Ο κατασκευασμένος πανικός για τον Η1Ν1, ο ρόλος του ΚΕΕΛΠΝΟ και τα 24 εκατομμύρια δόσεις αντιγριπικών
Έγγραφα-φωτιά δημοσιεύει το Documento αναφορικά με την προμήθεια εκατομμυρίων εμβολίων το 2009 για την αντιμετώπιση του ιού Η1Ν1, εν μέσω κατασκευασμένου πανικού από τα ΜΜΕ. Τα έγγραφα αποδεικνύουν ξεκάθαρα πως μια χώρα δέκα εκατομμυρίων προχώρησε στην παραγγελία 24 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, δηλαδή 2,5 φορές το σύνολο του πληθυσμού της.
Η δαπάνη για την προμήθεια των υπεράριθμων εμβολίων, που τελικά πετάχτηκαν στα σκουπίδια, ανήλθε σχεδόν σε 300 εκατ. ευρώ, αλλά ακόμη πιο εντυπωσιακά είναι τα έγγραφα που χρησιμοποιήθηκαν από επίσημες κρατικές υπηρεσίες για τις παραγγελίες τους, τα οποία παραπέμπουν σε… μπακαλόχαρτα. Ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Αριστείδης Καλογερόπουλος (επί χρόνια στενός συνεργάτης του τότε υπουργού Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλου) με μια λίστα σαν αυτές που χρησιμοποιεί κάποιος στα σουπερμάρκετ, παρήγγειλε τα εμβόλια μαζί με αδικαιολόγητες διαφημιστικές δαπάνες, πανάκριβο λογισμικό αλλά και υλικά που θα ζήλευε ακόμη και η… NASA.
Μεγάλη κερδισμένη από τη συγκεκριμένη παραγγελία ήταν η Novartis, η οποία με την… επένδυση αυτή κατάφερε να εξασφαλίσει κέρδη εκατομμυρίων ευρώ. Να σημειωθεί πως για να γίνουν όλα αυτά χρησιμοποιήθηκε το «αμαρτωλό» ΚΕΕΛΠΝΟ, το οποίο προετοίμασε το έδαφος εμφανίζοντας την Ελλάδα στα πρόθυρα της καταστροφής ώστε να προχωρήσει στην παραγγελία των εμβολίων. Αν και η πραγματική κατάσταση ήταν διαφορετική, όπως παραδέχτηκε το ΚΕΕΛΠΝΟ λίγους μήνες μετά.
Ολα άρχισαν το 2009, όταν έκανε την εμφάνισή του στην Ελλάδα ο ιός Η1Ν1. Για μήνες ολόκληρους η ελληνική κοινωνία βομβαρδίστηκε από τα ΜΜΕ για το πόσο θανατηφόρος και επικίνδυνος ήταν ο νέος ιός. Ενας κατασκευασμένος πανικός, όπως είχε αποκαλύψει τότε το τηλεοπτικό «Κουτί της Πανδώρας». Ο επιστημονικός κόσμος είχε χωριστεί στα δύο. Από τη μια πλευρά υπήρχαν οι γιατροί που μιλούσαν για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού ώστε να αποφευχθούν τα χειροτέρα και από την άλλη εκείνοι που μιλούσαν ξεκάθαρα για παιχνίδι των φαρμακευτικών ώστε να πουλήσουν ένα πειραματικό εμβόλιο.
Δημοσιεύματα της εποχής συντελούσαν στη δημιουργία κλίματος πανικού. Στις 15 Ιουλίου 2009 σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας tovima.gr με τίτλο «Η νέα γρίπη γίνεται απειλητικότερη» γινόταν λόγος για «ανησυχητικά ευρήματα διεθνούς ομάδας ερευνητών για τους κινδύνους από το στέλεχος Η1Ν1». Λίγες μέρες μετά, το ίδιο Μέσο (και δεν ήταν και το μοναδικό), σε νέο δημοσίευμα με τίτλο «Χωρίς εμβόλιο για τη γρίπη ως τον χειμώνα», έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα να «αγρίευε ο ιός το φθινόπωρο» και να μην υπήρχαν εμβόλια.
