι και μετρ. Το μπαρ άνοιξε λίγες ώρες αργότερα…
Το Documento επικοινώνησε με τον Πρύτανη του ΕΚΠΑ κ. Δημόπουλο, ο οποίος μας ενημέρωσε ότι διέταξε ΕΔΕ το πρωί της Παρασκευής προς διερεύνηση του θέματος και θα προχωρήσει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες. Η ΕΔΕ βέβαια είναι μια παράλληλη διαδικασία διερεύνησης διοικητικών ευθυνών που δεν λύνει το θέμα της παράνομης λειτουργίας.
Το ιστορικό των αδειών και οι παρατυπίες
Σύμφωνα με πληροφορίες, στο παρελθόν είχε ζητηθεί κάποια άδεια, για περιορισμένη όμως χρήση, που σήμερα έχει παρανόμως… επεκταθεί. Συγκεκριμένα, είχε ζητηθεί έγκριση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών (ΕΦΑΠΑ) και την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και την ΥΝΜΤΕΑΑΣΕΚ για τη λειτουργία καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος, δηλαδή κυλικείου, σε περιορισμένη όμως κλίμακα. Οι ενδιαφερόμενοι έλαβαν συνηγορία του ΥΠΕΝ (αρ. πρωτ. ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/48470/1992/1-62021) για τη λειτουργία κυλικείου στο ισόγειο του κτιρίου, με τον όρο να λειτουργεί «ως συνοδή χρήση του μουσείου κατά τις ώρες λειτουργίας του και μόνο για την εξυπηρέτηση μελών ΔΕΠ, φοιτητών και μελών ερευνητικών ομάδων καθώς και των εργαζόμενων του Μουσείου». Σε αυτή την απόφαση συναίνεσε και η ΥΝΜΤΕΑΑΣΕΚ, δηλαδή την περιορισμένη χρήση στο ισόγειο του κτιρίου της οδού Θόλου 5. Οσον αφορά το κτίριο επί της οδού και Θόλου 16, η έγκριση χορηγήθηκε με τον όρο η χρήση του αύλειου χώρου να επιτρέπεται αποκλειστικά και μόνο κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων και δράσεων του μουσείου και αυστηρά μόνο για τους επισκέπτες του.
Παρ’ όλα αυτά, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών (ΕΦΑΠΑ) και η ΥΝΜΤΕΑΑΣΕΚ δεν προώθησαν το θέμα στα αρμόδια συμβούλια του ΥΠΠΟΑ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων) ούτε εξέτασαν αν τηρούνται και πληρούνται οι όροι παραχώρησης του κτιρίου –δεδομένου ότι το ΥΠΠΟΑ είναι ο ιδιοκτήτης του ακινήτου–, αλλά ενέκριναν απευθείας τη λειτουργία «κυλικείου/αναψυκτηρίου» ως συνοδή χρήση της λειτουργίας του μουσείου κ.λπ. Εφόσον όμως ένα κτίριο είναι κηρυγμένο μνημείο και μάλιστα βρίσκεται σε περιοχή πολλαπλώς προστατευόμενη και εντός αρχαιολογικού χώρου, θα έπρεπε οι σχετικές εισηγήσεις των δύο συναρμόδιων υπηρεσιών να είναι πλήρως τεκμηριωμένες, να έχουν γίνει οι απαραίτητες αυτοψίες και –αν μη τι άλλο– να περάσει το θέμα από τα αρμόδια συμβούλια με πλήρη τεκμηρίωση και φάκελο και η σχετική απόφαση να αναρτηθεί εν συνεχεία στη Διαύγεια.
