Τα πιο δημοφιλή «εγχειρίδια» αυτή την περίοδο στο ΠΑΣΟΚ, υπό τους ήχους του συναγερμού στη Χαριλάου Τρικούπη λόγω της αμφισβήτησης της ηγεσίας από κορυφαία στελέχη, είναι το καταστατικό του και οι πολιτικές αναλύσεις χειρισμού μετεκλογικών διεργασιών ύστερα από τη μη ικανοποιητική επίδοσή του σε σχέση με τον στόχο που είχε τεθεί.
Επίγονοι του πασοκικού παρελθόντος που αγωνιούν για το πολιτικό μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα συγκρούονται μετεκλογικά για την ηγεσία. Κατηγορούν τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Νίκο Ανδρουλάκη ότι δεν μπόρεσε να θέσει σε κυβερνητική τροχιά το κόμμα, αλλά και όλοι μαζί αλληλοκρατιούνται όρθιοι ακουμπώντας στη μικρή εκλογική διαφορά από τον δεύτερο ΣΥΡΙΖΑ. Η ισχνή αύξηση ποσοστών στις ευρωεκλογές εξελίσσεται σε δράμα επιτυχίας/αποτυχίας πάνω στο δράμα των σχέσεων εξουσίας, ιδιαίτερα σε κομματικό περιβάλλον όπου τα αρχηγοκεντρικά brand names της σοσιαλδημοκρατίας εμφανίζονται να ζουν ακόμη, όχι γιατί δεν έχουν πεθάνει αλλά γιατί… απεργεί ο θάνατος (χωρίς τη θεατρική έμπνευση του συγγραφικού σκηνοθετικού δίδυμου Βωβού – Ρεμεδιάκη), όπως σχολίαζε δηκτικά καθ’ υπέρβασιν θεατρόφιλος, πολιτικά άσπονδος φίλος της Χαριλάου Τρικούπη.
Αναμέτρηση στην ΚΠΕ
Στη συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου την ερχόμενη εβδομάδα και στη συνέχεια στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή (ΚΠΕ) του ΠΑΣΟΚ τέλος Ιουνίου θα αποκρυσταλλωθούν οι τακτικές όσων ήδη ζητούν προσφυγή στις εσωκομματικές κάλπες για αλλαγή προέδρου πριν από το 2025. Συγχρόνως θα καταγραφεί και ο τρόπος αντεπίθεσης του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Ν. Ανδρουλάκη, που μέχρι τώρα τηρεί τακτική άμυνας με πρόταγμα την ενότητα της παράταξης. Οσο κι αν προσπαθήσει να παραθέσει ορθολογικά τη συνεχή –μικρή– άνοδο στις τελευταίες τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις (βουλευτικές Μαΐου/Ιουνίου 2023, αυτοδιοικητικές Οκτωβρίου 2023 και ευρωκάλπη 2024), οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και η πίεση ασφυκτική.
Ο Ν. Ανδρουλάκης δεν μπορεί να μην απαντήσει στο αίτημα για συνέδριο και σε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση από μέλη της ΚΠΕ –αν και έχει υπεροπλία αριθμητική και δυνατό στελεχιακό δυναμικό που τον στηρίζει εκεί– ή και από μέλη νομαρχιακών επιτροπών που ακούγεται ότι ενεργοποιούνται με συλλογή υπογραφών κ.λπ. Προτάσσει την ανάγκη να διασφαλίσει εκ της θέσεώς του ως προέδρου ότι δεν θα υπάρξουν διαλυτικές καταστάσεις και εσωστρέφεια αποδόμησης κομματικής και εκλογικής, με δεδομένο ότι ήταν επίπονες οι προσπάθειες να επανέλθει το ΠΑΣΟΚ στα διψήφια ποσοστά.
