Την περασμένη εβδομάδα ο πλανήτης έγινε μάρτυρας της θηριωδίας με θύματα μετανάστες από το Σουδάν, στα σύνορα Μαρόκου και Ισπανίας, στα βόρεια παράλια της Αφρικής, στη Μελίγια. Η Ισπανία εφαρμόζει στην περιοχή σκληρή πολιτική αποτροπής εισδοχής μεταναστών, με τους ελέγχους συχνά να ξεφεύγουν και τις κακοποιήσεις να μην είναι σπάνιο φαινόμενο.
Με τη σύνοδο του ΝΑΤΟ να αποφασίζει ότι οι μεταναστευτικές ροές αποτελούν δυνάμει υβριδικές απειλές και τη συμφωνία της Ισπανίας με τις ΗΠΑ για αυξημένη επιτήρηση των ακτών της βόρειας Αφρικής η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί για χιλιάδες ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από εμπόλεμες ζώνες της Αφρικής.
Η τραγική μοίρα των μεταναστών μπλέχτηκε στα διπλωματικά γρανάζια της Ισπανίας και της προβολής της ως διεθνούς δύναμης με απήχηση από τη Λατινική Αμερική έως τη βόρεια Αφρική. Το σημείο-κλειδί στην υπόθεση είναι το γεγονός ότι η Ισπανία τον περασμένο Μάρτιο αναγνώρισε το σχέδιο του Μαρόκου για την αυτονομία μιας διεκδικούμενης περιοχής της χώρας που ονομάζεται Δυτική Σαχάρα. Η Δυτική Σαχάρα ήταν ισπανική αποικία μέχρι το 1975, ενώ αυτήν τη στιγμή το Μαρόκο ελέγχει de facto το 80% της έκτασής της, το δε υπόλοιπο 20% ελέγχεται από την Αραβική Λαϊκή Δημοκρατία των Σαχράουι, των ντόπιων κατοίκων. Η Ισπανία με την αναγνώριση της κυριαρχίας του Μαρόκου στη Δυτική Σαχάρα σπάει την πολιτική ουδετερότητας που τηρούσε για μια ολόκληρη δεκαετία σχετικά με το ζήτημα, ενώ κινδύνευσε να προκαλέσει διπλωματικό επεισόδιο και με την Αλγερία, η οποία υποστηρίζει τους Σαχράουι στη διεκδίκηση του εδάφους αυτού ως χωριστής, κυρίαρχης επικράτειάς τους. Να σημειωθεί ότι ο ΟΗΕ έχει αναγνωρίσει το δικαίωμα των Σαχράουι στην αυτοδιάθεσή τους.
Η αλλαγή ρότας της Ισπανίας ήρθε ως αποτέλεσμα της πίεσης που ασκεί το Μαρόκο στις ακτές της ιβηρικής χώρας τον τελευταίο χρόνο εργαλειοποιώντας το μεταναστευτικό ζήτημα. Αφορμή για την επιθετική συμπεριφορά του Ραμπάτ στάθηκε η νοσηλεία του Μπραΐμ Γκάλι (ιστορικού ηγέτη του Μετώπου Πολισάριο, μιας στρατιωτικής οργάνωσης που πολέμησε εναντίον του Μαρόκου για την ανεξαρτησία της Δυτικής Σαχάρας) το καλοκαίρι του 2021 στην Ισπανία για κορονοϊό. Απαντώντας σε αυτό που θεώρησε ως πρόκληση, το Ραμπάτ χαλάρωσε τους ελέγχους στα σύνορα με τους ισπανικούς θύλακες της Μελίγια και της Θέουτα, με αποτέλεσμα χιλιάδες μετανάστες να περάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η κρίση είχε ως αποτέλεσμα το κλείσιμο των συνόρων που άνοιξαν τον περασμένο Μάιο μόνο μετά την αναγνώριση του σχεδίου του Μαρόκου από την Ισπανία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για το άνοιγμα των συνόρων και τη συνδρομή του Μαρόκου στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού η Ισπανία έδειξε διατεθειμένη να κάνει τα στραβά μάτια στο σκάνδαλο των υποκλοπών στα τηλέφωνα του Πέδρο Σάντσεθ και της τότε υπουργού Εξωτερικών Φερνάντεθ Λάγια, που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης του 2021, ενώ πολλοί δείχνουν το Ραμπάτ ως τον πιθανότερο υπαίτιο.
