Εν αναμονή του φετινού νικητή λογοτεχνικού Bραβείου Booker ξεφυλλίζουμε βιβλία που έλαβαν τη διάκριση τα προηγούμενα χρόνια.
Σήμερα Τρίτη θα γνωρίζουμε τον νικητή του φετινού Βραβείου Booker. Για την ιστορία, στη βραχεία λίστα της φετινής διοργάνωσης περιλαμβάνονται πέντε γυναίκες συγγραφείς – ο μεγαλύτερος αριθμός γυναικών στην 55άχρονη ιστορία του θεσμού. Πρόκειται για τη Βρετανίδα Σαμάνθα Χάρβεϊ (για το μυθιστόρημα «Orbital»), την Αμερικανίδα Ρέιτσελ Κούσνερ («Creation lake»), την Καναδή Αν Μάικλς («Held»), την Ολλανδή Γιάελ βαν ντερ Βάουντεν («The safekeep») και την Αυστραλή Σάρλοτ Γουντ («Stone yard devotional»). Μοναδικός άντρας υποψήφιος είναι o Αμερικανός Πέρσιβαλ Eβερετ (φέτος συζητήθηκε πολύ στη χώρα μας εξαιτίας της έκδοσης του βιβλίου του «Τα δέντρα»), ο οποίος θεωρείται το μεγάλο φαβορί για το μυθιστόρημά του «James».
Στo Booker συμμετέχει κάθε συγγραφέας με μυθιστόρημα που έχει γραφτεί στα αγγλικά και έχει εκδοθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ιρλανδία. Εν αναμονή της ανακοίνωσης του φετινού νικητή ξεχωρίζουμε πέντε σημαντικά βιβλία που κέρδισαν το Booker από καταβολής του 55άχρονου θεσμού.
1978
«Θάλασσα, θάλασσα»
Αϊρις Μέρντοχ
Η Αϊρις Μέρντοχ είχε ήδη μακρά πορεία όταν απέσπασε το βραβείο για το 19ο μυθιστόρημά της. Πρόκειται για το «Θάλασσα, θάλασσα» (εκδ. Gutenberg, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου) στο οποίο η Ιρλανδή συγγραφέας αφηγείται τη ζωή του Τσαρλς Αροουμπαϊ, ενός σημαντικού αλλά όχι εύκολου ανθρώπου του θεάτρου, που αποσύρεται από την κοσμική ζωή του Λονδίνου σε ένα απομονωμένο σπίτι στη θάλασσα. Παρότι θέλει να πιστεύει πως έχει κατακτήσει τη σοφία λόγω ηλικίας και εμπειριών, επιστρέφει σε παλιά ερωτικά πάθη που τον φέρνουν αντιμέτωπο με τον περίγυρο αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Η ευρύτητα σκέψης και η βαθιά καλλιέργεια της Μέρντοχ είναι εμφανείς σε κάθε πρόταση αυτού του σπουδαίου κειμένου.
1981
«Τα παιδιά του μεσονυκτίου»
Σαλμάν Ρούσντι
Επτά χρόνια προτού εκδοθούν για πρώτη φορά οι «Σατανικοί στίχοι», εξαιτίας των οποίων άλλαξε άρδην η ζωή του Σαλμάν Ρούσντι, ο Βρετανοϊνδός συγγραφέας τιμήθηκε με Booker για τα «Παιδιά του μεσονυκτίου» (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Ρένα Χατχούτ). Στο σκεπτικό της βράβευσης γινόταν λόγος για μια «ιλιγγιωδώς συναρπαστική εμπειρία ανάγνωσης». Η ιστορία ξεκινά τα μεσάνυχτα της 15ης Αυγούστου 1947, τη στιγμή που η Ινδία ανεξαρτητοποιείται έπειτα από αιώνες από τη βρετανική κυριαρχία. Εκείνη τη στιγμή γεννιούνται δύο παιδιά, ο Σίβα και η Σαλίμ. Ο αναγνώστης παρακολουθεί το μεγάλωμά τους και μαζί τις προσπάθειες μιας ολόκληρης χώρας να διαχειριστεί τη νέα κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει. Ενα βαθιά πολιτικό βιβλίο για το οποίο ο νικητής του Booker το 2022 Σέχαν Καρουνατίλακα είχε πει σε συνέντευξή του στη γράφουσα ότι συντέλεσε στην εξωστρέφεια της λογοτεχνίας της ινδικής υποηπείρου.
