Το Περού στη δίνη του χάους μετά τη δύσκολη συνύπαρξη αριστερού πρόεδρου με δεξιό κοινοβούλιο.
Δεκάδες νεκροί διαδηλωτές και μια χώρα παραδομένη στο χάος. Αυτές οι λέξεις αρκούν ώστε να περιγράψουν την κατάσταση μετά την αποπομπή του προέδρου του Περού Πέδρο Καστίγιο και την αντικατάστασή του από την τέως αντιπρόεδρο Ντίνα Μπολουάρτε, η οποία με τη σειρά της αρνείται να παραιτηθεί και προσπαθεί μάταια να πείσει το υφιστάμενο Κογκρέσο να διεξαγάγει πρόωρες εκλογές.
To γεγονός της καθαίρεσης αυτό καθαυτό ήταν αναμενόμενο να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στις τάξεις του απερχόμενου αλλά ακόμη δημοφιλούς Καστίγιο. Ως αποτέλεσμα, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές έχουν χάσει τη ζωή τους 27 άνθρωποι, όλοι τους προερχόμενοι από τις εξαθλιωμένες επαρχίες των Ανδεων που αποτέλεσαν
πραγματικό προπύργιο του Καστίγιο στις προεδρικές εκλογές του 2021. Κι αν ο χαρακτηρισμός «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα» δεν απέχει πολύ από τη διαρκή εργαλειοποίηση των πάσης φύσεως κοινοβουλευτικών διαδικασιών από την περουβιανή Δεξιά, μια αναδίφηση στα όσα έχουν συμβεί από την αρχή της διακυβέρνησης Καστίγιο αρκεί για να πείσει και τον πλέον δύσπιστο πως η χείριστη εκδοχή της συνάντησης υποκειμενικού και αντικειμενικού παράγοντα είναι εκείνη που στρώνει πάντοτε τον δρόμο για την καταστροφή.
Προς την καθαίρεση
Η σύντομη περίοδος της διακυβέρνησης του Περού από τον πρώην δάσκαλο Πέδρο Καστίγιο είχε εξαρχής όλα τα προμηνύματα μιας αποτυχίας. Η πρώτη διάσταση αφορούσε την πραγματικά λυσσώδη προσπάθεια της καθεστωτικής δεξιάς αντιπολίτευσης και της οικονομικής ολιγαρχίας αρχικά να ακυρώσουν το πολιτικό πρόγραμμα του αριστερού προέδρου και σε δεύτερη φάση να εξωθήσουν τον ίδιο και την παράταξή του σε στρατηγική ήττα.
Το πρώτο σκέλος αποτελούσε τμήμα μιας σχεδόν νομοτελειακής πορείας προς την καθαίρεση του Καστίγιο. Σε πολιτικό επίπεδο η θητεία του ήταν ήδη ναρκοθετημένη από τα κοινοβουλευτικά δεδομένα, αφού το μαρξιστικό Ελεύθερο Περού δεν κατόρθωσε ποτέ να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων σε ένα Κογκρέσο κυριαρχούμενο ούτως ή άλλως από την ευρύτερη Δεξιά σε κάθε εκδοχή της. Είναι αυτός ο δεδομένος συσχετισμός δυνάμεων που οδήγησε τον απερχόμενο πρόεδρο στην αντικατάσταση πέντε πρωθυπουργών και ογδόντα υπουργών σε λιγότερο από 18 μήνες, με τον ίδιο άλλωστε να αντιμετωπίζει δύο απόπειρες παραπομπής του με το ερώτημα της καθαίρεσης για υποθέσεις διαφθοράς που αφορούσαν τον ίδιο, συνεργάτες του και μέλη της οικογένειάς του πριν από την τρίτη και φαρμακερή.
