Kατακραυγή για τις φωτογραφικές διατάξεις και τις fast track διαδικασίες
Κατακραυγή: Η προστασία των περιοχών Natura 2000 τίθεται εν αμφιβόλω αφού στη ζώνη οικοτόπων και ειδών θα επιτρέπονται εγκαταστάσεις και εξορύξεις υδρογονανθράκων ενώ η τοπική αυτοδιοίκηση δεν θα έχει καν λόγο. Εταιρείες όπως η Ελληνικός Χρυσός δύνανται να εκτελέσουν μεταλλευτικές δραστηριότητες με απλή γνωστοποίηση. Απλοποιείται η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης προς όφελος του επενδυτή, αλλά η αδιαφάνεια παραμένει.
Προωθούνται αλόγιστα τα μεγάλα αιολικά πάρκα εις βάρος των μικρότερων. Οι φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών δεν θα έχουν δυνατότητα γνωμοδότησης, γεγονός που δύναται να ευνοήσει τους επενδυτές και να βλάψει το περιβάλλον. Οι κυρωμένοι δασικοί χάρτες αναμορφώνονται λόγω αποχαρακτηρισμoύ δασών που χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα. Επιτρέπεται η τακτοποίηση αυθαιρέτων μέσα σε δάση 30 χρόνια μετά την εκπόνηση οικονομοτεχνικής μελέτης. Αλλάζει ο σχεδιασμός και η χωροταξία της διαχείρισης απορριμμάτων ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος της δημιουργίας απέραντων χωματερών. Ο ΑΔΜΗΕ οδεύει προς πώληση.
Αυτές είναι μερικές μόνο από τις διατάξει ςτου… α ντι περιβαλλοντικού όπως αποδεικνύεται νομοσχεδίου, στο οποίο ευλόγως αντιδρούν σύσσωμες οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και που έφερε προς ψήφιση στη Βουλή εν μέσω πανδημίας (η συζήτηση στην ολομέλεια θα γίνει τη Δευτέρα 4 και Τρίτη 5 Μαΐου) ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης.
Δύο ηλεκτρονικά ψηφίσματα – το ένα από δεκάδες περιβαλλοντικές οργανώσεις και το άλλο από την Greenpeace και το WWF– ζητούν την απόσυρσή του, έχοντας συγκεντρώσει περισσότερες από 15.000 υπογραφές το καθένα. Αναφέρονται σε «περιβαλλοντικό έγκλημα», ενώ, όπως καταγγέλλουν στο Documento, κάποιες από τις διατάξεις του μπορούν να χαρακτηριστούν φωτογραφικές. Ολα δείχνουν ότι η καταστροφή των οικοσυστημάτων θα οδηγήσει στην έξαρση παρόμοιων πανδημιών με την τωρινή. Η Ελλάδα όμως φαίνεται ότι αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως πλουτοπαραγωγικό πόρο, δίνοντάς το βορά ακόμη και στη βιομηχανία των βαριών επενδύσεων.
Στο νομοσχέδιο που έφτασε στη Βουλή προστέθηκαν περισσότερα από 60 άρθρα και αρκετές τροποποιούμενες διατάξεις σε σχέση με το σχέδιο νόμου που βγήκε για μόλις δύο εβδομάδες –επίσης εν μέσω πανδημίας– σε δημόσια διαβούλευση. Ως αποτέλεσμα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και αντιπολίτευση κάνουν λόγο για αντιδημοκρατικές διαδικασίες, αφού ένα τόσο σημαντικό νομοσχέδιο ψηφίζεται σε περίοδο «κοινοβουλευτικής καραντίνας».
Περιβαλλοντική αδειοδότηση
Το νομοσχέδιο καταπιάνεται αρχικά με την περιβαλλοντική αδειοδότηση, επειδή, όπως αναγράφεται στην αιτιολογική έκθεση, «αποτελεί χρονοβόρα διοικητική διαδικασία», άρα «σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την προώθηση των επενδύσεων», αν και τα τελευταία τρία χρόνια έχουν εκδοθεί 3.782 αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Ως αποτέλεσμα παρατείνεται ο χρόνος ισχύος των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) –γεγονός που δύναται να οδηγήσει στην αδειοδότηση έργων με παρελθοντικούς περιβαλλοντικούς όρους–, επιταχύνονται οι διαδικασίες έκδοσης ΑΕΠΟ και απλοποιείται η ανανέωσή τους.
