Η πολιτιστική διπλωματία για την επανένωση των Παρθενώνειων Γλυπτών έδωσε τη θέση της στη μυστική διπλωματία της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη κι εκείνη με τη σειρά της σε εκστρατεία πλούσιου Έλληνα επιχειρηματία του εξωτερικού, ο οποίος, με τις ευλογίες της ελληνικής κυβέρνησης, εμφανίζεται ως σοβαρός διαπραγματευτικός μοχλός στο διαχρονικό αίτημα της Ελλάδας έναντι του Βρετανικού Μουσείου. Χθες, 30 Σεπτεμβρίου, ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός «Parthenon Project» διοργάνωσε συζήτηση σε αθηναϊκό ξενοδοχείο της πλατείας Συντάγματος με τίτλο «Μια λύση αμοιβαία επωφελής για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα» με παρόντες, μεταξύ άλλων, τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, οι οποίοι χαιρέτησαν με θέρμη την πρωτοβουλία.
Είναι αντιφατικό αλλά ισχύει. Από τη μια η ελληνική κυβέρνηση καμαρώνει με κάθε ευκαιρία για την ιστορική απόφαση της UNESCO τον Σεπτέμβριο του 2021, η οποία αναγνώρισε για πρώτη φορά ως διακυβερνητικό/διακρατικό το ζήτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα (και όχι υπόθεση του Βρετανικού Μουσείου όπως μέχρι τότε ισχυριζόταν η εκάστοτε βρετανική κυβέρνηση). Και από την άλλη κάνει ό, τι μπορεί για να παρακάμψει την UNESCO και να εγκλωβιστεί ξανά στον «στενό κορσέ» του Βρετανικού Μουσείου, ανοίγοντας καυτά θέματα όπως ποιές ανεκτίμητες ελληνικές αρχαιότητες θα προσφέρουμε ως αντάλλαγμα για την επανένωση κάνοντας τους Βρετανούς κυρίαρχους του παιχνιδιού . Στην κρυφή διαπραγμάτευση της ελληνικής πλευράς με το μουσείο, η οποία διεξάγεται χωρίς την ομπρέλα της UNESCO (προς ανακούφιση των Βρετανών), ήρθε να προστεθεί και η ιδιωτική πρωτοβουλία, του «Parthenon Project», που ισχυρίζεται ότι έχει λύσεις για όλα.
Στη χθεσινή συζήτηση ηχηρές ήταν οι παρουσίες του κ. Γεραπετρίτη και της Λίνας Μενδώνη (και οι δύο απηύθυναν χαιρετισμό προς τους εκπροσώπους του φορέα) καθώς και του Γενικού Διευθυντή του Μουσείου της Ακρόπολης Καθηγητή Νικόλαου Σταμπολίδη. Η έμμεση θεσμική «νομιμοποίηση» μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που ιδρύθηκε το 2022 από τον μεγαλοεπιχειρηματία Γιάννη Λέφα, ο οποίος δραστηριοποιείται στα πολυμερή-πλαστικά στον Καναδά, στις ΗΠΑ και στη Μεγάλη Βρετανία, είναι ενδεικτική της νοοτροπίας της κυβέρνησης για λύσεις εκτός της συντεταγμένης πολιτιστικής διπλωματικής οδού και του διακυβερνητικού διαλόγου που μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε μια πολιτική συμφωνία.
Όραμα του πλούσιου ιδρυτή του «Parthenon Project» είναι να «διευκολύνει» τις διαπραγματεύσεις προτείνοντας μια «δημιουργική λύση win-win και για τις δύο πλευρές», η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια «Σύμπραξη του Παρθενώνα» όπως ισχυρίστηκε στη χθεσινή τοποθέτησή του, τονίζοντας ότι η λύση αυτή μπορεί να είναι εφικτή εντός του νομοθετικού πλαισίου που ισχύει για το Βρετανικό Μουσείο από το 1963 και δεν του επιτρέπει να εκχωρήσει τους θησαυρούς του. Στη συζήτηση που ακολούθησε πήραν μέρος, εκτός από από τους Έλληνες αξιωματούχους, ο Πρόεδρος του «Parthenon Project» και πρώην υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας Λόρδος Εντ Βέιζι, ο Τζέφρι Ρόμπερτσον, συγγραφέας του βιβλίου «Σε ποιον ανήκει η Ιστορία» και ένας από τους τρεις δικηγόρους (μαζί με την Αμάλ Κλούνεϊ) που συνέταξαν το πόρισμα για τη νομική διεκδίκηση των Γλυπτών (το οποίο δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ), η Τάγκραμ Τεμπονέρ, πρώην σκιώδης υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας και ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος, συνταγματολόγος και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Parthenon Project.
