Άφησε εποχή στα 70s με το folk – rock σχήμα Λήδα – Σπύρος

Τον συνάντησα για μία και μοναδική φορά το 2005 όταν θα ξεκινούσα τα γυρίσματα του μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ «Ζωντανοί στο Κύτταρο – Σκηνές Ροκ». Στο εστιατόριο «Ιντεάλ» της Πανεπιστημίου που υπήρχε ακόμη και που ήταν δικής του ιδιοκτησίας, οικογενειακή επιχείρηση για την ακρίβεια. Δεν θα μπορούσε ν’ απουσιάζει από μία κινηματογραφική χαρτογράφηση της γένεσης του ελληνικού ροκ ο Σπύρος Βλασσόπουλος, το αλλοτινό έτερο ήμισυ στη ζωή και το τραγούδι της Λήδας Χαλκιαδάκη, με το θρυλικό folk – rock ντουέτο Λήδα – Σπύρος στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Ήταν ευγενικός, μα και αρνητικός για να εμφανιζόταν στο ντοκιμαντέρ. Πίστευε πως είχε τελειώσει προ πολλού με την τέχνη της μουσικής και πως πλέον ήταν ένας άλλος άνθρωπος που είχε αφήσει πίσω το παρελθόν του με τη σύνθεση, την κιθάρα και τη δισκογραφία. «Αφού έχεις τη Λήδα με το μέρος σου, σ’ εμπιστεύομαι. Προχωρήστε χωρίς εμένα» ήταν τα λόγια του. Τον άφησα στην ησυχία του, σεβόμενος την επιθυμία του. Δεν τον ξανάδα ποτέ και μόνο από τη Λήδα μάθαινα νέα του εδώ και μία εικοσαετία.

Ο Σπύρος Βλασσόπουλος γεννήθηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1945 και οι τροχιές τους με τη Λήδα Χαλκιαδάκη συναντήθηκαν για πρώτη φορά το καλοκαίρι του1966. Η μητέρα της Χαλκιαδάκη, η Δανάη Στρατηγοπούλου, είχε οργανώσει έναν διαγωνισμό για τροβαδούρους «εις μνήμην Νίκου Γούναρη». Ο Βλασσόπουλος, που σπούδαζε πολιτικός μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, έλαβε μέρος και πήρε το βραβείο «ερασιτέχνη τροβαδούρου» με τον Κώστα Χατζή να κερδίζει στον ίδιο διαγωνισμό το βραβείο του «επαγγελματία τροβαδούρου». Ο έρωτας τους με τη Χαλκιαδάκη υπήρξε κεραυνοβόλος και σ’ αυτό έπαιξε ρόλο η τεράστια μουσική τους συγγένεια.

Η έφεση του στη μουσική είχε ξεκινήσει λίγα χρόνια νωρίτερα, σε εφηβική ηλικία, αφού ο Δημήτρης Βλασσόπουλος, ο μεγαλύτερος αδερφός του, έπαιζε με το Τρίο Καντσόνε τις περίφημες μεξικανικές τριφωνίες της εποχής. Λίγους μήνες μετά τη γνωριμία τους με τη Λήδα, αποφάσισαν να συζήσουν και να κάνουν μουσική από κοινού. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ενόσω εκείνος υπηρετούσε στον στρατό, η Λήδα εμφανιζόταν αρχικά στη μπουάτ «Εσπερίδες» και αργότερα στο «Ροντέο» της Χέιδεν. Όποτε ήταν αδειούχος, περνούσε και την έπαιρνε μετά το τέλος του προγράμματος για να καταλήξουν συνήθως στο στέκι του Λάκη Παππά, εκεί που ο Βλασσόπουλος γνώρισε και συνδέθηκε με μεγάλη φιλία με τον «Μπέμπη» Δημήτρη Ψαριανό.

Το ίδιο διάστημα μελετούσε τα pop – rock ακούσματα των χρόνων του και η Λήδα θυμάται σήμερα να καταλήγουν επίσης στο κλαμπ «Ελατήριο» για να δουν λάιβ το συγκρότημα των Poll. Τότε ανέβαιναν μαζί τους στη σκηνή και έπαιζαν κομμάτια σαν το «Long time gone» των Crosby, Stills, Nash & Young και το αντιπολεμικό «Ohio» του ίδιου αμερικανικού συγκροτήματος. Καθοριστικό πρόσωπο στη ζωή του υπήρξε η Μίρκα, η αδερφή της Δανάης Στρατηγοπούλου, μια γυναίκα – μουσικό δαιμόνιο, που διέμενε στη Χιλή και που, ερχόμενη στην Ελλάδα, του έμαθε τη μπόσα νόβα και τα δύσκολα κιθαριστικά ακόρντα του Antonio Carlos Jobim.

