Η νέα παράσταση σύγχρονου χορού της Πατρίσιας Απέργη στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση με τίτλο «Ο οίκος της ταραχής» είναι ένας ύμνος στον άνθρωπο, στις επιλογές του, στη διαφορετικότητα και στον αυτοπροσδιορισμό, όπως τη συστήνει η ίδια. Την έστησε με την ομάδα της Αερίτες και ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή από τις 4 έως τις 7 Μαΐου.
Η παράσταση κάνει αναφορά στη βία που ο καθένας μπορεί να υποστεί ή να ασκήσει προκειμένου να προσδιορίσει τον εαυτό, τον κόσμο και την ελευθερία του…
Το αρχικό κόνσεπτ της παράστασης προήλθε παρατηρώντας κάποια σημεία των καιρών που αφορούν το κατά πόσο δίνουμε στους άλλους την ελευθερία να προσδιορίσουν τον εαυτό τους όπως οι ίδιοι επιθυμούν. Ή εάν τελικά βάζουμε τα σώματα (γιατί με αυτά ασχολούμαστε κυρίως) σε κατηγορίες, σε κουτάκια. Αυτό που με απασχολεί ως πολίτη είναι ότι διάφορες κοινωνικές ομάδες προκειμένου να αυτοπροσδιοριστούν, να ορίσουν την ταυτότητά τους, έχουν υποστεί τρομερή καταπίεση. Αλλά και αντίστοιχα είναι άξιο παρατήρησης ότι ένας άνθρωπος που έχει εισπράξει βία μερικές φορές την επιστρέφει, γιατί είναι το μόνο εργαλείο που γνωρίζει. Εμπνεόμαστε από αυτή την τρομερή αντίφαση των καιρών, από τις διαφωνίες, τις εκρήξεις, τις αντιπαραθέσεις. Αλλά θέλουμε να φέρουμε μπροστά τις «παύσεις ανάμεσα στις μάχες», τις στιγμές που μπορούμε να ζήσουμε μαζί. Ενδεχομένως αυτός ο κόσμος είναι ουτοπικός, αλλά αυτόν θέλουμε. Ζούμε σε μια εποχή στην οποία για ορισμένους από εμάς είναι αυτονόητο ότι μπορεί κανείς να αυτοπροσδιορίζεται όπως επιθυμεί. Οι υπόλοιποι μάλλον διαπιστώνουν με έκπληξη ότι ενδεχομένως δεν είμαστε ίδιοι.
Ταυτόχρονα όμως μιλάτε για σώματα «περήφανα που έχουν ομορφιά και δύναμη, που αγκαλιάζουν τον εαυτό τους, τον σέβονται, τον αποδέχονται».
Για μένα αυτό είναι και ένα προσωπικό στοίχημα, για να είμαι ειλικρινής. Το πώς εγώ αντιλαμβάνομαι το σώμα μου μεγαλώνοντας ως γυναίκα και κυρίως λόγω του εγκλωβισμού που αντιμετωπίζουμε εμείς που ασχολούμαστε με τον χορό. Τα προηγούμενα χρόνια, εξαιτίας της πολύχρονης κρίσης και των προσωπικών μου βιωμάτων, αντιμετώπιζα το σώμα ως ηττημένο, πτοημένο. Ενιωσα όμως την ανάγκη να το αλλάξω αυτό τώρα προκειμένου να βρούμε δύναμη. Εχει τεράστια σημασία το πόσο η νέα γενιά αποδέχεται τον εαυτό της και ότι τα στεγανά της δικιάς μου γενιάς καταρρέουν. Είναι πολύ ουσιαστικό να καταφέρουμε να μας αποδεχτούμε. Κι έτσι έρχεται κι ο τίτλος της παράστασης «Ο οίκος της ταραχής», που από μόνος του περιέχει μια αντίφαση. Ολοι έχουμε ανάγκη από ένα συμβολικό σπίτι ώστε να νιώσουμε ασφαλείς, αποδεκτοί.
Μιλήστε μας για την έρευνα που προηγήθηκε της παράστασης πάνω σε δύο σημαντικές κινητικές κουλτούρες, τόσο στη Νέα Υόρκη όσο και στο Παρίσι.