1989
«Τα απομεινάρια μιας μέρας»
Καζούο Ισιγκούρο
Ο Καζούο Ισιγκούρο έχει πολύ προσωπικό στιλ και καταφέρνει να μην πέφτει στην ευκολία της μανιέρας. Η πρώτη μεγάλη διάκριση που έλαβε ήταν το 1989, όταν του απονεμήθηκε το Booker για τα «Απομεινάρια μιας μέρας» (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Αργυρώ Μαντόγλου), ένα βιβλίο που εμπνεύστηκε από το τραγούδι «Ruby’s arms» του Τομ Γουέιτς. Η ιστορία αφορά τη ζωή του Τζορτζ Στίβενς, ενός μπάτλερ ο οποίος από νωρίς έμαθε να σέβεται την κοινωνική ιεραρχία. Το 1956, ηλικιωμένος πλέον, κατά τη διάρκεια των διακοπών του αναπολεί τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής του και αργά πλέον παραδέχεται στον εαυτό του ότι αναλώθηκε προσφέροντας τις υπηρεσίες του σε ένα λόρδο ο οποίος αποδείχτηκε μεγάλη απογοήτευση. Ταυτόχρονα βασανίζεται από το ερώτημα πώς θα ζούσε αν τολμούσε να εκδηλώσει τον έρωτά του στην οικονόμο του σπιτιού. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα έργα της μεταπολεμικής βρετανικής λογοτεχνίας, στο οποίο καταγράφονται η σαρωτική ηθική και η οικονομική πτώση της βρετανικής αριστοκρατίας. Το έργο αυτό άνοιξε για τον Βρετανοϊάπωνα συγγραφέα τον δρόμο για τη διεθνή καταξίωση καθώς και για το Νόμπελ Λογοτεχνίας που του απονεμήθηκε το 2017.
1999
«Ατίμωση»
Τζ. Μ. Κουτσί
Το 1999 με την «Ατίμωση» (εκδ. Διόπτρα, μτφρ. Χρ. Σωτηροπούλου) ο Τζ. Μ. Κουτσί τιμήθηκε με το δεύτερο Booker της συγγραφικής πορείας του. Είχε προηγηθεί η βράβευσή του το 1983 για το «Ο βίος και η πολιτεία του Μάικλ Κ» – ήταν ο πρώτος στην ιστορία τoυ Booker που τιμήθηκε δύο φορές με το βραβείο. Η «Ατίμωση» λαμβάνει χώρα στη Νότια Αφρική την πρώτη μετα-απαρτχάιντ περίοδο. Ο Ντέιβιντ Λούρι, ένας πενηντάχρονος καθηγητής, σχετίζεται ερωτικά με μια φοιτήτριά του. Σύντομα ξεσπάει σκάνδαλο, με αποτέλεσμα το περιβάλλον του να τον αποκλείσει κοινωνικά και να χάσει τη δουλειά του. Σύντομα, έπειτα από ένα περιστατικό ακραίας βίας, θα δει τη ζωή του να ματαιώνεται εκ βάθρων.
2015
«Η σύντομη ιστορία επτά φόνων»
Μάρλον Τζέιμς
«Αυτό το βιβλίο είναι εκπληκτικό σε ό,τι αφορά το εύρος των φωνών και των καταγραφών του… Κινείται με τρομερό ρυθμό και θα γίνει ένα από τα κλασικά της εποχής μας». Αυτό ήταν το σκεπτικό της επιτροπής του Booker το 2015 σχετικά με τη βράβευση της «Σύντομης ιστορίας επτά φόνων» (εκδ. Αίολος, μτφρ. Πάνος Τομαράς) του Τζαμαϊκανού Μάρλον Τζέιμς. Πρόκειται για το τρίτο μυθιστόρημά του, το οποίο τοποθετείται χρονικά το 1976, την περίοδο της απόπειρας δολοφονίας κατά του Μπομπ Μάρλεϊ στο Κίνγκστον της Τζαμάικας (οι δράστες δεν έγιναν γνωστοί). Με επίκεντρο αυτό το γεγονός ο Τζέιμς ξετυλίγει τη σύγχρονη ιστορία της χώρας του μέσα από τις περιπέτειες πρακτόρων, εμπόρων ναρκωτικών, γκάνγκστερ, δημοσιογράφων και καθημερινών ανθρώπων.