Ωστόσο είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο κατά την τοποθέτησή του στα συλλογικά όργανα ο Ν. Ανδρουλάκης, πέρα από τα πολιτικά επίδικα –με δεδομένο ότι η ΝΔ υπέστη συντριπτική εκλογική ήττα–, να προτείνει έναν ελιγμό στο περιθώριο του χρόνου που ορίζεται καταστατικά για συνέδριο (2025). Υπάρχουν ποικίλες δυνατότητες, προβάλλοντας ως μείζον τη συζήτηση για τα πολιτικά επίδικα που μπορεί να αξιοποιηθούν. Είναι για παράδειγμα η λύση του διαρκούς συνεδρίου, το οποίο εκ του καταστατικού ορίζεται ότι «δεν περιλαμβάνει εκλογή ούτε συνέδρων ούτε οργάνων, αλλά διεξάγεται μόνο σε περίπτωση που πρέπει να ληφθούν κρίσιμες αποφάσεις κατόπιν διεξοδικής εν σώματι συζήτησης για να εκφραστεί η κομματική βάση με το σώμα των αντιπροσώπων του τελευταίου Συνεδρίου».
Βεβαίως μπορεί να προσδιοριστεί νωρίτερα έκτακτο συνέδριο, με τις προσυνεδριακές διαδικασίες να ξεκινούν μέσα το καλοκαίρι του 2024. Ολα αυτά θα διαφανούν πιο καθαρά τις επόμενες ημέρες. Ο Ν. Ανδρουλάκης είχε δεσμευτεί ότι θα προτείνει και χρονοδιάγραμμα για πρωτοβουλίες σχετικά με την ανασύνθεση του χώρου της κεντροαριστεράς και του προοδευτικού κέντρου (ανοίγματα και προσέγγιση κομματικών σχημάτων αλλά και προσωπικοτήτων). Ομως οι εσωκομματικές εκκρεμότητες δεν μπορεί να αιωρούνται για πολύ.
Είναι δυνατές οι φωνές που ζητούν έκτακτο συνέδριο για επιτάχυνση των διαδικασιών εκλογής νέου προέδρου και οι αντι-ανδρουλακικοί «ξεψαχνίζουν» το καταστατικό.
Το έκτακτο συνέδριο έχει όλες τις αρμοδιότητες του τακτικού και, όπως ορίζει το άρθρο 23 του καταστατικού του ΠΑΣΟΚ, η σύγκληση γίνεται είτε με απόφαση της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής έπειτα από αίτημα του 1/3 των μελών της ή με αίτημα της πλειοψηφίας των νομαρχιακών επιτροπών ή με αίτημα του 20% των μελών του φορέα ή εφόσον το ζητήσει το 40% των μελών του φορέα ή με απόφαση προέδρου.
Τα αντίπαλα στελέχη
Ωστόσο η κατάσταση είναι περίπλοκη και οι «αμφισβητίες» κινούνται επί ξυρού ακμής, με τα δεδομένα να αλλάζουν καθώς άλλες κινήσεις διαμορφώνονται εφόσον υπάρξουν διεκδικητές της προεδρίας του ΠΑΣΟΚ ή δήλωση παρουσίας για ανάληψη ρόλου σε ευρύτερο σχήμα της κεντροαριστεράς (π.χ. Χάρης Δούκας).
Ηδη είναι ασφυκτική πια η πίεση που ασκούν κορυφαία στελέχη από όλες τις εσωκομματικές τάσεις: οι βουλευτές Παύλος Γερουλάνος, Νάντια Γιαννακοπούλου, Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος, Ευαγγελία Λιακούλη, Απόστολος Πάνας, ο ευρωβουλευτής Νίκος Παπανδρέου, ο πρώην υπουργός Χάρης Καστανίδης, ο επικεφαλής του Τομέα Πολιτικής Προστασίας του ΠΑΣΟΚ Μαρίνος Σκανδάμης κ.ά. απαιτούν να συζητηθούν όλα σε συλλογική κομματική διαβούλευση, από την εκλογική αποτίμηση ως τα προβλήματα κομματικής λειτουργίας (παροπλισμός εδώ και καιρό των κορυφαίων κομματικών οργάνων με σπάνιες συνεδριάσεις) καθώς και το ζήτημα ηγεσίας. Απαντες κρίνουν ότι έχει ευθύνη για το ότι το ΠΑΣΟΚ δεν κατάφερε να γίνει δεύτερη πολιτική δύναμη και με το 12,79% δεν εγγράφεται ως κυρίαρχος πόλος απέναντι στην κυβέρνηση της ΝΔ.