Είναι δε τραγικό ότι η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων εδρεύει στην οδό Κλεψύδρας 1 και βλέπει το κτίριο της Θόλου που βρίσκεται πενήντα μέτρα παραπέρα, άρα και τις εργασίες εγκατάστασης μπάρας, τραπεζοκαθισμάτων κ.λπ. που έγιναν τις προηγούμενες ημέρες. Μόλις δηλαδή λίγα βήματα πιο κάτω και δεν πήγε κανείς από τη συγκεκριμένη υπηρεσία να κάνει αυτοψία; Πώς διασφαλίζονται άραγε η ορθότητα αδειών και η τήρηση των προβλεπόμενων κανόνων εάν δεν γίνονται αυτοψίες ούτε καν σε… λίγων μέτρων απόσταση;
Σε κάθε περίπτωση, το μείζον ζήτημα δεν είναι μόνο ότι δόθηκε η έγκριση για περιορισμένη χρήση τραπεζοκαθισμάτων, που κι αυτή παρανόμως επεκτείνεται σε εκτεταμένη χρήση, αλλά ότι περαιτέρω δόθηκε εξαρχής τέτοια άδεια σε κτίριο το οποίο: α) έχει απαλλοτριωθεί για αρχαιολογικούς σκοπούς από το ΥΠΠΟΑ και β) έχει παραχωρηθεί εν συνεχεία από το ΥΠΠΟΑ στο ΕΚΠΑ για συγκεκριμένη χρήση και σίγουρα όχι για εστιατόριο – μπαρ. Παραβιάζεται δηλαδή η απόφαση απαλλοτρίωσης για αρχαιολογικούς σκοπούς (ΦΕΚ 67/Δ/2-6-1962). Με λίγα λόγια, έχουν παραβιαστεί πολλαπλώς όλα τα πλαίσια προστασίας, εγείροντας τεράστια ερωτήματα. Να σημειώσουμε πάντως, ότι για την περιοχή της Πλάκας και την «αξιοποίηση» κτιρίων του ΥΠΠΟΑ προς τέτοιες αμφιλεγόμενες κατευθύνσεις, είχε δείξει έντονο ενδιαφέρον σύζυγος υψηλού πολιτικού προσώπου.
Κίνδυνος να ανοίξει ο ασκός του Αιόλου
Αυτό το περιστατικό ανοίγει, εάν δεν άνοιξε ήδη, τον δρόμο για ενδεχόμενες μελλοντικές παράτυπες χρήσεις τόσο κηρυγμένων μνημείων όσο και προστατευόμενων περιοχών όπως είναι η Πλάκα. Μόλις πριν από λίγο καιρό γράφαμε για την παράνομη παραχώρηση του Μουσείου Θηβών για ιδιωτική εκδήλωση τραπεζικών στελεχών –που τελικά ακυρώθηκε στο παρά πέντε μετά τις αντιδράσεις–, που έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για ένα πιθανό προδιαγεγραμμένο μέλλον για τα πέντε μεγάλα μουσεία της χώρας τα οποία με πρόσφατο νόμο της ΝΔ αποκόπηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και μετατράπηκαν σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με διορισμένες διοικήσεις.
Αυτήν τη στιγμή είναι μονόδρομος η άμεση ανάκληση των εγκρίσεων για τη χρήση των αύλειων χώρων του Μουσείου Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στην οδού Θόλου στην Πλάκα. Θα πρέπει οι αρμόδιες υπηρεσίες να στείλουν σήμα διακοπής και οι χώροι να επανέλθουν στην πρότερη κατάστασή τους.
Το δημόσιο αγαθό της πολιτιστικής κληρονομιάς δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να παραχωρείται για εμπορικούς και επιχειρηματικούς λόγους, πόσο μάλλον όταν καταπατείται ο ίδιος ο αρχαιολογικός νόμος. Αραγε έχει γνώση αυτής της κατάστασης η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ή ασχολείται μόνο με ανακοινώσεις-δελτία Τύπου για τα έργα και τις εργολαβίες που βιάζεται να εντάξει προεκλογικά στο Ταμείο Ανάκαμψης για να παρουσιάσει δήθεν πεπραγμένα και –κυρίως– για να δεσμεύσει την επόμενη ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού; Τα μνημεία δίπλα της και γύρω της που σιγά σιγά μετατρέπονται σε εστιατόρια και μπαρ μέσα από περίεργες μεθοδεύσεις δεν τα βλέπει; Μήπως πρόκειται για άλλη μια υπόθεση όπως αυτή του Πολεμικού Μουσείου, μες στο οποίο λειτουργεί πλέον σινεμά και «κυλικείο», δηλαδή εντός ιστορικού τόπου και δίπλα σε κηρυγμένα κτίρια και μνημεία, χωρίς την έγκριση του υπουργείου Πολιτισμού; Διότι και σ’ αυτή την περίπτωση κάποιοι αμέλησαν να κάνουν τη δουλειά τους ή την έκαναν επιμελώς… πλημμελώς.