Ο ίδιος ψαχνόταν παράλληλα και με τη νεοφερμένη ακουστική κιθάρα της pop – rock – country μουσικής. Το 1972 κυκλοφορεί από τη Philips ο «Ηλεκτρικός Αποσπερίτης», το πρώτο LP των Λήδα – Σπύρος σε στίχους του Πειραιώτη ποιητή και στιχουργού Ανδρέα Αγγελάκη. Επρόκειτο για ένα κύκλο folk – rock τραγουδιών, τις συνθέσεις των οποίων μοιράστηκαν ο Βλασσόπουλος και η Χαλκιαδάκη, που άλλοι τα χαρακτήρισαν «προφητικές μπαλάντες» και άλλοι «τραγούδια διαμαρτυρίας».

Γεγονός είναι ωστόσο πως το τραγούδι «Οι μηχανές μου» που άνοιγε εκείνον τον δίσκο έμελλε να γίνει μεγάλη επιτυχία και να ενωθούν για πρώτη φορά στην ελληνική δισκογραφία η φύση με την επιστήμη και την τεχνολογία. Στον «Ηλεκτρικό Αποσπερίτη», με το pop art κολάζ στο εξώφυλλο του χαράκτη Άκη Πειρουνίδη, περιέχονταν ακόμη η «χίπικη» διασκευή τους στα «Ματόκλαδα σου λάμπουν» του Μάρκου Βαμβακάρη και στην παραδοσιακή «Καραγκούνα» με το περίφημο σόλο στην ηλεκτρική κιθάρα του Βαγγέλη Γερμανού. Διότι έχει σημασία να πούμε πως στο δίσκο αυτό συμμετείχαν κορυφαίοι μουσικοί της pop – rock σκηνής της εποχής, σαν τον Νίκο Τσιλογιάννη (από τα Μπουρμπούλια του Διονύση Σαββόπουλου) στα ντραμς, τον Βαγγέλη Γερμανό (εκείνον τον καιρό από τη Λαιστρυγόνα, τη δεύτερη μπάντα του Σαββόπουλου) στην ηλεκτρική κιθάρα, τον Τάκη Σουρμαΐδη στο κλασικό και ηλεκτρικό μπάσο, αλλά και τον «Παναρκούδη» Θανάση Μπίκο στη φυσαρμόνικα και την ηλεκτρική κιθάρα. Ο Βλασσόπουλος έπαιζε κλασική και δωδεκάχορδη κιθάρα και η Χαλκιαδάκη ταμπουρίνο και φλογέρα. Το 1973 οι Λήδα – Σπύρος «επισημοποιούν» τη σχέση τους με το γάμο τους στη Γενεύη και τρία χρόνια αργότερα, τον Ιανουάριο του 1976, έρχεται στον κόσμο ο γιος τους, Γιώργος – Απόλλωνας. Καμία σχέση δηλαδή με το άλλο μεγάλο τραγούδι τους, το «Όταν θα γεννηθεί ο γιος σου», ένα από τα πρώτα επίσης οικολογικά τραγούδια στην Ελλάδα, πάλι σε στίχους του Ανδρέα Αγγελάκη, που είχε κυκλοφορήσει με το δεύτερο LP τους, το «Χαμένο τίποτα δεν πάει…» (1974). Το συγκεκριμένο άλμπουμ έκλεινε και με δύο ισπανόφωνα τραγούδια της πεθεράς του Βλασσόπουλου, της Δανάης, σε ποίηση Pablo Neruda, η οποία θαύμαζε πολύ το ταλέντο του γαμπρού της. Τη δεκαετία του 1970, προ και μετά Μεταπολίτευσης, οι Λήδα – Σπύρος έγραψαν ιστορία στο «Κύτταρο» της οδού Ηπείρου, συμπράττοντας με καλλιτέχνες όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος, η Μαρίζα Κωχ, ο Θανάσης Γκαΐφύλλιας, ο Δημήτρης Ψαριανός κ.α.

Η Λήδα θυμάται χαρακτηριστικά να τραγουδάνε στο «Κύτταρο» μεσούσης της χούντας, επί Ιωαννίδη, τον «Μαυραγορίτη» (είχε βγει σε δίσκο 45 στροφών) και τους ασφαλίτες να περνάνε και να ζητάνε από τον Σαββόπουλο να αφαιρεθεί το κομμάτι από το πρόγραμμα του ντουέτου, που του έκανε support: «Ο Διονύσης τη μια στιγμή τους έλεγε ”Ναι, μείνετε ήσυχοι, θα τους πω να το αφαιρέσουν” και την άλλη στιγμή γύρναγε κι έλεγε σε μας ”Παιδιά, συνεχίζετε να το παίζετε κανονικά”». Ταυτόχρονα, η εμφάνιση τους στο Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης (είχαν συμμετάσχει με το τραγούδι «Όταν θα γεννηθεί ο γιος σου» στο 12ο Ελληνικό Φεστιβάλ Τραγουδιού τον Σεπτέμβριο του 1973), τους έκανε κανονικά ινδάλματα με πολλές συνεντεύξεις και αφιερώματα στον νεανικό Τύπο της εποχής.