Σε γραπτή παρέμβασή του προς τους βουλευτές το WWF επισημαίνει ότι ένα από τα σημαντικότερα πεδία βελτίωσης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι η διαφάνεια, όμως «το νομοσχέδιο ελάχιστα συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση». Κι αυτό γιατί «οι αρμόδιες υπηρεσίες βρίσκονται στην εξαιρετικά δεινή θέση να δέχονται απειλές ή και δικαστικές προσφυγές σε περίπτωση έκφρασης ουσιώδους αρνητικής γνωμοδότησης, κατά κανόνα για έργα που πραγματικά έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα». Ως εκ τούτου, το WWF κρίνει «αναγκαία την οριζόντια αναστολή των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης όλων των έργων που κατατάσσονται σύμφωνα με το ισχύον νομικό καθεστώς στην αδειοδοτική κατηγορία Α και χωροθετούνται σε περιοχές Natura 2000, μέχρι να εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα».
Αδειοδότηση ΑΠΕ
Σχετικά με τη διαδικασία αδειοδότησης, τα αιολικά πάρκα άνω των 150 MW κατατάσσονται στην κατηγορία των ειδικών έργων, γεγονός που γεννά ερωτήματα, αφού σύμφωνα με το WWF «η διαδικασία των ατομικών κοινοποιήσεων μεγάλων έργων προς την Κομισιόν έχει όριο τα 250 MW». Ως αποτέλεσμα, το WWF κρίνει ότι «τα αιολικά άνω των 150 MW (χωρίς εξήγηση για την προέλευση αυτού του ορίου) θα θεωρηθούν ειδικά έργα, με συνέπεια τη μη καταβολή υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού του ποσού της βεβαίωσης, όπως ισχύει για όλα τα υπόλοιπα μικρότερα αιολικά. Πρόκειται για άδικη ρύθμιση». Ταυτόχρονα «η άρνηση ενσωμάτωσης εκπτώσεων στις ενεργειακές κοινότητες δημιουργεί απορίες ως προς τη σκοπιμότητα των ρυθμίσεων».
Προστατευόμενες περιοχές
Το νομοσχέδιο καταργεί τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών (ΦΔΠΠ), που μετονομάζονται σε μονάδες διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, ο αριθμός των οποίων μειώνεται, ενώ αυξάνεται η έκταση των περιοχών επόπτευσής τους. Τη διοίκηση τον προστατευόμενων περιοχών θα έχει νέος οργανισμός, ο ΟΦΥΠΕΚΑ, το ΔΣ του οποίου θα ορίζεται από το υπουργείο. Ιδιαιτέρως αρνητικό είναι ότι δεν λύνεται το ζήτημα της φύλαξης των προστατευόμενων περιοχών, αφού δεν επιτρέπονται στους υπαλλήλους ανακριτικά καθήκοντα και συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές και σώματα. Παράλληλα, σύμφωνα με το WWF, «παραμένει το έλλειμμα κοινωνικής συμμετοχής στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών», ενώ υποβαθμίζεται η αρμοδιότητα γνωμοδότησης που είχαν οι ΦΔΠΠ για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων, με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος περιορισμού των αρνητικών γνωμοδοτήσεων σε έργα που θα επηρεάσουν προστατευόμενες περιοχές.
Θεσμοθετούνται τέσσερις ζώνες προστασίας των περιοχών Natura, όπου δίνεται η δυνατότητα ακόμη και βαριών επενδύσεων, με πλέον εξωφρενικό παράδειγμα τις εξορύξεις υδρογονανθράκων στη ζώνη οικοτόπων και ειδών. Σύμφωνα με το WWF, «επιχειρείται μια ιδιαίτερα προβληματική αντιστοίχιση χρήσεων γης και ζωνών προστασίας», ενώ «ιδιαίτερο προβληματισμό εγείρει η απουσία πρόβλεψης υποχρεωτικής δημόσιας διαβούλευσης για τα προεδρικά διατάγματα και τα σχέδια διαχείρισης». Επίσης, δεν προβλέπεται το χρονικό διάστημα ισχύος του σχεδίου διαχείρισης ούτε διευκρινίζεται αν τα σχέδια διαχείρισης θα προηγούνται των προεδρικών διαταγμάτων, γεγονός που «δημιουργεί αστάθεια στο πλαίσιο προστασίας των περιοχών και, προφανώς, ανασφάλεια δικαίου».
