* Η Κάρολ Σανσούρ είναι ποιήτρια και συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια ζει στην Ελλάδα και έχει ιδρύσει και διευθύνει το ετήσιο Φεστιβάλ Παλαιστινιακού Κινηματογράφου στην Αθήνα, συστήνοντας στο ελληνικό κοινό τον τεράστιο πλούτο του σινεμά της πατρίδας της
Τους τελευταίους οκτώ μήνες ταξιδεύω ανά την Ελλάδα με μια εξαιρετική παλαιστινιακή ταινία, το «The wanted 18» («Οι 18 καταζητούμενες») που έχει σκηνοθετηθεί από τους Άμερ Σομάλι και Πολ Κόουαν. Αυτή η ταινία προσφέρει μια συναρπαστική απεικόνιση της παλαιστινιακής ζωής κατά τη διάρκεια της πρώτης Ιντιφάντα, τραβώντας την προσοχή του κοινού και συχνά αφήνοντάς τους έκπληκτους. Ακόμη και εκείνοι που θεωρούν τους εαυτούς τους γνώστες της πολυπλοκότητας του παλαιστινιακού αγώνα εκπλήσσονται από τη ζωντανή απεικόνιση της επινοητικότητας και της φαντασίας που χρησιμοποίησαν οι Παλαιστίνιοι για να αντισταθούν «ειρηνικά» στις βάναυσες αποικιακές δυνάμεις που προσπαθούσαν να ελέγξουν κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους.
Μια από τις πιο εντυπωσιακές πτυχές του “The Wanted 18” είναι η ικανότητά του να καλλιεργεί μια βαθιά ενσυναίσθηση και σύνδεση μεταξύ του κοινού και της παλαιστινιακής εμπειρίας. Η ταινία το κάνει εν μέρει μέσω της μοναδικής αφηγηματικής της κατασκευής: της ιστορίας 18 αγελάδων. Αυτές οι αγελάδες γίνονται τα απροσδόκητα σύμβολα της αντίστασης και της ανθεκτικότητας.
Αγοράστηκαν από Παλαιστίνιους στην πόλη Beit Sahour ώστε να παράγουν γάλα και έτσι να οι ίδιοι να παρακάμψουν τον έλεγχο του ισραηλινού στρατού επί της προμήθειας της τροφής τους.
Καθώς η ιστορία εξελίσσεται, οι θεατές βρίσκουν τους εαυτούς τους να έχουν επενδύσει συναισθηματικά στη μοίρα αυτών των αγελάδων. Αυτή η σύνδεση δεν προκύπτει μόνο από τον παραλογισμό και το χιούμορ της κατάστασης -όπου οι αγελάδες γίνονται στόχοι μιας στρατιωτικής επιχείρησης αλλά και από τον βαθύτερο συμβολισμό που αντιπροσωπεύουν. Οι αγελάδες ενσαρκώνουν τον αγώνα των Παλαιστινίων για αυτονομία και την άρνηση να υποταχθούν στην καταπίεση, με αποτέλεσμα να ταυτίζεται βαθιά ο θεατής με τα δεινά τους. Μέσα από την οπτική αυτών των ζώων, το κοινό αποκτά μια πιο οικεία κατανόηση των καθημερινών κακουχιών και πράξεων περιφρόνησης που χαρακτηρίζουν τη ζωή υπό κατοχή.
Αυτή η απρόσμενη σύνδεση που αναπτύσσει το κοινό με τις αγελάδες αναδεικνύει δύο κρίσιμες πτυχές. Πρώτον, προβάλλει τη συχνά θαμμένη δημιουργικότητα και ανθρωπιά των Παλαιστινίων, που στηρίζεται στη συνεχή και αταλάντευτη σταθερότητά τους στον σκοπό της ανεξαρτησίας. Το “The Wanted 18” απεικονίζει πώς οι απλοί άνθρωποι, στην προσπάθειά τους για αξιοπρέπεια και αυτοδιάθεση, καταφεύγουν σε έκτακτα μέτρα για να προστατεύσουν τις αγελάδες και να συνεχίσουν να υπηρετούν τις κοινότητές τους. Εστιάζοντας σε όσα φαινομενικά είναι τετριμμένα -αγελάδες, γάλα και παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων- η ταινία υπογραμμίζει την επιμονή που απαιτείται για να διατηρηθεί μια αίσθηση κανονικότητας σε μια ανώμαλη και καταπιεστική κατάσταση.
