Αυτήν τη φορά οι άνθρωποι του πολιτισμού αξίζουν τη δική μας υπόκλιση. Γιατί είναι στους δρόμους και δεν το βάζουν κάτω
Την Πέμπτη ακούστηκε το μεγαλύτερο χειροκρότημα. Για παραστάσεις που δεν έγιναν. Για σκηνές που δεν γυρίστηκαν. Για ηθοποιούς που δεν ανέβηκαν στη σκηνή. Για τραγουδιστές που δεν έβγαλαν φωνή και μουσικούς που δεν έπαιξαν νότα. Για χορευτές που δεν χόρεψαν. Κι όμως ήταν εκκωφαντικό. Και μεγαλειώδες. Τόσο που η κυβέρνηση θα πρέπει να ανησυχεί γι’ αυτή την ωρολογιακή βόμβα που κρατάει στα χέρια της. Του πολιτισμού και των ανθρώπων του, οι οποίοι κατέβηκαν στους δρόμους, πλημμύρισαν το Σύνταγμα και διαδήλωσαν μαζικά ενάντια στο ΠΔ που εξισώνει τα πτυχία τους με τα απολυτήρια λυκείου, κερασάκι στην τούρτα μιας συστηματικής απαξίωσης των ανθρώπων της τέχνης ήδη από την πρώτη περίοδο της Covid-19, όταν η κυβέρνηση δεν στήριξε τους εργαζόμενους στον πολιτισμό με ουσιαστικά μέτρα.
Αγώνες και αιτήματα
Η 48ωρη απεργία του ΣΕΗ (Τετάρτη και Πέμπτη), ιστορική στιγμή συσπείρωσης και αλληλεγγύης στους αγώνες διεκδικήσεων των ανθρώπων του πολιτισμού, αποτέλεσε το αποκορύφωμα μιας σειράς κινήσεων και αντιδράσεων και μιας αλυσιδωτής αντίδρασης που τελικά γεφύρωσε και το χάσμα των γενεών. Ολες οι γενεές εκεί στον δρόμο, στις καταλήψεις, τις διαμαρτυρίες αλλά και τις αποτυχημένες και αδιέξοδες διαβουλεύσεις – συναντήσεις με την κυβέρνηση, μετρημένες βέβαια στα δάχτυλα ενός χεριού. Η συγκέντρωση διαμαρτυρίας, που έγινε υπό την ασφυκτική παρουσία αστυνομικών δυνάμεων, κατέληξε με πορεία στο Εθνικό Θέατρο. Δυνάμεις των ΜΑΤ είχαν κλείσει την Αγίου Κωνσταντίνου (έπεσαν και χημικά). Η πορεία, όμως, κατάφερε να περάσει. Τι θλιβερή εικόνα οι αστυνομικοί να φυλάνε το Εθνικό, να «προστατεύουν» το θέατρο από τους ηθοποιούς του.
Τα αιτήματα είναι συγκεκριμένα: απόσυρση του προεδρικού διατάγματος, συλλογικές συμβάσεις, ίδρυση πανεπιστημίου παραστατικών τεχνών. Ο εμπαιγμός του υπουργείου Πολιτισμού δεν έχει τέλος. Ακόμη και την ύστατη ώρα αντί να δώσει λύσεις στο πρόβλημα, κυκλοφορεί (Τετάρτη βράδυ) non paper, κατευθείαν από την αυλή του Μαξίμου, για τα δήθεν είκοσι fake news για την αντίδραση των καλλιτεχνών, τους οποίους συκοφαντεί σε μια προσπάθεια αποπροσανατολισμού.
«Εχουμε ενοχλήσει»
Οι καλλιτέχνες πάντως δηλώνουν ότι δεν κάνουν βήμα πίσω. «Θα πάμε μέχρι τέλους. Δεν πιστεύω ότι η κυβέρνηση θα το πάρει πίσω. Προσπαθεί με μπαγαποντιές να μπερδέψει την κοινή γνώμη, αλλά τα πράγματα είναι ξεκάθαρα» μας είπε ο ηθοποιός και πρόεδρος του πειθαρχικού του ΣΕΗ Πασχάλης Τσαρούχας, που φυσικά ήταν παρών στη διαμαρτυρία. Και συνεχίζει: «Δεν μπορούμε οι άνθρωποι της τέχνης να ζούμε συνεχώς με μείον πρόσημο στη ζωή μας. Από το ’60 το ΣΕΗ ζητάει ακαδημία θεάτρου. Προσπαθούν να μας τακτοποιήσουν μέσα στα τεχνολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τα ένσημά μας είναι ένσημα αεροπόρου. Δεν υπήρχε ποτέ μέριμνα από την πολιτεία να βάλει τα ζητήματα του κλάδου μας σε μια σειρά. Μας το είπαν και μέσα στην πανδημία ότι δεν υπάρχουμε για να μπούμε στα μέτρα στήριξης. Οταν όμως είναι να πληρώσουμε φόρο μάς βρίσκουν. Μας έχουν παρατήσει σε χάος. Αλλά θέλουν να μας ξεφτιλίσουν κιόλας. Γιατί ο δικός μας χώρος έχει ενοχλήσει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο την εξουσία, το κράτος. Το κράτος τιμωρεί. Η πολιτεία οφείλει να είναι παρηγορητική για τους πολίτες της».
