Σε χαμηλά επίπεδα κινείται η συμμετοχή στο δημοψήφισμα που ξεκίνησε από το πρωί σχετικά με την συμφωνία για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας. Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε η Εθνική Εκλογική Επιτροπή της ΠΓΔΜ, τις δύο πρώτες ώρες της ψηφοφορίας, το ποσοστό συμμετοχής ανήλθε στο 2,45%. Οι κάλπες για το δημοψήφισμα άνοιξαν στις 7:00 τοπική ώρα (8:00 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 19:00 τοπική ώρα (20:00 ώρα Ελλάδας).
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος στο οποίο καλούνται να απαντήσουν οι ψηφοφόροι της ΠΓΔΜ είναι το εξής: «Είστε υπέρ της ένταξης της χώρας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, αποδεχόμενοι τη συμφωνία μεταξύ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Ελλάδας;».
Θεωρείται βέβαιο ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών που θα προσέλθουν στις κάλπες θα ψηφίσει υπέρ της συμφωνίας, ωστόσο, το ζητούμενο για την κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ, χωρίς ωστόσo αυτό να είναι να υποχρεωτικό, είναι να υπάρξει ικανοποιητικό ποσοστό συμμετοχής, προκειμένου να μην υπάρξει αμφισβήτηση της έκφρασης της πλειοψηφίας των ψηφοφόρων.
Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης,VMRO-DPMNE το οποίo έχει ταχθεί κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών και έχει καλέσει τους υποστηρικτές του να πράξουν κατά συνείδηση στο δημοψήφισμα, υποστηρίζει ότι εάν το ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα δεν ξεπεράσει το 50%, τότε αυτό πρέπει να ακυρωθεί. Καταγγέλλει δε, ότι η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ προτίθεται να προβεί ακόμη και σε “νοθεία”, προκειμένου να υπάρξει ποσοστό συμμετοχής άνω του 50%.
Από την μεριά της, η κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ απορρίπτει τους ισχυρισμούς αυτούς της αντιπολίτευσης και εκτιμά ότι το αποτέλεσμα του σημερινού δημοψηφίσματος θα είναι ξεκάθαρο και θα επιτρέψει ανεμπόδιστα τη συνέχιση της διαδικασίας, με την υιοθέτηση από τη Βουλή των αλλαγών του Συντάγματος της χώρας.
Όσον αφορά το ποσοστό συμμετοχής, ο ίδιος ο Ζόραν Ζάεφ επικαλείται το στοιχείο ότι το δημοψήφισμα έχει συμβουλευτικό και όχι δεσμευτικό χαρακτήρα και η εγκυρότητά του δεν συνδέεται με το ποσοστό συμμετοχής. Όλες δε τις προηγούμενες ημέρες, τόσο ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, όσο και στελέχη της κυβέρνησής του σημείωναν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα κριθεί από αυτούς που θα προσέλθουν να ψηφίσουν και όχι από αυτούς που θα απέχουν.
Το δημοψήφισμα επιτηρούν περίπου 500 διεθνείς παρατηρητές, οι περισσότεροι από τον ΟΑΣΕ/ODIHR.
Οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ανέρχονται στο 1, 8 εκατ. Οι κάλπες θα ανοίξουν στις 7:00 τοπική ώρα (8:00 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 19:00 τοπική ώρα (20¨00 ώρα Ελλάδας). Τα πρώτα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν από την Κρατική Εκλογική Επιτροπή της ΠΓΔΜ, αργά το βράδυ της Κυριακής.
Υποτονική προεκλογική καμπάνια
Η αλήθεια είναι ότι τίποτα στο κέντρο των Σκοπίων δεν θυμίζει ότι οι πολίτες ψηφίζουν για ένα θέμα που επί 27 χρόνια βρισκόταν στο επίκεντρο διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ελλάδας και της FYROM. Στην πόλη μόνο κάποιες αφίσες που δίνουν τον τόνο στην προοπτική ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ από την μία και κάποιες ίσως μικρές σιωπηλές διαμαρτυρίες εκείνων που εναντιώνονται θυμίζουν ότι προσέρχονται οι ψηφοφόροι για να πουν ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην Συμφωνία των Πρεσπών.
Δεν έγιναν μεγάλες συγκεντρώσεις δεν πραγματοποιήθηκαν μεγάλες αντιπαραθέσεις στα ΜΜΕ και όμως πίσω από την «ήρεμη εικόνα» η χώρα επι της ουσίας είναι διαιρεμένη.
Η προεκλογική περίοδος ήταν υποτονική σκόπια, και αυτό για τον πολιτικό αναλυτή Πέταρ Αρσόφσκι σαφέστατα οπαδό του ΝΑΙ, γίνεται για δύο λόγους.