Αυστηρότερη επιτήρηση στα σύνορα
Λίγο μετά τη σφαγή στη Μελίγια ο Σάντσεθ έσπευσε να συγχαρεί τη συντονισμένη δράση της ισπανικής Εθνοφυλακής και των μαροκινών δυνάμεων ασφαλείας. Ωστόσο όταν έγιναν ευρέως γνωστές οι εικόνες της απάνθρωπης μεταχείρισης των μεταναστών, νεκρών και ζωντανών, αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί. Παρά το γεγονός αυτό, όμως, η δήλωση αυτή δείχνει την πρόθεση της Ισπανίας να αυστηροποιήσει την πολιτική εισδοχής μεταναστών. Αλλά όχι μόνο αυτό.
Η Ισπανία προσπάθησε και πίεσε συστηματικά να συμπεριληφθεί η παράνομη μετανάστευση στις κατηγορίες υβριδικών απειλών στο νέο δόγμα του ΝΑΤΟ για τη λεγόμενη «στρατηγική αντίληψη», το σημαντικότερο κείμενο της συμμαχίας μετά το καταστατικό του. Στις 29 και 30 Ιουνίου η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ αποφάσισε, μεταξύ άλλων, να υιοθετήσει την έκκληση της Ισπανίας.
Επίσης ο υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες σε συνέντευξη στο Reuters υπογράμμισε ότι η Ισπανία πιστεύει ότι οι απειλές για την ασφάλεια των μελών της συμμαχίας προέρχονται και από τη νότια πτέρυγά της. «Τρομοκρατία, κυβερνοασφάλεια, πολιτική χρήση των πηγών ενέργειας και παράνομη μετανάστευση, όλα αποτελούν απειλή για την κυριαρχία μας» τόνισε ο Ισπανός πολιτικός. Ωστόσο σε ό,τι αφορά τη μετανάστευση το ΝΑΤΟ πιστεύει ότι από το 2010 και τη σύνοδο της Λισσαβώνας οι μεταναστευτικές κρίσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν στρατιωτικά εφόσον είναι παράνομες και προκαλούν αστάθεια στη χώρα που την υποδέχονται…
Πιο γερή πρόσδεση στο άρμα των ΗΠΑ
Στον απόηχο της τραγωδίας στη Μελίγια ο Σάντσεθ υποδέχτηκε την περασμένη Τρίτη τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν στο παλάτι Μονκλόα, ενόψει της συνόδου της Μαδρίτης για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων των δυο χωρών. Τα ισπανικά Μέσα σημειώνουν ότι ο Σάντσεθ επιδίωκε μια τέτοια συνάντηση από τη στιγμή που εκλέχθηκε.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε ανάμεσα στα δύο μέρη δένει την Ισπανία ακόμη περισσότερο στο βορειοατλαντικό άρμα, αφού τα σκάφη στη μία από τις δύο αμερικανικές βάσεις της χώρας θα αυξηθούν από τέσσερα σε έξι. Παράλληλα, η ενισχυμένη αυτή δύναμη θα λειτουργεί σαν χωροφύλακας απέναντι σε παράνομες μεταναστευτικές ροές. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ είπε μετά τη συνάντηση αυτή ότι με αυτό τον τρόπο δίνεται το «μήνυμα ενότητας ανάμεσα στις χώρες που υπερασπίζονται τη δημοκρατία και την ελευθερία». Λίγες ώρες αργότερα ο ΟΗΕ προέτρεπε την Ισπανία και το Μαρόκο να προβούν σε «εξονυχιστικές έρευνες» για τη σφαγή στη Μελίγια.