Η λύση της «παρακαταθήκης» (deposit)
Ο Καθηγητής κ. Αλιβιζάτος προέταξε τον όρο της μακρόχρονης «παρακαταθήκης» (deposit) σε μια μακρόπνοη συμφωνία πολιτιστικής συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας, ώστε τα Γλυπτά να μείνουν για πάντα στην Αθήνα. Ο όρος «deposit», με τον οποίο αποφεύγεται το «αγκάθι» του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, χρησιμοποιήθηκε κατά την επιστροφή του «θραύσματος Fagan» από το Παλέρμο έως ότου επιστράφηκε οριστικά στην Ελλάδα μερικούς μήνες μετά, την άνοιξη του 2022 και αποτελεί προηγούμενο. Με τον όρο αυτόν, η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει νομή ή κυριότητα των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, επομένως αποφεύγονται οι όροι «δανεισμός» ή «δωρεά» που αποτελούν κόκκινες ελληνικές γραμμές, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 822 του Αστικού Κώδικα, όπως εξήγησε, δεν απαιτείται κατ’ ανάγκη το αντικείμενο της παρακαταθήκης να ανήκει στην κυριότητα του παρακαταθέτη, δηλαδή του Βρετανικού Μουσείου. Ωστόσο, η λύση της παρακαταθήκης δεν αναιρεί την υποχρέωση του θεματοφύλακα, δηλαδή της Ελλάδας, να επιστρέψει τα Γλυπτά ΕΑΝ αυτά ζητηθούν από την άλλη πλευρά.
Τι έχουν γράψει οι New York Times
Υπενθυμίζουμε ότι η έγκριτη εφημερίδα με άρθρο της τον Ιανουάριο του 2023 είχε αναφερθεί στις μυστικές διαπραγματεύσεις του Έλληνα πρωθυπουργού και του υπουργού Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Τζορτζ Όσμπορν σε απομονωμένους χώρους πολυτελών ξενοδοχείων του Λονδίνου και στη βίλα του Έλληνα πρέσβη. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ζητήσει τη μακροχρόνια επιστροφή του συνόλου της Ζωφόρου ελπίζοντας ότι με περαιτέρω παράταση στο τέλος θα έμενε οριστικά στη χώρα μας, ενώ η συμφωνία για τα υπόλοιπα Γλυπτά προσδοκούσε να γίνει σε μεταγενέστερο χρόνο. Φυσικά, το αντάλλαγμα θα ήταν να ταξιδεύουν στο Βρετανικό Μουσείο εναλλασσόμενα ανεκτίμητες ελληνικές αρχαιότητες . Ο κ. Όσμπορν, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα, ήταν πρόθυμος να επιστρέψει μέρος μόνο της Ζωφόρου και άλλα τμήματα του μνημείου ως βραχυπρόθεσμο δάνειο. Ωστόσο, αποχαρακτηρισμένα απόρρητα έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας επίσης το 2023 αναφέρουν ότι και ο Κώστας Σημίτης είχε προσπαθήσει να προωθήσει με επιστολή προς τον Τόνι Μπλερ ένα κοινό ελληνοβρετανικό σχέδιο μακροχρόνιου δανεισμού με μια νομική φόρμουλα που θα παρέκαμπτε το ιδιοκτησιακό καθεστώς των Γλυπτών, ενόψει μάλιστα των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004, χωρίς όμως επιτυχία. Τι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα; Η μεταστροφή της βρετανικής κοινής γνώμης υπέρ του ελληνικού αιτήματος και τα σημαντικά βήματα της πολιτιστικής διπλωματίας που έχουν γίνει με τη διαμεσολάβηση της UNESCO είναι αδιαμφισβήτητα βήματα προς μια μελλοντική εξεύρεση λύσης. Όλα τα άλλα που κινούνται στη σφαίρα του εφήμερου προς εξυπηρέτηση άμεσων πολιτικών στόχων η προσωπικών φιλοδοξιών, συχνά δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα υποτίθεται ότι επιλύουν.
Διαβάστε επίσης
Νύχτες Πρεμιέρας: Τα 10… SOS του επετειακού προγράμματος
Κρις Κριστόφερσον: Ο γόης της κάντρι και του σινεμά