«Πρώτα από όλα το δημοψήφισμα έγινε γρήγορα. Δεν υπήρχε τρόπος να γνωρίζουν πότε η διένεξη θα τελείωνε γιατί υπήρχαν ακόμα διαπραγματεύσεις και κατά δεύτερον η άλλη πλευρά αποφάσισε να ρίξει τους τόνους της καμπάνιας για να υποτιμήσει το αποτέλεσμα. Γι’ αυτό ήταν υποτονική η εκλογική καμπάνια αν και τα θέματα είναι σημαντικά», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Ωστόσο η ‘Αννα Μπομπίνκοβα πρώην καθηγήτρια και ακτιβίστρια μαζί με την οικογένεια της, συμμετείχαν κάθε Σάββατο σε μικρές συγκεντρώσεις επιχειρώντας να στρατολογήσουν ολοένα και περισσότερους είτε υπέρ της αποχής είτε υπέρ της καταψήφισης της Συμφωνίας των Πρεσπών.
«Είναι μια ιστορική στιγμή που ζούμε εμείς οι Μακεδόνες. Το ζητούμενο είναι να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως χώρα και αυτό από πάντα ήταν θέμα,» δηλώνει στο Πρακτορείο λίγο πριν πάρει το λόγο σε συγκέντρωση όπου κυριαρχεί το σύνθημα «Μα-κεδο-νί-α».
Είκοσι χρόνια δεν άλλαξαν οι εκλογικοί κατάλογοι
Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις το ΝΑΙ θα επικρατήσει ωστόσο ανοιχτό παραμένει το ποσοστό της αποχής των ψηφοφόρων καθώς οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν αναθεωρηθεί την τελευταία 20ετία και καταγράφουν 1.800 χιλιάδες ψηφοφόρους, αριθμό που αμφισβητεί η ίδια η κυβέρνηση καθώς για να ξεπεράσει το 50% θα πρέπει να ψηφίσουν πάνω από 900 χιλιάδες, κάτι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο. Κυβερνητική πηγή των Σκοπίων δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι ο πραγματικός αριθμός δεν ξεπερνά το 1,5 εκατομμύριο.
Να γιατί τα τελευταία 24ωρα οι οπαδοί του ΝΑΙ δίνουν τον τόνο στον συμβουλευτικό χαρακτήρα του δημοψηφίσματος. Για τον Πέταρ Αρσόφσκι «το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικό. Δεν έχει νομική ισχύ. Η μόνη σημασία που έχει είναι αν θα υπάρξει αρκετή συμμετοχή ανθρώπων. Γιατί αυτό θα μεταφραστεί σε πολιτική πίεση στη Βουλή».
Πιστεύω τελικά συνεχίζει, «ότι το δημοψήφισμα θα είναι τεράστια επιτυχία γιατί μια μεγάλη πλειοψηφία ανθρώπων θέλει να υποστηρίξει αυτή τη συμφωνία».
Το επόμενο βήμα
Πάντως οι υποστηριχτές του ΟΧΙ επιμένουν ότι χωρίς το 50% δεν υπάρχει νομιμοποίηση. Η καθηγήτρια Φιλοσοφίας Μπιλιάνα Βάνσκοβα μιλάει για «στημένο σόου» που θα παιχτεί από την επόμενη μέρα από την κυβέρνηση χρησιμοποιώντας σκληρή γλώσσα στηνσυνέντευξη της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
«Κατά την άποψή μου το δημοψήφισμα είναι ένα καθαρό reality show. Δεν σημαίνει τίποτα γιατί είναι σόου για να δώσει εγκυρότητα για το επόμενο στάδιο, βασικά το κρίσιμο στάδιο είναι η βουλή όπου θα γίνει η αναθεώρηση του συντάγματος και πιστεύω πως τα σημαντικά ξεκινούν την Δευτέρα. Η Κυριακή είναι ένα σόου για το διεθνές κοινό, για το εγχώριο κοινό. Η γνώμη των ψηφοφόρων είναι εντελώς άσχετη γιατί , όπως είπα, το δημοψήφισμα αντιτίθεται στο Σύνταγμα και η καμπάνια ήταν παράνομη. Ήταν γεμάτη εκφοβισμούς και παρατυπίες και τελικά αυτό το δημοψήφισμα δεν είναι υποχρεωτικό. Που σημαίνει ότι η πολιτική ελίτ πιθανότατα θα πει «σας ευχαριστούμε για την γνώμη σας αλλά θα προχωρήσουμε».
Πάντως η κυβέρνηση έχει στείλει στο διεθνή τύπο ένα μακροσκελές κείμενο το οποίο αναφέρεται στο ιστορικό των διαπραγματεύσεων στους συμβιβασμούς όλων των πλευρών τονίζοντας ότι η διαδικασία επικύρωσης θα έχει αίσιο τέλος.