Την επικινδυνότητα είχε φροντίσει να υπενθυμίζει με έκτακτες ανακοινώσεις, σύμφωνα με ρεπορτάζ διαφόρων ΜΜΕ της εποχής, η τότε ηγεσία του υπουργείου Υγείας, στο οποίο προΐστατο ο Δημήτρης Αβραμόπουλος. Ο ίδιος μάλιστα στα τέλη Ιουλίου του 2009 είχε επισκεφτεί τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή στο Μέγαρο Μαξίμου σχετικά με τη «νέα γρίπη». Παρουσία της τότε προέδρου της επιστημονικής επιτροπής για τη νέα γρίπη Ελένης Γιαμαρέλου, ο Δ. Αβραμόπουλος είχε ενημερώσει τον Κ. Καραμανλή για το «εθνικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της γρίπης», το οποίο βρισκόταν στο τελικό στάδιο επεξεργασίας. Εξερχόμενος μάλιστα του Μεγάρου Μαξίμου ανέφερε στους δημοσιογράφους ότι το πανδημικό εμβόλιο θα βρισκόταν σύντομα στη χώρα μας.
Τα… μπακαλόχαρτα για την προμήθεια των εμβολίων
Στις 3 Σεπτεμβρίου 2009 ο τότε γενικός γραμματέας του υπουργείου Υγείας Αριστείδης Καλογερόπουλος απέστειλε στην τότε γενική γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής Ιουλία Αρμάγου αίτημα με θέμα «οικονομική ενίσχυση του ΚΕΕΛΠΝΟ». Το αίτημα περιείχε, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «αναλυτική πρόταση του ΕΟΦ και του ΚΕΕΛΠΝΟ που αφορά στις δαπάνες για την προμήθεια των εμβολίων για τον Νέο Ιό της Γρίπης, καθώς και για την προετοιμασία των Κέντρων Εμβολιασμού και προσλήψεων απαραίτητου προσωπικού, ώστε ο εμβολιασμός των πολιτών να διεξαχθεί σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Πανδημία και τις συναφείς οδηγίες του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας και της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Συγκεκριμένα το ΚΕΕΛΠΝΟ, όπως προκύπτει από τα επίσημα έγγραφα, είχε αποστείλει μια «ανάλυση δαπανών συνολικού ποσού 296 εκατ. ευρώ» που αφορούσαν την «παραγγελία εμβολίων και αντιικών φαρμάκων, καθώς και συγκεκριμένων ανελαστικών δαπανών για την αντιμετώπιση της πανδημίας». Η ανάγνωση των επισήμων εγγράφων τα οποία δημοσιεύει σήμερα το Documento προκαλεί έκπληξη αλλά και πολλά ερωτήματα.
Το επίσημο έγγραφο του ΚΕΕΛΠΝΟ παραπέμπει σε μπακαλόχαρτο και όχι σε επίσημο έγγραφο που αποστέλλεται σε γενικό γραμματέα υπουργείου για κρατική προμήθεια εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό ότι απλώς αναφέρει γενικά πού θα διατεθούν τα κονδύλια των εκατομμυρίων ευρώ, δίχως επαρκή αιτιολογία για το ύψος ή την κατανομή τους (πχ. ανά νοσοκομείο, νομό, περιφέρεια κ.λπ.).