Λίγα μέτρα πιο κάτω, σε ένα πηγαδάκι, κάμποσοι καλλιτέχνες μαζεμένοι συζητούν. «Η εξουσία είναι νεκρόφιλη. Την τέχνη όχι την αντιπαθεί, την απεχθάνεται. Οι μόνες τέχνες που μπορεί να έχει σχέση μαζί τους είναι οι νεκρές. Γι’ αυτό είμαστε εδώ σήμερα» λέει ο συνθέτης Παναγιώτης Καλαντζόπουλος. Για να συμπληρώσει η ερμηνεύτρια Τάνια Τσανακλίδου: «Στα θέματα παιδείας και πολιτισμού αυτή η κυβέρνηση είναι η χειρότερη από όλες. Βαράει τα καρφιά πάνω στο φέρετρο των καλλιτεχνών και της τέχνης. Θα παραμείνουμε στον αγώνα έως ότου πάψει η απαξίωση απέναντι σε όλους μας, μουσικούς, χορευτές, τραγουδιστές, ηθοποιούς, τεχνικούς. Σε όλους τους ανθρώπους που ζουν από τον πολιτισμό και ζουν για τον πολιτισμό».
Πάγωσαν όλα
Αυτές τις δύο ημέρες, Τετάρτη και Πέμπτη, πατήθηκε ένα τεράστιο pause σε όλες τις παραστάσεις και βεβαίως σε όλα τα γυρίσματα: «Σασμός», «Νούμερα», «Παγιδευμένοι», «Μαύρο Ρόδο», «Αυτή η νύχτα μένει» κ. ά. Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Βασίλης Μπισμπίκης, που πρωταγωνιστεί στο «Αυτή η νύχτα μένει» γελάει ικανοποιημένος από την τεράστια συμμετοχή. «Στα είκοσι χρόνια που είμαι στον χώρο πρώτη φορά βλέπω τέτοια συμμετοχή. Δεν θα σταματήσουμε τις κινητοποιήσεις». Και δίνει τη δική του εξήγηση γι’ αυτές τις αποφάσεις της κυβέρνησης. «Εχει ανοίξει αυτήν τη βεντέτα μαζί μας γιατί δεν έχει πολιτικό κόστος. Τουλάχιστον δεν είχε μέχρι τώρα. Πειραματίζονται πάνω μας γιατί δεν πιστεύουν ότι κανένας από εμάς θα τους ψηφίσει. Είμαστε εύκολος στόχος». Στο ίδιο πνεύμα και ο ηθοποιός Ρήγας Αξελός: «Καθόλου δεν έχουμε ξαφνιαστεί στην πραγματικότητα. Είναι εξυπηρέτηση της εκλογικής τους πελατείας. Αυτή είναι η εκλογική του πελατεία, που δεν θα μπορούσαν να είναι ποτέ εκεί οι καλλιτέχνες. Με τους καλλιτέχνες έχει ανοίξει μέτωπο εκτός ορισμένων, με τους οποίους έχει άλλου είδους σχέσεις και αυτό είναι όλο. Τόσο απλά».
Στη γενική συνέλευση που πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της Τετάρτης αποφασίστηκε μία ακόμη απεργία στις 8 Φεβρουαρίου (133 ψήφοι υπέρ 24ωρης απεργίας, 113 ψήφοι υπέρ απεργίας διαρκείας, 2 λευκά) — είναι και η μέρα που έθεσαν ως καταληκτική ημερομηνία οι καθηγητές της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου στο τελεσίγραφο που έστειλαν στην κυβέρνηση: εάν δεν αποσύρει το ΠΔ, θα παραιτηθούν σύσσωμοι οι καθηγητές και θα χαθεί έτσι το σπουδαστικό έτος. Ο χρόνος μετράει αντίστροφα και η κυβέρνηση δεν δείχνει να κάνει πίσω.