Μέσω του προγράμματος Onassis AiR, με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, ταξίδεψα στην Αμερική και τη Γαλλία και μέσω residencies ήρθα σε επαφή με καλλιτέχνες του voguing, το οποίο προέρχεται από την ballroom κοινότητα, και του krumping, που προέρχεται από τη street κουλτούρα – είναι το πιο βίαιο και επιθετικό κομμάτι της. Και οι δύο αυτές κινητικές κουλτούρες προέρχονται από καταπιεσμένες μαύρες και λάτιν κοινότητες. Σήμερα βέβαια αυτά τα δύο είδη έχουν γίνει πιο μοδάτα, πιο αποδεκτά από το ευρύ κοινό. Είχα την τύχη να συνομιλήσω και με τους πρωτοπόρους, αυτούς που γέννησαν τα ρεύματα αλλά και με εκπροσώπους της σύγχρονης σκηνής. Βρέθηκα σε μέρη που απλώς ονειρευόμουν, ήταν τρομερά αποκαλυπτικό. Μην περιμένετε ωστόσο να δείτε στον «Οίκο της ταραχής» voguing και krumping. Θα δείτε το αποτέλεσμα από τις ζυμώσεις που έγιναν με τους καλλιτέχνες που συνεργαστήκαμε. Μέσω αυτής της έρευνας μου αποκαλύφθηκαν διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να χρησιμοποιούμε το σώμα προκειμένου να εκφραστούμε. Και στη συνέχεια να εμπνευστούμε και να το φέρουμε στη δική μας αλήθεια, τη σημερινή. Γιατί αυτό κάνει ο σύγχρονος χορός: δημιουργεί τον χορό του τώρα.
Η κρατική υποστήριξη στην Ελλάδα προς τις τέχνες και ειδικά προς τον χορό είναι υποτυπώδης. Πόσο εύκολο είναι να εξελιχθεί ένας καλλιτέχνης του χορού υπό τέτοιες συνθήκες;
Αρχικά να πω ότι ο χορός είναι είδος τέχνης το οποίο δεν μπορεί να είναι αυτόνομο. Τι εννοώ; Δεν μπορεί να γίνει εμπορικό. Μια παράσταση χορού δεν μπορεί να ανεβαίνει για σεζόν, για έξι μήνες, όπως μια θεατρική. Θα χρειάζονταν τέσσερα καστ τουλάχιστον, αλλιώς οι άνθρωποι αυτοί θα κατέληγαν στο νοσοκομείο, ο χορός έχει τεράστια καταπόνηση. Δυστυχώς στην Ελλάδα η στήριξη είναι σχεδόν μηδαμινή. Ειδικά η σύγχρονη τέχνη χρειάζεται στήριξη με βάθος χρόνου. Για να παραχθεί κάτι πρέπει να επενδύσουμε πάνω της, δεν γίνεται να κοιτάμε μόνο σε βάθος διμήνου. To κράτος μάς επιχορηγεί με ελάχιστα χρήματα για μία μόνο παράσταση και μάλιστα φέτος οι επιχορηγήσεις μειώθηκαν κατά 60%. Το μέγιστο ποσό που μπορεί να λάβει μια ομάδα χορού είναι 15.000 ευρώ. Μπορεί να ακούγονται πολλά, αλλά όταν για ένα έργο εργάζονται 20 επαγγελματίες του χώρου στην πραγματικότητα αντιστοιχεί ένα χαρτζιλίκι 200 ευρώ για όλο τον χρόνο. Είμαστε δηλαδή σαν επαίτες και δεν μπορούμε να βιοποριστούμε από το επάγγελμά μας. Αυτό που ζητάμε είναι μόνο αξιοπρεπή εργασία. Ενας χορευτής με την καταπόνηση που δέχεται το σώμα του μπορεί να δουλέψει το πολύ μέχρι 40 χρόνων, χωρίς κανένα συνταξιοδοτικό. Υποχρεούμαστε να κάνουμε δύο και τρεις δουλειές άσχετες με την τέχνη μας μετά τις εξαντλητικές πρόβες. Είναι φοβερά επιβαρυντικό, ψυχολογικά και σωματικά. Αυτή η έρευνα που έκανα για παράδειγμα μέσω της Στέγης Ωνάση είναι μια πιο μακροπρόθεσμη επένδυση που ακόμη και εάν φαίνεται πολυτέλεια, δεν είναι.
