Ο φτωχός νότος εξεγείρεται και δείχνει την υποστήριξή του στον προφυλακισμένο πρώην πρόεδρο της χώρας Καστίγιο
Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις μαίνονται στο Περού, με τους διαδηλωτές στον νότο να νιώθουν στο πετσί τους τη σιδερένια πυγμή του κεντρικού κράτους της Λίμα. Στην πρωτεύουσα οι διαδηλωτές απαίτησαν την παραίτηση της προέδρου Ντίνα Μπολουάρτε, ενώ στο επίκεντρο της αντίστασης στον νότο οι περιοχές-κλειδιά βρίσκονται υπό καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Η στρατιωτική αστυνομία καταστέλλει άγρια τις διαδηλώσεις σκοτώνοντας διαδηλωτές και η κατάσταση στη χώρα μυρίζει μπαρούτι. Μέχρι τώρα σε επτά εβδομάδες διαδηλώσεων έχουν χάσει τη ζωή τους πάνω από 60 διαδηλωτές.
«Το Πούνο δεν είναι Περού»
Την περασμένη Τρίτη η Μπολουάρτε επέδειξε την αποσύνδεσή της από την πραγματικότητα με μια δήλωση που αν είχε στόχο να κατευνάσει τα πνεύματα, ήταν εντελώς ατυχής. Σε συνέντευξή της στα διεθνή Μέσα είπε: «Πρέπει να προστατέψουμε την ηρεμία 33 εκατ. Περουβιανών. Το Πούνο δεν είναι Περού. Η κυβέρνηση δεν γεννά τη βία, θέλει ειρήνη και ηρεμία».
Το Πούνο είναι πόλη στα νότια της χώρας, στις ακτές της λίμνης Τιτικάκα, όπου οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις είναι στην καθημερινή διάταξη και η καταστολή είναι άγρια. Οι δηλώσεις ανάγκασαν την προεδρία του Περού να απολογηθεί μέσα από τον λογαριασμό της στο Twitter και να διαβεβαιώσει ότι η φράση «το Πούνο δεν είναι Περού» δεν αποτελεί «έκφραση διάκρισης ή υπεροψίας».
Παράλληλα, η κυβέρνηση της Μπολουάρτε φυλλορροεί: την περασμένη εβδομάδα παραιτήθηκε η υπουργός Παραγωγής Σάντρα Μπελαούντε, ενώ από την αρχή των διαδηλώσεων και τους πρώτους νεκρούς έχουν παραιτηθεί άλλοι τρεις υπουργοί: ο Λουίς Γκαρσία Μπιριμίσα από το υπουργείο Εργασίας, η Πατρίσια Κορέα από το υπουργείο Παιδείας και ο Χαΐρ Πέρες από το υπουργείο Πολιτισμού.
Η Μπολουάρτε επισημαίνει ότι οι διεργασίες στη Βουλή για τη διεξαγωγή έκτακτων εκλογών συνεχίζονται και πως δεν έχει καμία πρόθεση να μείνει στη θέση μετά τις εκλογές. Μια ομάδα 28 αριστερών βουλευτών κατέθεσε πρόταση παύσης της προέδρου.
Ταύτιση με τον δάσκαλο
Η αντίσταση στη νέα κυβέρνηση για την προφυλάκιση του πρώην προέδρου Πέδρο Καστίγιο αποτελεί παράδοξο για έναν εξωτερικό παρατηρητή: ο Καστίγιο προσπάθησε να καταλύσει το κοινοβούλιο όταν εκείνο επιχείρησε για τρίτη φορά να διεξαγάγει ψηφοφορία δυσπιστίας εναντίον του.
Το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που επιχείρησε να διαπράξει το πλήρωσε με την προφυλάκισή του με την κατηγορία για στάση. Κι όμως, ο νότος υπερασπίζεται τον Καστίγιο και ζητά την επάνοδό του στην εξουσία. Σ’ αυτές τις περιοχές της χώρας κυριαρχούν φτωχοί αυτόχθονες πληθυσμοί, οι οποίοι ταυτίστηκαν με τον Καστίγιο, ο οποίος προέρχεται από φτωχή οικογένεια και υπήρξε δάσκαλος και συνδικαλιστής.