Επίσης μπλέκεται, σύμφωνα με το WWF, «η διαδικασία της δέουσας εκτίμησης με τη διαδικασία λήψης των αναγκαίων μέτρων συμπεριλαμβανομένων των απαραίτητων κανονιστικών και διοικητικών μέτρων που ανταποκρίνονται στις οικολογικές απαιτήσεις των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών. Είναι φανερό ότι αυτή η διάταξη έχει φωτογραφικό χαρακτήρα και πρέπει να διαγραφεί».
Δασικοί χάρτες
Αλλαγές προβλέπονται και για τους δασικούς χάρτες αφού, σύμφωνα με το WWF, «εκτάσεις με δασικό χαρακτήρα αποχαρακτηρίζονται με βάση νομικές πράξεις με αμφίβολο και ασαφές περιεχόμενο. Από την
άλλη, οι αποχαρακτηρισμοί αυτοί, που συντελούνται μετά την κύρωση των δασικών χαρτών, χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για την αναμόρφωση του δασικού χάρτη».
Από τα πλέον αξιοσημείωτα των επίμαχων διατάξεων είναι ότι δεν θα υπάρχει πλέον ο χαρακτηρισμός δάσος σε περιοχή στην οποία έχει εκδοθεί οικοδομική άδεια, ακόμη κι αν δεν έχει υλοποιηθεί! Αποχαρακτηρισμός δασικών περιοχών μπορεί να γίνει και για «πράξεις που εκδόθηκαν με σκοπό τη βιομηχανική και τουριστική ανάπτυξη της χώρας», οι οποίες όμως δεν προσδιορίζονται και, όπως επισημαίνει το WWF, «κατά κανόνα δεν αφορούν θέματα χαρακτηρισμού και δεν αποχαρακτηρίζουν δάση και δασικές εκτάσεις».
Οικιστικές πυκνώσεις
Καταργείται η απαγόρευση τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών σε δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις για οικιστικές πυκνώσεις για 30 χρόνια μετά την εκπόνηση οικονομοτεχνικής μελέτης. Βέβαια, δεν προβλέπεται, όπως υπογραμμίζει το WWF, η «υπαγωγή των δασικών εκτάσεων που έχουν καταληφθεί από οικιστικές πυκνώσεις σε καθεστώς αναδάσωσης ή άλλο αυστηρό προστατευτικό καθεστώς». Επίσης, δεν προτάσσεται η «διατήρηση άθικτου του δασικού πλούτου», ενώ «δεν προβλέπεται η λήψη των αναγκαίων μέτρων “σε περίπτωση αθέμιτων επεμβάσεων σε δάσος ή δασική έκταση”».
Διαχείριση απορριμμάτων
Παρότι ο κ. Χατζηδάκης υποστηρίζει ότι το νομοσχέδιο αποτελεί εργαλείο πράσινης ανάπτυξης, δεν προωθούνται η διαλογή στην πηγή και η ανακύκλωση, αλλά διατηρείται το μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων με ιδιωτικοποιήσεις και καύση. Η αλλαγή του σχεδιασμού και της χωροταξίας στη διαχείριση απορριμμάτων δημιουργεί φόβους για δημιουργία απέραντων χωματερών, ενώ ζήτημα προκύπτει και με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στα νησιά. Σε επιστολή που απέστειλαν στο Documento οι εργαζόμενοι της Εταιρείας Διαχείρισης Αποβλήτων Κεφαλονιάς και Ιθάκης ΑΕ ΟΤΑ καταγγέλλουν ότι το νομοσχέδιο «καταργεί τον τοπικό ΦΟΔΣΑ και δημιουργεί τον Περιφερειακό ΦΟΔΣΑ Ιονίων Νήσων με έδρα την Κέρκυρα, με αποτέλεσμα η Κεφαλονιά που έχει ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων να επωμιστεί και τα σκουπίδια της Κέρκυρας και με απώτερο σκοπό να τα ξεπουλήσουν».
ΑΔΜΗΕ
Σημαντικό ζήτημα εγείρεται και με τον ΑΔΜΗΕ, αφού φαίνεται ότι αίρεται ο περιορισμός κατοχής του κατά 51% από το δημόσιο. Χαρακτηριστικά, ο τομεάρχης περιβάλλοντος και ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος δήλωσε στη Βουλή ότι «το δίκτυο διανομής θέλει τώρα η κυβέρνηση να το πουλήσουμε, ενώ στην Ευρώπη γίνεται το αντίστροφο. Ενώ έχει αποκτήσει προίκα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, προσπαθεί να δώσει τον ΑΔΜΗΕ. Θέλει να ελέγχει ένας ιδιώτης αυτό το δίκτυο χωρίς έλεγχο του κράτους. Η κυβέρνηση ξεπληρώνει γραμμάτια για τα συμφέροντα που τη στηρίζουν».