Δεύτερον, και πιο ανησυχητικό, είναι η συνειδητοποίηση ότι το κοινό συχνά εμφανίζει μια ισχυρότερη συναισθηματική ανταπόκριση στη μοίρα των αγελάδων παρά στον ανθρώπινο πόνο που απεικονίζεται. Δεν είναι ασυνήθιστο να βλέπεις ανθρώπους να κλαίνε όταν πεθαίνει μια από τις αγελάδες, αλλά να παραμένουν ασυγκίνητοι όταν ένας νεαρός Παλαιστίνιος πυροβολείται και σκοτώνεται από έναν Ισραηλινό στρατιώτη. Αυτή η αντίδραση αποκαλύπτει μια μακρά κρυμμένη ιστορία ομαλοποίησης, όπου η σφαγή ενός Παλαιστινίου γίνεται υποσυνείδητα αποδεκτή ως η αναμενόμενη μοίρα ενός Άραβα. Τέτοιες απαντήσεις αποκαλύπτουν τη βαθιά ριζωμένη μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό, που απο-ευαισθητοποιούν και εμποδίζουν την ενσυναίσθηση προς κατάσταση των Παλαιστινίων. Αυτή η διαφορά στη συναισθηματική δέσμευση αντανακλά την κοινωνική συνθήκη που μειώνει την αξία της ζωής των Παλαιστινίων, εκθέτοντας τη διάχυτη και ύπουλη φύση της προκατάληψης που διαμορφώνει τις αντιλήψεις και τις αντιδράσεις στον ανθρώπινο πόνο.
Αυτή η έλλειψη συμπόνιας και κατανόησης μου θυμίζει ένα προσωπικό περιστατικό που συνέβη πριν από λίγους μήνες όταν ένα νεαρό ζευγάρι Ισραηλινών μετακόμισε στο άδειο διαμέρισμα της πολυκατοικίας μας. Όταν έμαθαν ότι μια παλαιστινιακή οικογένεια ζούσε εκεί, εξέφρασαν φόβο στους γείτονες για το ότι μοιράζονται τους ίδιους χώρους με Παλαιστίνιους.
Σε μια εποχή που η κυβέρνησή τους διαπράττει γενοκτονία κατά του λαού μας, η οικογένειά μου και εγώ επιλέξαμε να κρατήσουμε μέσα μας την ευαλωτότητα και την ανασφάλεια μας. Δυστυχώς, η ανταπόκριση των γειτόνων μας, κάποιοι από τους οποίους μας είχαν εμπιστευτεί ακόμη και τα κλειδιά του σπιτιού τους, τις παραδόσεις αλληλογραφίας και άλλα προσωπικά τους θέματα τα τελευταία πέντε χρόνια, ήταν αποκαρδιωτική. Καθησύχασαν το ζευγάρι των Ισραηλινών λέγοντας: «Αλλά αυτοί οι άνθρωποι φαίνονται καλοί, έχουν ακόμη και σκύλο».
Έτσι, ο σκύλος μας (που είναι μαύρος και συχνά οι κυρίες της γειτονιάς τον φοβούνται επειδή τον θεωρούν κακό οιωνό) είναι ο μόνος μας σωτήρας και ο μοναδικός λόγος που θεωρούμαστε καλοί άνθρωποι.
Αυτή η διαφορά στη συναισθηματική απόκριση υπογραμμίζει μια ηθική πρόκληση που χρειάζεται επείγουσα προσοχή.
Υπάρχουν πράγματα που πρέπει να «ξεμάθουμε» και να θέματα που πρέπει να επανεξετάσουμε. Ο κόσμος και ειδικά η Ευρώπη πρέπει να εξετάσει τις προκαταλήψεις της και να αμφισβητήσει τις αφηγήσεις που έχει ενσταλάξει στους λαούς της. Αυτό δεν είναι μόνο κρίσιμο για την προστασία των Παλαιστινίων από τη βία και τις προκαταλήψεις, αλλά και για τη διασφάλιση ότι τα παιδιά της Ευρώπης μεγαλώνουν σε χώρους που εκτιμούν τη διαφορετικότητα και την ένταξη, χωρίς φανατισμό
Ακριβώς όπως οι άνθρωποι του Beit Sahour θεωρούνταν άνθρωποι μόνο λόγω της σχέσης τους με τις αγελάδες, έτσι και εγώ θεωρούμαι άτομο εμπιστοσύνης λόγω του σκύλου μου, του Alex. Πόσο αξιολύπητο είναι αυτό το σύστημα αξιών; Δεν είναι καιρός να το αντιμετωπίσουμε;
Το «The Wanted 18» προκαλεί τους θεατές να επανεξετάσουν την προδιάθεσή τους και να αμφισβητήσουν τις αφηγήσεις που έχουν εσωτερικεύσει. Ζητά μια βαθύτερη κατανόηση της παλαιστινιακής εμπειρίας με ενσυναίσθηση, αλλά και την αναγνώριση της κοινής ανθρωπιάς που μας συνδέει όλους. Αν θέλουμε να προσφέρουμε ένα καλύτερο μέλλον στα παιδιά μας, πρέπει να αντιμετωπίσουμε κατά μέτωπο αυτές τις προκαταλήψεις και να εργαστούμε προς μια κοινωνία που εκτιμά κάθε άτομο για το ποιος είναι και τι συνεισφέρει, όχι μόνο με βάση επιφανειακά χαρακτηριστικά (ξανθός, μη μουσουλμάνος , μη «ανατολικός», κλπ).
Μέχρι να αντιμετωπίσουμε τους δαίμονές μας, θεωρώ πιο σωστό να μείνω πιο κοντά στον σκύλο μου.