Ωστόσο η ταπεινή του καταγωγή και η αδυναμία ανάγνωσης της πολιτικής συγκυρίας τον οδήγησαν σε στραβοπατήματα. Δεν είχε έμπειρους συμβούλους, ενώ του έλειπε η διαχειριστική πείρα ώστε να κατευθύνει την πολιτική της κυβέρνησής του στον δρόμο που επιθυμούσε. Το κριτήριο επιλογής υπουργών ήταν συχνά οι πολιτικοί συμβιβασμοί με την κομματική νομενκλατούρα ή η προέλευσή τους από έναν στενό κύκλο επαφών του. Ετσι η κυβέρνησή του δεν μπόρεσε να δώσει σημάδια ικανότητας ούτε να προχωρήσει στην υλοποίηση των βασικών προεκλογικών υποσχέσεων, όπως ένα καινούργιο σύνταγμα, η εξάλειψη της διαφθοράς, η αγροτική και φορολογική μεταρρύθμιση.
Ο αμερικανικός παράγοντας
Κατά τη διάρκεια της καταστολής στη Λίμα και στις φτωχές περιοχές του Περού τις τελευταίες εβδομάδες η κυβέρνηση των ΗΠΑ επέδειξε τη στήριξή της στη νέα κατάσταση. Στις 9 Ιανουαρίου, όταν έγινε το μακελειό από την αστυνομία στην πόλη Χουλιάκα με 19 νεκρούς διαδηλωτές και πάνω από 100 τραυματίες, η αμερικανική πρεσβεία στη Λίμα συνεχάρη την πρόεδρο Μπολουάρτε για μια επιχείρηση ενάντια σε συμμορίες ναρκωτικών, ενώ μετέφερε την ικανοποίηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη συνεργασία του με την Εθνική Αστυνομία του Περού.
Η στήριξη των ΗΠΑ δεν είναι μόνο ηθική αλλά και υλική: η αμερικανική κυβέρνηση ενισχύει κάθε χρόνο την περουβιανή με 5 εκατ. δολάρια για να εξαλείψει την καλλιέργεια κόκας στην περιοχή Ουαγιάγκα στον νότο της χώρας. Ομως στις 5 Ιανουαρίου η Αμερικανίδα πρέσβειρα Λίσα Κένα ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ θα διαθέσουν επιπλέον 8 εκατ. δολάρια για τις επιχειρήσεις ενάντια στην καλλιέργεια της κόκας στον νότο, που εντελώς συμπτωματικά είναι το επίκεντρο των διαμαρτυριών ενάντια στην πτώση του Καστίγιο.
Δεν είναι κρυφό ότι η αμερικανική διπλωματία ενδιαφέρεται για την απρόσκοπτη συνέχιση των εξορυκτικών επιχειρήσεων στα μεταλλεία της χώρας, όπου πολυεθνικές εταιρείες έχουν σημαντικά μερίδια. Από τη δραστηριότητα των πολυεθνικών οι ντόπιοι πληθυσμοί δεν έχουν δει κανένα κέρδος∙ απεναντίας υφίστανται μόνο την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά οδοφράγματα έχουν στηθεί από διαδηλωτές σε οδικές αρτηρίες που συνδέουν τα ορυχεία με τα μεγάλα λιμάνια εμποδίζοντας την εξαγωγή των ορυκτών.
Την Πέμπτη 19 Ιανουαρίου η Κένα συναντήθηκε με μέλη της κυβέρνησης Μπολουάρτε από το υπουργείο Ενέργειας και Εξόρυξης, σε έναν «υψηλού επιπέδου διάλογο μεταξύ του Περού και των ΗΠΑ για ζητήματα ανάπτυξης των εξορύξεων». Από την πλευρά του το περουβιανό υπουργείο ευχαρίστησε τις ΗΠΑ για τη στήριξη και επιβεβαίωσε την αποφασιστικότητα της χώρας στην επέκταση της παραγωγής φυσικού αερίου –οι εξαγωγές του οποίου έχουν σχεδόν διπλασιαστεί, με την πλειονότητα της ποσότητας να κατευθύνεται προς την Ευρώπη– και την ανάπτυξη πετροχημικής βιομηχανίας στον νότο, εκεί δηλαδή όπου χτυπάει η καρδιά της αντίστασης.
