Μπορεί στο άμεσο μέλλον το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν να αποκτήσει ένα παράρτημα στην Ελλάδα; Θα μπορούσε ένα ελληνικό πολιτικό κόμμα να αποκτήσει ένα ίδρυμα σε χώρα της ΕΕ, με ιδιαίτερη φορολογική νομοθεσία; Τι μπορεί να σημαίνει η χρηματοδότηση ευρωπαϊκών κομμάτων με τρόπους που προσπερνούν την ελληνική νομοθεσία;
Τα ερωτήματα προκύπτουν μετά το νομοσχέδιο με τίτλο «Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής του Κανονισμού (EE, EΥPATOM) 1141/2014 περί ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων». Πέρασε… διακριτικά από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής και προωθείται ώστε να γίνει νόμος του κράτους. Πρόκειται για μία σύμβαση, που κυρώνουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ, η οποία δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσει ευρωπαϊκή διάσταση κάθε κόμμα που μετέχει στο ευρωκοινοβούλιο όπως και κάθε ευρύτερος σχηματισμός, όπως π.χ. το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Τα κόμματα –όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο εισηγητής των ΑΝΕΛ Κ. Κατσίκης– «μπορούν, πλέον, να έχουν κεντρική διοίκηση και να δραστηριοποιούνται στα κράτη-μέλη». Σύμφωνα με τον εισηγητή του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργο Τσόγκα, στο νομοσχέδιο «περιγράφονται με περισσή σπουδή οι υποχρεώσεως τους εντασσόμενα στο ελληνικό δικαιικό σύστημα».
Οι ρίζες της οδηγίας αυτής φθάνουν στη διακυβερνητική διάσκεψη του Αμστερνταμ το 1996 και, όπως αναφερόταν στη διακήρυξή της, «επιδίωξη είναι τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα να μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην έκφραση της φωνής των πολιτών».
Τα παραρτήματα των ευρωκομμάτων δεν θα μπορούν να μετέχουν στις εκλογές. Θα μπορούν όμως να αναπτύσσουν πολιτική δραστηριότητα και να έχουν χρηματοδότηση υπό ειδικό όμως καθεστώς, διαφορετικό από τα ελληνικά πολιτικά κόμματα που μπορούν να εμφανίζουν επώνυμες ιδιωτικές ενισχύσεις μέχρι 50.000 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το καθεστώς λειτουργίας του κάθε παραρτήματος θα καθορίζεται χωριστά σε κάθε κράτος-μέλος και είναι γνωστό ότι στην ΕΕ λειτουργούν φορολογικές νομοθεσίες πολλών ταχυτήτων.
Τα οικονομικά των ευρωπαϊκών κομμάτων
Στην Ελλάδα τα οικονομικά των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και ιδρυμάτων και ο τρόπος ελέγχου τους ορίζονται σε τρία άρθρα του προτεινόμενου νόμου (6, 7, 8) και δημιουργούν ένα αρκετά… ανοιχτό καθεστώς.
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, τα ευρωπαϊκά κόμματα-ιδρύματα μπορούν να χρηματοδοτούνται από τραπεζικούς λογαριασμούς. Ορίζεται πως «κατάθεση στους ανωτέρω λογαριασμούς επιτρέπεται μόνο επώνυμα με ονομαστικές καταθέσεις», συμπληρώνεται όμως και η φράση: «Και με όποια άλλη μέθοδο επιτρέπει τη σύνδεση του προσφερόμενου ποσού με κάποιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο το οποίο μπορεί να ταυτοποιηθεί από το πιστωτικό ίδρυμα ή το ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα».
Εξίσου ανοιχτό και το ζήτημα των αποδεικτικών μέσων, αφού αναφέρεται πως «οι δαπάνες του ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος αποδεικνύονται με ταμειακές αποδείξεις, τιμολόγια, τραπεζικές επιταγές, εμβάσματα» αλλά επίσης και «με κάθε άλλο πρόσφορο μέσο ώστε να πιστοποιείται εμφανώς το πρόσωπο (σ.σ.: φυσικό ή νομικό;) που καταβάλλει τη δαπάνη».
Επίσης ορίζεται πως τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα-ιδρύματα «οφείλουν να τηρούν στην έδρα τους αναλυτικό αρχείο με τα στελέχη των παραστατικών και των αποδείξεων που αντιστοιχούν σε κάθε έξοδο και δαπάνη τους». Με δεδομένο ότι πρόκειται για ευρωπαϊκή σύνδεση, είναι σαφές ότι η έδρα μπορεί να βρίσκεται σε κάθε χώρα-μέλος της ΕΕ. Επίσης κάθε άλλο παρά ξεκαθαρίζει το τοπίο η πρόβλεψη που αναφέρει ότι τα κόμματα και ιδρύματα «δεν αποκτούν εθνική νομική προσωπικότητα, διαθέτουν δε νομική αναγνώριση και δικαιοπρακτική ικανότητα βάσει της ευρωπαϊκής νομικής προσωπικότητας».
Ο έλεγχος
Οι εποπτεύουσες αρχές για τον συνολικό έλεγχο του πολιτικού κόμματος ή ιδρύματος για την Ελλάδα είναι η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου και η Διεύθυνση Εκλογών του υπουργείου Εσωτερικών όπου γνωστοποιείται η παρουσία του.
Στην πράξη ως ελεγκτική αρχή ορίζεται η Επιτροπή Πόθεν Εσχες (με εγνωσμένη και γενικώς παραδεκτή την αντικειμενική αδυναμία της να ελέγξει το πόθεν). Προβλέπεται πως «το ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα γνωστοποιεί στην Επιτροπή Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης και στη Διεύθυνση Εκλογών του υπουργείου Εσωτερικών όλους τους τραπεζικούς λογαριασμούς που τηρεί εντός 10 ημερών από το άνοιγμά τους», ενώ «ο κατά το καταστατικό εκπρόσωπός του» εντός της ίδιας προθεσμίας οφείλει «να γνωστοποιήσει όλους τους τραπεζικούς λογαριασμούς που τηρεί».
Επίσης ως βάση ελέγχου ορίζεται πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία «το ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα τηρεί στην έδρα του λογιστικά βιβλία Γ’ κατηγορίας στα οποία καταχωρούνται και μηχανογραφούνται υποχρεωτικά κατά κατηγορίες και ξεχωριστά για κάθε έτος όλα τα έσοδα και οι δαπάνες τους», ενώ «καταχωρούνται χωριστά τα ποσά που συγκεντρώθηκαν κατά το χρονικό διάστημα των 6 μηνών πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου καθώς και οι εκλογικές του δαπάνες που συνδέονται με την προεκλογική εκστρατεία». Επίσης «καταρτίζει ετήσιες οικονομικές καταστάσεις» που θα καθορισθούν με απόφαση των υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών.
Σε περίπτωση παράβασης των παραπάνω, στο ευρωπαϊκό κόμμα μπορεί να επιβληθεί πρόστιμο έως 150.000 ευρώ με απόφαση του Προέδρου της Βουλής, ενώ εισπράττεται μέσω των διατάξεων περί δημόσιων εσόδων.