——————-
«Φωτογραφική η ρύθμιση για την Eldorado»
Εντονα ζητήματα εγείρονται σχετικά με την εύνοια την οποία φαίνεται ότι απολαμβάνει και η Ελληνικός Χρυσός. «Ως μη ουσιώδεις θεωρούνται τροποποιήσεις που έχουν θετικό αντίκτυπο και μειώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αυτό θεωρώ ότι είναι φωτογραφικό για την Eldorado, που μονίμως λέει ότι οι τροποποιήσεις που έχει κάνει στις Σκουριές –επιμένουμε ότι χρειάζονται περιβαλλοντική αδειοδότηση– αποτελούν βελτίωση και θα οδηγήσουν σε μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οταν η εταιρεία υποστηρίζει ότι είναι θετικός ο αντίκτυπος, θα πηγαίνουμε απευθείας στην κατηγορία των μη ουσιωδών επιπτώσεων και δεν θα απαιτείται νέα μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων» δήλωσε στο Documento η
Μαρία Καδόγλου από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων.
Οπου απαιτείται υποβολή νέας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) «δεν θα ζητούνται εκ νέου γνωμοδοτήσεις από τους φορείς που γνωμοδότησαν στο πλαίσιο της αρχικής ΜΠΕ. Μας λένε ότι θα είναι ουσιώδεις οι μεταβολές, αλλά δεν ζητάνε γνωμοδοτήσεις από τις υπηρεσίες και φυσικά από τους πολίτες. Στην ΑΕΠΟ της Ελληνικός Χρυσός είχαν γνωμοδοτήσει 100 υπηρεσίες» εξηγεί.
Το άρθρο 199 «αναφέρεται στην έγκριση εγκατάστασης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού, που είναι το κατασκευαστικό σκέλος. Στην περίπτωση που θα πουν –όπως θεωρώ– ότι δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση, αφού θα υπάρχει βελτίωση σε σχέση με το προηγούμενο σχέδιο, τότε θα οδηγούνται στο επόμενο στάδιο, όπου ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, ακόμη και εγκαταστάσεις εξορυκτικών αποβλήτων θα εγκαθίστανται με μια γνωστοποίηση και όχι αδειοδότηση» καταλήγει.
Μαρία Καδόγλου από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων
————-
«Σκάνδαλο με τις εξορύξεις»
«Υπάρχει ζήτημα δημοκρατικών διαδικασιών. Είναι φάουλ να γίνονται τόσο γρήγορα τόσο ριζικές αλλαγές στην περιβαλλοντική νομοθεσία» ανέφερε στο Documento ο Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλιματικής αλλαγής στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace. Το νομο
σχέδιο «έχει σωστές κατευθύνσεις, όπως ότι απλοποιεί την αδειοδοτική διαδικασία των ΑΠΕ κόβοντας την άχρηστη γραφειοκρατία. Το να υπάρχει ένας κεντρικός φορέας που θα ελέγχει τους φορείς διαχείρισης και θα είναι υπό την αιγίδα του υπουργείου είναι καλό. Οχι όμως και η αφαίρεση κάθε δυνατότητας γνωμοδότησης από τους φορείς διαχείρισης. Οι άνθρωποι που θα δουλεύουν στις προστατευόμενες περιοχές δεν θα έχουν τη δυνατότητα γνωμοδότησης για την πρώτη μπούρδα που θα πάει να γίνει εκεί;».
Οι όποιες θετικές διατάξεις του νομοσχεδίου όμως, συνεχίζει, «δεν έχουν καμία σημασία από τη στιγμή που οι εξορύξεις θα επιτρέπονται στη ζώνη διαχείρισης οικοτόπων και ειδών, την τρίτη σε σειρά προτεραιότητας προστατευόμενων περιοχών. Είναι αδιανόητο. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι εκεί μπήκε η πετρελαϊκή βιομηχανία με τη συγκατάθεση του υπουργείου. Μάλιστα όταν βγήκε το αρχικό σχέδιο νόμου είχαν βάλει τις εξορύξεις στη ζώνη απόλυτης προστασίας. Στο άρθρο 110 υπάρχει η εξίσου σκανδαλώδης διάταξη ότι δεν είναι υποχρεωτικό να ληφθεί υπόψη η γνώμη της τοπικής αυτοδιοίκησης για δημόσιες εκτάσεις που κατέχει και όπου πρόκειται να γίνουν εξορύξεις. Είναι σκάνδαλο».