Εν αναμονή για παρέμβαση είναι και ο βουλευτής Ανατολικής Αττικής Μανώλης Χριστοδουλάκης, ο οποίος ανελίχθηκε ως γραμματέας του κόμματος δίπλα στη Φώφη Γεννηματά και δεν έχει διεκδικήσει ως τώρα την προεδρία. Οπως επισήμαναν στο Documento συνομιλητές του, ο Μαν. Χριστοδουλάκης θεωρεί ότι στο ΠΑΣΟΚ υπάρχει πρωτίστως θέμα ηγεσίας, ενώ δεν λείπουν και ζητήματα πολιτικών επιλογών και λειτουργίας του κόμματος. Κρίνει, όπως εξηγούν, ότι είναι αναγκαίο να δημοσιοποιηθεί το πλαίσιο των αμφισβητήσεων κατά Ανδρουλάκη. «Τι επίδικο θα θέσεις αύριο στις βουλευτικές εκλογές, βάζοντας πλώρη για τη διακυβέρνηση, όταν έχει καεί στις ευρωεκλογές ο πήχης της δεύτερης θέσης;» είναι το ερώτημα που πλανάται. «Πρέπει να τεθούν όλα» αναφέρει σε συνομιλητές.
Εφόσον το ΠΑΣΟΚ οδηγηθεί σε διαδικασίες για ανάδειξη νέου προέδρου ο Μαν. Χριστοδουλάκης θα δώσει το παρών. Τον δρόμο αυτό, σύμφωνα με ενδείξεις, είναι πιθανό να ακολουθήσουν ο Παύλος Χρηστίδης και ο Παύλ. Γερουλάνος (αμφότεροι έχουν διεκδικήσει τη θέση του προέδρου το 2021). Εχει προβληματίσει το επιτελείο Ανδρουλάκη η τοποθέτηση του πρώτου σε σταυρούς ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ Ν. Παπανδρέου: προσεκτική ως προς την επιλογή των διατυπώσεων αλλά καταπέλτης κατά του Ν. Ανδρουλάκη. Μένει να φανεί αν ήθελε απλώς να καταγράψει τη θέση του για τις ευθύνες του προέδρου του ΠΑΣΟΚ για τη μη ικανοποιητική εκλογική επίδοση ή είναι προανάκρουσμα μιας ηγετικής κίνησης.
Πάντως είναι αξιοσημείωτο ότι από το βράδυ της 9ης Ιουνίου, μετά το εκλογικό αποτέλεσμα, δεν σταμάτησαν στελέχη να ξιφουλκούν κατά του Ν. Ανδρουλάκη. Μάλιστα, από το ηγετικό επιτελείο της Χαριλάου Τρικούπη θεωρούν ότι υπήρξε συντονισμός στις επιθέσεις. Κρίνουν ότι μεταξύ άλλων ο Οδ. Κωνσταντινόπουλος, ο οποίος με επιστολή του ήταν ο πρώτος που ζήτησε συνέδριο αλλαγής προέδρου και προκάλεσε σάλο, κινείται συσπειρώνοντας και άλλους γύρω από υποψηφιότητα κορυφαίου στελέχους που θα ανακοινωθεί εφόσον φτάσει ως εκεί η διαδικασία.
Διεργασίες σύγκλισης
Δυναμική αναπτύσσεται και με υπόβαθρο την προσπάθεια διαμόρφωσης νέου κεντροαριστερού αφηγήματος σύγκλισης. Διεργασίες υπάρχουν με στελέχη του ΠΑΣΟΚ αλλά και του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και από άλλα σχήματα της Αριστεράς, της σοσιαλδημοκρατίας, της πολιτικής οικολογίας. Αλλοι μιλούν για αυτόνομη πορεία στο πλαίσιο ενός μετώπου κατά της ακροδεξιάς αλλά και της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της ΝΔ, άλλοι εξετάζουν υποδείγματα κομματικού συγκερασμού από την εγχώρια αλλά και διεθνή σκηνή, ανάλογα την οπτική και το στρατόπεδο στο οποίο έχουν παραταχθεί ή στο οποίο αναδιατάσσονται δυνάμεις εν μετεκλογική κινήσει.