Το ΚΕΕΛΠΝΟ την περίοδο εκείνη είχε συνεισφέρει με τον τρόπο του στη δημιουργία τρομολαγνικού κλίματος. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) είχε κηρύξει πανδημία σε επίπεδο 6 για την υφήλιο. Μάλιστα, στην κατάθεσή του ο προστατευόμενος μάρτυρας «Μάξιμος Σαράφης» είχε αναφέρει ότι το ΚΕΕΛΠΝΟ είχε αναβαθμίσει τον κίνδυνο της πανδημίας στο μέγιστο επίπεδο 5. Τόσο το επίπεδο του ΚΕΕΛΠΝΟ όσο και το επίπεδο 6 του ΠΟΥ αντιπροσώπευαν εικόνα διαφορετική σε σχέση με την πραγματική. Η χώρα μας με μηδενική ψυχραιμία (σκόπιμα, όπως αποδείχτηκε αργότερα) υπάκουσε πιστά στον ΠΟΥ. Οι ανακοινώσεις που εξέδιδε το ΚΕΕΛΠΝΟ απλώς έσπερναν τον πανικό. Σε συνδυασμό με την τρομολαγνεία των ΜΜΕ περί «θανάτων», η τότε ηγεσία του υπουργείου Υγείας προχώρησε στην υπέρογκη παραγγελία των εμβολίων. Υπέρογκη από πλευράς ποσότητας και υπερβολική από άποψη ουσίας και ανησυχίας.
Κάτι τέτοιο παραδέχτηκε άλλωστε λίγους μήνες μετά το ίδιο το ΚΕΕΛΠΝΟ. Σε εβδομαδιαίο δελτίο που εξέδωσε τον Σεπτέμβριο του 2011, με τίτλο «ΚΕΕΛΠΝΟ και πανδημία γρίπης A(H1N1)v 2009», αναφέρεται στην περίοδο εκείνη.
«Σύμφωνα με την τελευταία (για την πανδημία) επιδημιολογική έκθεση του ΚΕΕΛΠΝΟ στις 26 Μαΐου 2010, κατά την περίοδο 2009-2010 κατεγράφησαν στην Ελλάδα 18.230 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα (διάμεση ηλικία 21 έτη). Οι αριθμοί αυτοί σημαντικά υποεκτιμούν την πραγματική συχνότητα της νέας γρίπης Α (Η1Ν1) στην Ελλάδα, αφού οι εκδηλώσεις της νέας γρίπης Α (Η1Ν1) ήταν ήπιες στη μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων και δεν έγινε ποτέ εργαστηριακή επιβεβαίωση» επισημαίνεται χαρακτηριστικά σε δελτίο που εξέδωσε το ΚΕΕΛΠΝΟ.
Πιο ακριβό εμβόλιο αυτό της Novartis
Η προμήθεια των εμβολίων αφορούσε δύο παρτίδες. Η πρώτη παραγγελία έγινε τον Ιούλιο του 2009 και αφορούσε συνολικά 8,5 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων και αντιικών φαρμάκων, συνολικού κόστους 90,8 εκατ. ευρώ. Από αυτά, τα 3 εκατομμύρια παραγγέλθηκαν από την εταιρεία Sanofi Pasteur SA, τα 2 εκατ. από την GlaxoSmithKline και ακόμη 3 εκατ. από τη Novartis. Η συγκεκριμένη εταιρεία έλαβε μάλιστα και το υψηλότερο τίμημα σε σχέση με τις υπόλοιπες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα ανέφερε η ανάλυση δαπανών του ΚΕΕΛΠΝΟ, η «τιμή μονάδας ανά δόση» του κάθε εμβολίου ανήλθε σε 6,25 ευρώ για τη Sanofi Pasteur SA, σε 7 για τη GlaxoSmithKline και σε 8 για τη Novartis. Τα υπόλοιπα εμβόλια της πρώτης παρτίδας αφορούσαν 350.000 δόσεις εμβολίων από την GlaxoSmithKline και 100.000 της Rοche Hellas.
