Την τελευταία του πνοή άφησε το πρωί της Τρίτης 3 Μαρτίου στον Ευαγγελισμό σε ηλικία 85 ετών ο συγγραφέας Στρατής Χαβιαράς.
Τα τελευταία χρόνια ταλαιπωρείτο με πολλά προβλήματα υγείας. Ήταν μέλος της ιδρυτικής ομάδας και του Δ.Σ. του περιοδικού Ο Αναγνώστης. Η Συντακτική ομάδα του Αναγνώστη τον είχε τιμήσει για τη συνεισφορά του στα γράμματα τον Ιούνιο 2019, στη διάρκεια της τελετής των Βραβείων του Αναγνώστη. Η κηδεία του θα γίνει στη Νέα Κίο.
Ο Στρατής Χαβιαράς γεννήθηκε στις 28 Ιουνίου 1935 στη Νέα Κίο Αργολίδας. Η καταγωγή του και από τους δύο γονείς του είναι από τη Μικρά Ασία. Οι πρόγονοί του μετά τη Μικρασιατική Καστατροφή πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και εγκαταστάθηκαν στη Νέα Κίο της Αργολίδας με την ίδρυση της νέας πόλης το 1927. Παιδί, ο Στρατής Χαβιαράς έζησε τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Ναζί εκτέλεσαν τον πατέρα του Χρήστο το 1944, για την αντιστασιακή δράση του στο ΕΑΜ ενώ η μητέρα του Γεωργία Χατζηκυριάκου εκτοπίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, και το σπίτι της οικογένειας κατεδαφίστηκε από τα στρατεύματα κατοχής. Ο ίδιος ήταν τότε 9 ετών. Μπήκε στη βιοπάλη στα 13 του έτη, άρχισε να εργάζεται ως οικοδόμος στην Αθήνα και σε δημόσια έργα στην επαρχία. Τα επίπονα σύνδρομα ελλειμματικής προσοχής και δυσλεξίας τα οποία τον βασάνιζαν, δεν κατέστειλαν τη φυσική του κλίση προς τα γράμματα και τη γραφή. Διάβαζε πολύ στο περιθώριο του χρόνου που είχε μετά τη δουλειά, προσπαθούσε μόνος του να αναπληρώσει τα κενά της εκπαίδευσής του. Η λογοτεχνία τον μαγνήτιζε, και οι πρώτες γραφές του στην εφηβική του ηλικία ήταν θεατρικά έργα και ποίηση.
Σταθμός στην εξέλιξη του στα γράμματα υπήρξε η γνωριμία του (το 1957, στην Αθήνα) με τον Κίμωνα Φράιερ, διακεκριμένο φιλόλογο και μεταφραστή του Ν’Καζαντζάκη στην αγγλική γλώσσα, ο οποίος αναγνώρισε το ταλέντο και το πάθος του για τη λογοτεχνία και τη γραφή και τον προσκάλεσε να εργαστεί μαζί του εντατικά στην Αμερική. Ο Στρατής Χαβιαράς έγινε βοηθός του Φράιερ στη μετάφραση της Οδύσσειας και της Ασκητικής του Καζαντζάκη και στη δακτυλογράφηση της εκτεταμένης αλληλογραφίας μεταξύ τους. Επίσης μετέφραζε στα Ελληνικά και εκφωνούσε στο ραδιόφωνο τις ομιλίες του Φράιερ, στην εκπομπή «Η φωνή της Αμερικής». Μέσω του Φράιερ γνωρίστηκε με σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών στην Ελλάδα και στην Αμερική, μεταξύ άλλων, με τους Α. Μίλερ, Μ. Μονρόε, Τ.Γουίλιαμς κ.ά . Κατά την παραμονή του στην Αμερική σπούδασε παράλληλα μηχανολογικό σχέδιο (στο Manhattan Tech. Institute, New York) και σχεδιασμό μηχανών (Jefferson School of Commerce, Charlottesville, Virginia), ενώ συνέχισε να ασκείται στη γραφή, δουλεύοντας παράλληλα τα βράδια ως σερβιτόρος. Στο Πανεπιστήμιο της Βιργινίας γνωρίστηκε με τον διακεκριμένο συγγραφέα Γ.Φώκνερ και συνεργάστηκε με τον νεαρό ταλαντούχο κουβανό συγγραφέα Ρ.Φαρίνα τρία χρόνια πριν από τον τραγικό θάνατό του.