Στο πλαίσιο των προσπαθειών για την ανασύνθεση της κεντροαριστεράς ουσιαστικά μπαίνουν δύο μοντέλα: δημιουργία μετώπου ή συγχώνευση κομμάτων και ενοποίηση σε ένα συνασπισμό/σχήμα-εκφραστή της κεντροαριστεράς και του προοδευτικού κέντρου αλά… Επινέ. Υπό προϋποθέσεις, τη δεύτερη εκδοχή υπερκέρασης των διαφορών και συγκερασμού δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού και του προοδευτικού κέντρου, σε ιδεολογική βάση με κοινωνικά προτάγματα, ενστερνίζεται σε γενικές γραμμές ο Χ. Καστανίδης, ο οποίος κάλεσε σε παραίτηση τον Ν. Ανδρουλάκη. Εντονη κινητικότητα αναπτύσσεται σε περιοχές της περιφέρειας και ιδιαίτερα στα βόρεια της χώρας.
Με συγκρατημένη κριτική διάθεση εμφανίστηκε η βουλευτής Βόρειου Τομέα Αθηνών Μιλένα Αποστολάκη, η οποία δεν αποκλείεται να διεκδικήσει ηγετικό ρόλο όταν έρθει η ώρα. Το ίδιο ισχύει και με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο και βουλευτή Ηλείας Μιχάλη Κατρίνη, ο οποίος έδωσε έμφαση στο ότι παρά την τεράστια πτώση των ποσοστών της ΝΔ αλλά και του ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ δεν εισέπραξε τη δυναμική ως εναλλακτική δύναμη και επομένως «χρειάζεται μια γενναία συζήτηση» στα συλλογικά όργανα.
Τα νούμερα της κάλπης
Πάντως, προσώρας η συζήτηση και οι αντιδράσεις δεν έχουν εμβαθύνει σε πολιτικές και περιορίζονται στις εκλογικές προσθαφαιρέσεις. Το ΠΑΣΟΚ με 12,79% (508.399 ψήφοι) στις ευρωεκλογές αύξησε μόλις κατά μία μονάδα τα ποσοστά του σε σχέση με τις βουλευτικές του Ιουνίου του 2023 (11,86%, 617.487 ψήφοι) και κατά περίπου πέντε μονάδες από τις ευρωεκλογές του 2019 (7,72%, 436.726 ψήφοι). Οι απώλειες σε ψήφους από τον Ιούνιο ήταν 109.088.
Ομως οι ανδρουλακικοί προβάλλουν τη συνεχή ανοδική πορεία του κόμματος, την επιτυχία να βγει δεύτερο κόμμα σε 19 νομούς και πρώτο σε δύο νομούς στην Κρήτη (Ηράκλειο, Λασίθι), ενώ τονίζουν μεταξύ άλλων ποιοτικών χαρακτηριστικών, με βάση τα exit polls, ότι το 30,9% των εκλογέων που αυτοπροσδιορίζονται κεντρώοι έριξαν στην κάλπη το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ.