Είχε ωστόσο προηγηθεί η ρήξη του Καστίγιο με το ίδιο του το κόμμα και ειδικότερα με τον Βλαδίμιρ Σερόν, τον άνθρωπο που ίδρυσε το κόμμα και τον προώθησε στην εξουσία, αφενός εξαιτίας των κατηγοριών περί διαφθοράς και αφετέρου λόγω της αλλοπρόσαλλης πολιτικής του που περιλάμβανε τον εναγκαλισμό με πολιτικούς της συνομοταξίας του ακροδεξιού Ζαΐρ
Μπολσονάρο. Κι αν όλα τα παραπάνω δεν στάθηκαν ικανά να τραυματίσουν σε σημείο πολιτικά θανάσιμο την προεδρία Καστίγιο, ίσως γιατί ο πρώην πια πρόεδρος ήταν εξαρχής μια μετριοπαθής επιλογή σε ένα κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον πλειοψηφικά συντηρητικό, τελικά το πέτυχε η πλήρης έλλειψη πολιτικού ταλέντου του ίδιου.
Ετσι, σε μια θαυμαστή πολιτική αυτοχειρία και νιώθοντας εγκαταλειμμένος από υπουργούς και συντρόφους του μες στο κόμμα, ενώπιον της συζήτησης στο κοινοβούλιο για την παραπομπή του σε πολιτική δίκη έκανε ένα απονενοημένο και βιαστικό εγχείρημα να διαλύσει το σώμα και να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να ανακατατάξει το δικαστικό σώμα και να εφαρμόσει απαγόρευση κυκλοφορίας. Το αποτέλεσμα ήταν όχι μόνο να δώσει τα απαραίτητα πολεμοφόδια στους αντιπάλους του αλλά και να εγκαταλειφθεί πανηγυρικά από το ίδιο του το κόμμα, το Ελεύθερο Περού, ευρισκόμενος με 101 ψήφους, υπεραρκετές για να τον αποκαθηλώσουν.
Κρεσέντο καταστολής
Η απέλπιδα προσπάθεια του Καστίγιο να καταφύγει στην πρεσβεία του Μεξικού ώστε να αναζητήσει πολιτικό άσυλο έγραψε το τελευταίο κεφάλαιο της πολιτικής αγαρμποσύνης του, προτού η σύλληψή του σημάνει την οργή των υποστηρικτών του. Η είδηση της διαδοχής του από την Μπολουάρτε, πρώτη πλέον γυναίκα πρόεδρο του Περού, έριξε λάδι στη φωτιά, αν αναλογιστεί κανείς ότι ακριβώς πέρυσι τέτοιες μέρες η ίδια δήλωνε: «Αν διώξουν τον πρόεδρο, εγώ θα φύγω μαζί του».
Το τι ακολούθησε είναι λίγο πολύ γνωστό αφού, όπως μαρτυρά και ο αριθμός των νεκρών, η αστυνομία δεν φαίνεται να φείδεται κατασταλτικής διάθεσης και οι υποστηρικτές του Καστίγιο επιμένουν να αγνοούν την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που προκήρυξε η Μπολουάρτε την Τετάρτη 14 Δεκεμβρίου. Λόγω των θανάτων, μάλιστα, δύο υπουργοί παραιτήθηκαν και η πρόταση της Μπολουάρτε για διεξαγωγή εκλογών τον Δεκέμβριο του 2023 απορρίφθηκε από το Κογκρέσο, σε μια αλληλουχία εξελίξεων που επιτείνουν το χάος.
Χάος ικανό να επηρεάσει όχι μόνο το Περού, αφού μετά την καταδίκη της Κριστίνα Κίρχνερ και την αισθητή πτώση της δημοφιλίας του Γκάμπριελ Μπόριτς στη Χιλή στον απόηχο της ήττας του δημοψηφίσματος, η λατινοαμερικανική Αριστερά με την καθαίρεση του Καστίγιο δέχεται άλλο ένα σημαντικό πλήγμα, το οποίο αναμένεται να επηρεάσει το προοδευτικό μέτωπο στην ήπειρο παρά την εκλογή του Λούλα στη Βραζιλία.