Η δεύτερη παραγγελία εμβολίων και αντιικών φαρμάκων έγινε μερικές εβδομάδες μετά και ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Το υπουργείο Υγείας παρήγγειλε 16 εκατ. δόσεις εμβολίων και αντιικών φαρμάκων, κόστους 144,435 εκατ. ευρώ. Με λίγα λόγια, το υπουργείο Υγείας προχώρησε στην παραγγελία συνολικά 24 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων για μια χώρα με πληθυσμό που δεν ξεπερνά τα 10 εκατ. συνολικά. Την ίδια ώρα που, σύμφωνα με όσα είχε αποκαλύψει «Το κουτί της Πανδώρας», το υπουργείο Υγείας της Ιταλίας (η οποία έχει πληθυσμό 60 εκατ.) είχε προμηθευτεί 24 εκατ. εμβόλια, η Γερμανία των 82 εκατ. κατοίκων πήρε 50 εκατ. εμβόλια και η Πολωνία καθόλου.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, το υπουργείο Υγείας δικαιολόγησε τη δεύτερη παραγγελία με το σκεπτικό ότι για να είναι πιο αποτελεσματικό το εμβόλιο χρειάζονταν διπλές… δόσεις. Οι οποίες τελικά κατέληξαν στα σκουπίδια.
Στολές, μάσκες και καταχωρήσεις εκατομμυρίων σε ΜΜΕ
Δεν ήταν όμως και τα μοναδικά έξοδα των δύο παραγγελιών του υπουργείου Υγείας, καθώς οι δύο παραγγελίες είχαν «επιπλέον ανελαστικές δαπάνες» που άγγιξαν τα 60 εκατ. ευρώ.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρουν παρουσιάζουν και οι δαπάνες για την προμήθεια ενός «λογισμικού καταγραφής εμβολιαστικής κάλυψης», όπως αναφέρεται στα έγγραφα του ΚΕΕΛΠΝΟ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το λογισμικό αυτό μαζί με τη δημιουργία «δικτυακού κόμβου – call center» για τις έκτακτες ανάγκες της γρίπης κόστισε περί τα 15 εκατ. ευρώ.
Εντύπωση προκαλούν επίσης και οι δαπάνες 10 εκατ. ευρώ που αφορούσαν την προμήθεια υλικών ατομικής προστασίας (μάσκες, στολές, γάντια), λες και επρόκειτο για κάποιο ειδικό πρόγραμμα της NASA και όχι εμβολιασμού του πληθυσμού για προστασία απέναντι στη γρίπη. Οπως επίσης και το γεγονός ότι διατέθηκαν 10 εκατ. ευρώ για «τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό χρόνο και καταχωρήσεις» για την ενημέρωση του κοινού, παρά το γεγονός ότι το ΕΣΡ θα μπορούσε έπειτα από σχετικό αίτημα να ενημερώσει δωρεάν το κοινό. Η διαφημιστική προβολή στα ΜΜΕ απλώς συντελούσε στη δημιουργία του κλίματος πανικού.
Παρά τον κατασκευασμένο πανικό και τις συνεχείς παραινέσεις, ο κόσμος γύρισε την πλάτη στο εμβόλιο. Λίγους μήνες μετά, η νέα υπουργός Υγείας της κυβέρνησης Παπανδρέου Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου έκανε λόγο για «υπερβολική παραγγελία πανδημικών εμβολίων της προηγούμενης κυβέρνησης». Παράλληλα προχώρησε στην ακύρωση 12 εκατομμύριων δόσεων από την παραγγελία των συγκεκριμένων εμβολίων, με αποτέλεσμα, όπως περιγράφουν τα ρεπορτάζ της εποχής, να εξοικονομηθούν εκατομμύρια ευρώ.
Να σημειωθεί ότι η υπόθεση της προμήθειας των αντιγριπικών εμβολίων την περίοδο εκείνη ερευνάται από τους εισαγγελείς διαφθοράς στο πλαίσιο της υπόθεσης Novartis αλλά και του ΚΕΕΛΠΝΟ.