Το όνομα του Σπύρου Βλασσόπουλου το ξανασυναντάμε στον προσωπικό δίσκο της Λήδας με τίτλο «Θα σε πάρω ταξίδι» (1980). Εκεί, παρόλο που είχαν χωρίσει οι δρόμοι τους σε προσωπικό επίπεδο, ο Βλασσόπουλος ήταν ο συνθέτης των οχτώ από τα έντεκα κομμάτια του άλμπουμ σε στίχους του Ανδρέα Αγγελάκη, της Σάσας Μανέτα, του Τάκη Καρνάτσου, του Δημήτρη Ιατρόπουλου, του Γιάννη Καλαμίτση και της Λήδας Χαλκιαδάκη. Δυστυχώς, ενώ επρόκειτο για έναν πολύ καλό δίσκο, που δεν επανεκδόθηκε ποτέ σε CD, ο μεγάλος σεισμός του 1981 ανέκοψε κάθε διαφημιστική του προώθηση από την εταιρεία CBS. Λίγα χρόνια μετά, ο Βλασσόπουλος μελοποιεί στίχους της Σώτιας Τσώτου (δώδεκα τραγούδια) για το δίσκο της Μπέσσυς Αργυράκη «Σήμερα και πάντα» (1984). Ουσιαστικά αποσυρμένος από τα μουσικά και κρατώντας τη συνθετική του ιδιότητα – σποραδικά κι αυτή – ο Βλασσόπουλος καταθέτει στα 1987 το αριστούργημα του, τον κύκλο «Σαπφώ» με μελοποιημένα ποιήματα της αρχαίας Ελληνίδας λυρικής ποιήτριας στην απόδοση του Σωτήρη Κακίση για τη φωνή της Αλέκας Κανελλίδου. Κατά τη γνώμη μου, είναι ένας απ’ τους σημαντικότερους ελληνικούς δίσκους μελοποιημένης ποίησης, που είχε εκθειάσει πολύ και ο Μάνος Χατζιδάκις από τον Τύπο και το ραδιόφωνο του τέλους της δεκαετίας του 1980. Σαν όνειρο δηλαδή θυμάμαι τον Χατζιδάκι να λέει σε ραδιοφωνική εκπομπή πως οι καλύτερες μελοποιήσεις που είχε ακούσει την τελευταία δεκαετία (1977 – 1987) ήταν «ο Καββαδίας της Μαρίζας Κωχ και η Σαπφώ του Βλασσόπουλου με την Κανελλίδου»!

Δεύτερη σύζυγος του υπήρξε η Μάρω Βλασσοπούλου, με την οποία απέκτησε ακόμη έναν γιό, μένοντας μαζί της μέχρι το τέλος για 41 ολόκληρα χρόνια. Γνωρίζαμε πως ο Σπύρος Βλασσόπουλος έπασχε από Αλτσχάιμερ τα τελευταία χρόνια. Μαζί με τη μνήμη είχε χαθεί ανεπιστρεπτί κι αυτό το μεγάλο μουσικό ταλέντο. Σήμερα, ξημερώματα Σαββάτου, ο Σπύρος Βλασσόπουλος εξέπνευσε σε ιδιωτική κλινική, όπου νοσηλευόταν από τον περασμένο Μάρτιο, παρουσία της συζύγου του και των δύο γιών του από εκείνη και από τη Λήδα Χαλκιαδάκη. Η τελευταία με μία συγκινητική ανάρτηση κοινοποίησε στα social media εκ μέρους όλης της οικογένειας το θάνατο του πρώην άνδρα της και καλλιτεχνικού συνοδοιπόρου της. Ήταν 78 ετών και, σύμφωνα με την επιθυμία του, η σορός του θα αποτεφρωθεί. Τον αποχαιρετώ με ένα στιχουργικό απόσπασμα του Ανδρέα Αγγελάκη από το «Τραγούδι του θανάτου» μέσα από τον «Ηλεκτρικό Αποσπερίτη» του 1972: «Σαν με φωνάζει κάποτε/ το φως να γίνω χώμα/ μ’ ένα κλαδί του κήπου μου/ σφραγίστε μου το στόμα».