Εχουν ενδιαφέρον κάποιες παρατηρήσεις που έκανε το μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και γραμματέας της Ανανεωτικής Αριστεράς Θόδωρος Μαργαρίτης. Επισημαίνει ότι στην ευρωκάλπη η κεντροαριστερά κινήθηκε στα όρια της εκλογικής φτώχειας, συνηγορεί για συνεργασίες και επιμένει πως ό,τι μπορεί να γίνει για τη συνεννόηση της κεντροαριστεράς πρέπει να γίνει και από τα πάνω και από τα κάτω. Τονίζει όμως ότι δεν πρέπει να επικρατήσει «μικρομέγαλος ηγεμονισμός», που οδηγεί σε μάχη χαρακωμάτων. Παραπέμπει για μελέτη σε παραδείγματα μεγάλων ανακατατάξεων, «από το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Μιτεράν με το Επινέ μέχρι την ανασυγκρότηση της δημοκρατικής παράταξης από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ακόμη και τη συμπαράταξη στην ΕΔΑ του Πασσαλίδη». Ταυτόχρονα, έχει σημασία ότι ο Θόδ. Μαργαρίτης αφήνει αιχμές για τον τρόπο λειτουργίας του ΠΑΣΟΚ επί Ν. Ανδρουλάκη, σημειώνοντας ότι εξαγγελίες ανοιγμάτων και διεύρυνσης για να είναι πειστικές θα ήταν χρήσιμο να επιβεβαιώνονται και από τη δική του συγκρότηση. Για να προσθέσει με νόημα: «Η μοναδική εκφώνηση ΠΑΣΟΚ, η υποτίμηση μικρότερων κινήσεων, πολιτικών στελεχών (που αποτελούν το δεύτερο συνθετικό του τίτλου, δηλαδή το ΚΙΝΑΛ) αλλά και του κόσμου που δεν προέρχεται από την ιστορική διαδρομή του ΠΑΣΟΚ (και συμπαρατάχτηκε μαζί του στα δύσκολα) δεν βοηθούν για τα πιο μεγάλα ανοίγματα. Εχει και αυτό τη σημασία του».
Ο Χάρης Δούκας που κατάφερε να νικήσει τον Μπακογιάννη
Μεγάλος κύκλος στελεχών τόσο στη Χαριλάου Τρικούπη όσο και στην Κουμουνδούρου αναμένει τις πολιτικές κινήσεις του προερχόμενου από το ΠΑΣΟΚ δημάρχου Αθηναίων Χάρη Δούκα στην κεντρική πολιτική σκηνή. Δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν ότι το πείραμα της κοινής καθόδου δυνάμεων της κεντροαριστεράς αλλά και του φιλελεύθερου κέντρου στον Δήμο Αθηναίων υπό τον Χ. Δούκα που οδήγησε στον αυτοδιοικητικό εκτοπισμό του Κώστα Μπακογιάννη μπορεί να έχει εφαρμογή και στη διεκδίκηση ηγετικού κομματικού ρόλου. Μάλιστα, ήταν επιθυμία του να ηγηθεί ενός ευρέος σχήματος για την ανάληψη της διοίκησης στον μεγαλύτερο δήμο και το έκανε χωρίς εκ των προτέρων να πάρει χρίσματα αλλά αποδεχόμενος ασμένως τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ του Ν. Ανδρουλάκη. Ο ίδιος μέχρι τώρα απέφευγε να τοποθετηθεί για τα πολιτικά τεκταινόμενα, προτάσσοντας τον δημαρχιακό του ρόλο για τη βελτίωση της καθημερινής ζωή των κατοίκων της Αθήνας. Από δω και πέρα το βέβαιο είναι ότι οι όποιες πολιτικού χαρακτήρα δημόσιες παρεμβάσεις του δεν θα κλείνουν την πόρτα της κεντρικής πολιτικής σκηνής για ρόλο σε ευρύτερο σχήμα της κεντροαριστεράς.
Διαβάστε επίσης: ΠΑΣΟΚ: Δυσφορία για τη σιωπή Ανδρουλάκη για τις αποκαλύψεις σε βάρος Θεοδωρικάκου
Μαξίμου: Πλήρης κάλυψη σε Θεοδωρικάκο για τη δικογραφία της Greek Mafia που «λιμνάζει» στη Βουλή
Greek Mafia: Τα μηνύματα που καίνε τον Θεοδωρικάκο και το Μαξίμου
Κύρτσος για αποκάλυψη Documento: Άγνωστες διαδρομές δεσμεύουν τον Μητσοτάκη υπέρ του Θεοδωρικάκου