Στα ελληνικά γράμματα ο Στρατής Χαβιαράς πρωτοεμφανίστηκε το 1959, με τον δραματικό μονόλογο «Το σκουριασμένο καρφί», το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό για τα γράμματα και τις τέχνες Καινούρια Εποχή που είχε ιδρύσει ο Γιάννης Γουδέλης (ο ίδιος ακόμα βρισκόταν στην Αμερική όταν δημοσιεύθηκε το έργο του στην Ελλάδα), και αργότερα ερμήνευσε η ηθοποιός Ελένη Κιάμος στο Actors Studio της Νέα Υόρκης.
Εργάστηκε ως υπάλληλος στο Harvard ενώ παρακολουθούσε νυχτερινά μαθήματα Λογοτεχνίας και Ιστορίας, στο School of Continuing Education του Πανεπιστημίου και στα Θερινά του Προγράμματα. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές του στη λογοτεχνία στα εξ’ αποστάσεως καινοτόμα προγράμματα που προσέφερε το κολέγιο Goddard (BA 1973, MFA 1976). Εκεί γνώρισε, μεταξύ άλλων, τους συγγραφείς Τζον Ίρβινγκ, Ρέιμοντ Κάρβερ , Ρίτσαρντ Φορντ. Το 1974 διορίστηκε Διευθυντής των Βιβλιοθηκών Woodberry Poetry Room και Henry Weston Farnswoth Room. Σαν διευθυντής των δύο εξειδικευμένων βιβλιοθηκών του Harvard, ήταν υπεύθυνος για τον εμπλουτισμό των Βιβλιοθηκών με εξειδικευμένες συλλογές από τον αγγλόφωνο κόσμο, οργάνωνε εβδομαδιαίες συσκέψεις ποιητών, παρουσιάσεις βιβλίων, αναγνώσεις ποίησης, ομιλίες.
Το 1979 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Simon & Schuster το μυθιστόρημά του When the Tree Sings (Όταν Τραγουδούσαν τα Δέντρα) το οποίο τον κατέταξε στη λίστα των καλύτερων συγγραφέων στην Αμερική, εντάχθηκε στη βραχεία λίστα των καλύτερων βιβλίων της χρονιάς στην Αμερική για το Εθνικό Βραβείο καλύτερου πρώτου μυθιστορήματος (Natiοnal Book Awards) και εντάχθηκε στη λίστα των αξιοσημείωτων βιβλίων από το Σύνδεσμο των Βιβλιοθηκών της Αμερικής (ALA Notable Book). Το 1984, εκδόθηκε το μυθιστόρημά του The Heroic Age (Τα Ηρωικά Χρόνια) από τις εκδόσεις Simon & Schuster, το οποίο επίσης προκάλεσε μεγάλη αίσθηση και απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Και τα δύο βιβλία μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες του κόσμου και στην Ελληνική.
Το 2000, ο Στρατής Χαβιαράς συνταξιοδοτήθηκε από το Harvard, αλλά συνέχισε τη διδασκαλία σε εργαστήρια της τέχνης του γραπτού λόγου στο καλοκαιρινό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου έως το 2008, συμπληρώνοντας σαράντα έτη υπηρεσίας, οπότε και επέστρεψε μόνιμα στην Ελλάδα. Σαν συγγραφέας επέστρεψε στην ελληνική γλώσσα. Δημιούργησε με επιτυχία τα εργαστήρια τέχνης του γραπτού λόγου στο ΕΚΕΜΕΛ (στο οποίο διετέλεσε Πρόεδρος το 2000) και το ΕΚΕΒΙ, στα οποία φοίτησαν εκατοντάδες νέοι.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, συντόνιζε εργαστήρια της τέχνης του πεζού λόγου στο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, στο Ναύπλιο.
Διετέλεσε αντιπρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων και ενεργό μέλος του Συλλόγου Αμερικανών Συγγραφέων.
Τα έργα του
Ποίηση
• Η κυρία με την πυξίδα, αυτοέκδοση, 1963
Βερολίνο, Φέξης, 1965
Η νύχτα του ξυλοπόδαρου, αυτοέκδοση, 1967
Νεκροφάνεια, Κέδρος, 1972
Crossing the River Twice, Cleveland State University, 1976
Millennial Afterlives, a retrospective[22],Wells College Press, 2000
Duty Free Desiderata,Siera Press, 2000
Μυθιστορήματα
When the Tree Sings, Simon & Schuster 1979, Ballantine 1980, Sidwick & Jackson U.K. 1979, Picador U.K. 1980
Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα,Ερμής 1980, Καστανιώτης 1999
The Heroic Age,Simon & Schuster 1984, Penguin 1985, Methuen U.K. 1984, King Penguin U.K. 1985
Τα ηρωικά χρόνια, Εκδόσεις Bell 1984, Καστανιώτης 1999
Πορφυρό και μαύρο νήμα,Κέδρος, 2007
Άχνα,Κέδρος, 2014