«Ο κ. Χατζηδάκης πουλάει ένα ευρωπαϊκό προφίλ εκσυγχρονιστικό. Αυτό που κάνει όμως είναι εντελώς αναχρονιστικό και ξεπερασμένο. Η εκτελεστική διευθύντρια του περιβαλλοντικού προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών Ινγκερ Αντερσεν δήλωσε πρόσφατα ότι όσοι μένουν σε ρυπασμένες περιοχές έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από κορονοϊό. Στο μέλλον θα έχουμε περισσότερες πανδημίες, επειδή καταστρέφουμε τα οικοσυστήματα και έχουμε θύματα από τη ρύπανση που προκαλείται από τα ορυκτά καύσιμα. Κι εμείς πάμε και κάνουμε αυτή την μπούρδα με τις εξορύξεις μέσα στις προστατευόμενες περιοχές» καταλήγει.
Τάκης Γρηγορίου, υπεύθυνος για θέματα ενέργειας και κλιματικής αλλαγής στην Greenpeace
———–
«Εξαιρετικά επικίνδυνος υπουργός»
«Πολύ προβληματικό σκέλος» αποτελεί, σύμφωνα με όσα ανέφερε στο Documento ο Γιώργος Σγούρος, διευθυντής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, «η απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Διατηρήθηκαν οι εισαχθείσες προβλέψεις περί άπρακτης παρέλευσης προθεσμιών. Οι υπηρεσίες στις οποίες αναφέρονται οι επίμαχες ρυθμίσεις είναι τρομερά υποστελεχωμένες, λειτουργούν με λιγότερο από το 1/10 του προσωπικού που θα έπρεπε να έχουν. Δεδομένα θα υπάρχουν καθυστερήσεις κι ενώ δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τη στελέχωσή τους. Η έννοια της άπρακτης παρέλευσης προθεσμίας είναι σαν να νομιμοποιεί οποιοδήποτε αίτημα κατατίθεται σε αυτές τις υπηρεσίες και δεν προλαβαίνει να απαντηθεί».
Παράλληλα, «ο τρόπος με τον οποίο εισάγονται ιδιώτες μελετητές ως αξιολογητές έργων στις διαδικασίες αδειοδοτήσεων αφήνει πολλά ερωτήματα. Για να γίνει μια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα πρέπει ο μελετητής να είναι οριζόμενος από το υπουργείο, ώστε να μην υπάρχει απευθείας ανάθεση έργου από τον επενδυτή στον μελετητή για να εκφράσει την πρώτη γνώμη, γιατί αυτό θα είναι αυτομάτως χειραγωγούμενο» όπως σημειώνει.
Στο νομοσχέδιο υπάρχουν επίσης «οι “λοιπές διατάξεις”, που θα μπορούσε να ονομάσει κανείς και φωτογραφικές, όπως τo άρθρο 110 που αναφέρεται στις άδειες για τη διενέργεια ερευνών εξορύξεων υδρογονανθράκων ή το άρθρο 119 που αποτελεί φωτογραφική απεικόνιση τού πώς προσπαθούν να ξεπαγώσουν το έργο της Χαλκιδικής» επισημαίνει.
«Το περιβάλλον και οι προστατευόμενες περιοχές της χώρας αντιμετωπίζονται αδιακρίτως με μια παλαιά και ανεπίκαιρη αντίληψη σε σχέση με τα υγειονομικά των καιρών. Το περιβάλλον αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως πλουτοπαραγωγικός πόρος, με την έννοια ακόμη και των βαριών επενδύσεων. Ο κ. Χατζηδάκης μας εργαλειοποίησε εμφανίζοντάς μας ως συνομιλητές. Μας εγκάλεσε για τα δημοκρατικά μας αντανακλαστικά επειδή ζητήσαμε παράταση της διαβούλευσης ή αναβολή της κατάθεσης του νομοσχεδίου» δηλώνει και εκτιμά: «Ο συγκεκριμένος υπουργός είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός. Διαφωνώ κάθετα με την αποτελεσματικότητά του, αλλά δεν την παραγνωρίζω. Ως εκ τούτου είναι εξαιρετικά επικίνδυνος».
Γιώργος Σγούρος, διευθυντής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας
