Η Τουρκία και το Ισραήλ θα διερευνήσουν κοινές γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν σε δημοσιογράφους μετά το ταξίδι του στη συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Ο Ερντογάν που συναντήθηκε την Τρίτη με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου είπε ακόμη στους δημοσιογράφους ότι οι δύο χώρες συμφώνησαν να συνεργαστούν στον τομέα της ενέργειας και να κατασκευάσουν μια γραμμή μεταφοράς ενέργειας μεταξύ τους, που θα συνδέεται με την Ευρώπη.
Αυτό δημιουργεί μια νέα κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρώτον, Τουρκία και Ισραήλ που είχαν σημαντικές διαφορές φαίνεται ότι τις λύνουν, και δεύτερον, επειδή αυτό αφορά την Ελλάδα, μια συνεργασία τους σε γεωτρήσεις για υδρογονάνθρακες και ενδεχομένως για αγωγό φυσικού αερίου θα επηρέαζε τα σχέδια της τετραμερούς συνεργασίας Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ.
Επίσης γεννιέται το ερώτημα «πού θα γίνουν οι κοινές γεωτρήσεις», καθώς μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ υπάρχουν οι ΑΟΖ της Κύπρου, της Συρίας και του Λιβάνου.
Μεγαλύτερη συνεργασία
Παράλληλα, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν την αύξηση του διμερούς τους εμπορίου: «Αυτή τη στιγμή ο συνολικός εμπορικός όγκος βρίσκεται στα $9,5 δισ. Συμφωνήσαμε να τον αυξήσουμε κατ’ ελάχιστον στα $15 δισ. σε πρώτη φάση», δήλωσε ο τούρκος πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου μετά τη Γενική Συνέλευση. Ανακοίνωσε επίσης ότι οι δύο χώρες θα αυξήσουν τη συνεργασία τους στους τομείς του τουρισμού και της τεχνολογίας.
Μετά τη συνάντησή του με τον Ερντογάν, ο Νετανιάχου εξέδωσε δήλωση στην οποία ανέφερε ότι «οι ηγέτες συζήτησαν περιφερειακά και διεθνή ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας». Το γραφείο του Ερντογάν τόνισε ότι οι δύο ηγέτες συζήτησαν επίσης για τις πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τους Παλαιστίνιους.
Οι δύο πολιτικοί έδωσαν υπόσχεση ο ένας στον άλλο να επισκεφθούν τις αντίστοιχες χώρες τους και συμφώνησαν να προγραμματίσουν συναντήσεις στο εγγύς μέλλον.
Ανατολική Μεσόγειος
Η ανακοίνωση αυτή των δύο ηγετών φέρνει νέα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Ισραήλ έχει ήδη εταιρική σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και με την Αίγυπτο, για την καλύτερη συνεργασία στον τομέα των ενεργειακών προμηθειών προς την Ευρώπη, κυρίως φυσικό αέριο και ρεύμα από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το Ισραήλ ήδη εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα που βρίσκονται στα ανοιχτά της χώρας ενώ η Κύπρος έχει επιβεβαιωμένα αλλά ανεκμετάλλευτα αποθέματα. Και οι δύο χώρες προσπαθούν να εξάγουν προς την Ευρώπη, η οποία μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, προσπαθεί να απεξαρτηθεί από τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες.
Η προσπάθεια απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο έχει ανοίξει νέες ευκαιρίες για τις χώρες με αποθέματα, και το Ισραήλ βιάζεται «να μπει στο παιχνίδι», στο οποίο βλέπει άλλες χώρες, όπως η Νορβηγία, το Κατάρ και οι ΗΠΑ, να αρχίζουν να κυριαρχούν. Έτσι, το Τελ Αβίβ προσπαθεί να διαφοροποιήσει τις οδούς διοχέτευσης των αποθεμάτων του προς την Ευρώπη. Η πιο εύκολη επιλογή θα ήταν μέσω Αιγύπτου, που διαθέτει σταθμούς υγροποίησης. Όμως, αυτή η επιλογή θα σήμαινε ότι η θέση της Αιγύπτου ως κυρίαρχου προμηθευτή αερίου στην Ευρώπη θα ισχυροποιούνταν ακόμα περισσότερο. Από την άλλη, η οδός της Κύπρου έχει πρακτικά προβλήματα που δεν έχουν λυθεί ακόμα, όπως η δημιουργία σταθμών υγροποίησης αερίου και ενός αγωγού 200 χλμ που θα ενώνει τις δύο χώρες.
Η λύση του… «καταραμένου», πλέον, αγωγού East Med έχει μπει ξανά στο τραπέζι του διαλόγου, εξαιτίας της κατάστασης στην ενεργειακή αγορά, όπως έχει διαμορφωθεί έπειτα την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Τα προβλήματα του αγωγού αυτού είναι τόσο οικονομικά όσο διπλωματικά και πρακτικά: το μεγάλο κόστος, 6,2 δις ευρώ όπως είχε υπολογιστεί στο παρελθόν θεωρείται υπερβολικό, ενώ για να είναι βιώσιμος χρειάζεται να διοχετεύει μεγάλες ποσότητες αερίου.
Ωστόσο, και το πολιτικό-διπλωματικό ζήτημα που ανακύπτει είναι σημαντικό, καθώς ένα τέτοιο έργο θα απέκλειε την Τουρκία από το τοπικό ενεργειακό παιχνίδι, ενώ δίκτυα ενέργειας (ή και αγωγός) από το Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, όπως είπε ο Ερντογάν ότι συζητήθηκαν με τον Νετανιάχου θα την αναβάθμιζε.
Τεταμένες σχέσεις
Οι δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ διαλύθηκαν όταν ισραηλινές δυνάμεις σκότωσαν 10 Τούρκους σε επιδρομή το 2010 σε πλοίο φιλοπαλαιστίνιων ακτιβιστών που προσπάθησε να παραβιάσει τον αποκλεισμό του στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία διοικείται από μαχητές της Χαμάς.
Η Άγκυρα απέλασε τον πρεσβευτή του Ισραήλ, μια κίνηση που πάρθηκε πίσω το 2016, αλλά επαναλήφθηκε δύο χρόνια αργότερα για τη δολοφονία δεκάδων Παλαιστινίων που συμμετείχαν σε βίαιες διαδηλώσεις στα σύνορα της Γάζας. Το Ισραήλ, το οποίο είχε παραπονεθεί κατά την υποδοχή των ηγετών της Χαμάς από την Άγκυρα, απέλασε τον απεσταλμένο της Τουρκίας το 2018. Το 2020, η Τουρκία ξεκίνησε μια επίθεση γοητείας για να επιδιορθώσει τους δεσμούς με τους αποξενωμένους αντιπάλους, κάνοντας προτροπές στην Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία καθώς και το Ισραήλ.
Μια επίσκεψη στην Τουρκία του ισραηλινού προέδρου Ισαάκ Χέρτζογκ τον Μάρτιο του 2022, ακολουθούμενη από επισκέψεις και των δύο υπουργών Εξωτερικών, βοήθησε στην αναθέρμανση των διμερών σχέσεων.
«Ας ελπίσουμε ότι θα κάνουμε αυτό το βήμα χωρίς μεγάλη καθυστέρηση και θα ξεκινήσουμε τις εργασίες γεώτρησης ενέργειας με το Ισραήλ», είπε ο Ερντογάν στους δημοσιογράφους. Πρόσθεσε ότι είχε απευθύνει πρόσκληση στον Νετανιάχου να επισκεφθεί την Τουρκία, μετά την οποία θα πραγματοποιούσε ένα ταξίδι στο Ισραήλ.
Διαβάστε επίσης: Η Τουρκία θέλει να δώσει στάτους παρατηρητή στο Ψευδοκράτος στον ΟΤΚ – Αντιδράσεις από την ΕΕ