Για τη συστηματική απαξίωση εκ μέρους της κυβέρνησης μας μίλησε και ο ηθοποιός Γιάννης Μποσταντζόγλου. «Μας θεωρούν γραφικούς και αυτό είναι μεγάλο λάθος τους γιατί καλώς ή κακώς είμαστε βιτρίνα του κράτους, εμείς και όχι η κ. Μενδώνη ή ο κ. Λιγνάδης. Μας απαξιώνουν γιατί είναι άσχετοι, αμόρφωτοι, δεν έχουν σχεδιασμό. Γιατί είναι νούλες σε πολλούς τομείς, όπως αποδεικνύουν κάθε μέρα. Δεν θα κάνουμε πίσω. Εγώ είμαι σκληροπυρηνικός. Θα ήθελα να κάνουμε απεργία διαρκείας.
Καλό θα ήταν να πάρουν σοβαρά τις αντιδράσεις μας. Ηδη χάνουν ποσοστά εκλογικά. Από κάποιους ανθρώπους χάνουν ψήφους λόγω της ακρίβειας, από άλλους λόγω των συντάξεων, ε και σε αυτή την κατηγορία των δυσαρεστημένων πρόσθεσαν και τους καλλιτέχνες. Ανοίγουν μέτωπα συνεχώς γιατί είναι αυταρχικοί, αλαζόνες, κυνικοί νεόπλουτοι και νούμερα».
Εχουν περάσει πάνω από δύο μήνες από τότε που υπογράφηκε το προεδρικό διάταγμα και η κυβέρνηση έκτοτε προέβη σε κινήσεις που όχι μόνο δεν ήταν διορθωτικές, αλλά της γύρισαν μπούμερανγκ, εξοργίζοντας ακόμη περισσότερο τους ανθρώπους του πολιτισμού. Το προηγούμενο Σάββατο, την ώρα της συνέντευξης Τύπου του ΣΕΗ, ο πρωθυπουργός έκανε μια μακροσκελέστατη ανάρτηση στο πνεύμα ότι «έγινε παρεξήγηση, έχουμε καλές προθέσεις» και έταξε νομοθετική ρύθμιση για να λυθεί το θέμα. Μόνο που η τροπολογία που κατατέθηκε τη Δευτέρα τα έκανε πολύ χειρότερα, φτάνοντας στο σημείο μέχρι να καταργεί τις συλλογικές συμβάσεις σε όλους τους φορείς του δημοσίου, ακόμη και στα ΝΠΙΔ (Εθνικό, ΚΘΒΕ), αφού οι αμοιβές θα καθορίζονται από υπουργικές αποφάσεις και όχι από συλλογικές διαπραγματεύσεις. «Τροπολογία-εμπαιγμό» τη χαρακτηρίζει η λυρική τραγουδίστρια Μαργαρίτα Συγγενιώτου. Και προσθέτει: «Δύο μέρες μετά τη συνέλευση του ΣΕΗ κατέθεσε αυτή την τροπολογία, ενώ στη συνέχεια εξέδωσε μια λίστα με τα “Είκοσι fake news για τους καλλιτέχνες”. Οπως βλέπετε, όλα αυτά έχουν καταπέσει. Ο κόσμος είναι εδώ, πρόκειται για μαζικότατη κινητοποίηση. Από πολύ “ψηλά” οι εντολές ήταν να μην κλείσουμε τον δρόμο, αλλά ήταν τόσο πολύς ο κόσμος που αυτό δεν μπορούσε να τηρηθεί. Σήμερα είναι οι πάντες εδώ. Η απεργία είχε 100% επιτυχία, έκλεισαν όλα τα θέατρα εκτός από δυο τρία, δεν γυρίστηκε σχεδόν κανένα σίριαλ».
Οι εκπαιδευτικοί ξέρουν
Δυναμικό παρών στην κινητοποίηση έδωσαν φυσικά εκπαιδευτικοί που έχουν ζήσει στο πετσί τους τα προβλήματα της διαβάθμισης των πτυχίων. Από το 2003 και μετά που καταργήθηκαν οι ισοτιμίες με τα ΤΕΙ, αντί να γίνει αναβάθμιση των πτυχίων τους, τελικά τα υποβίβασαν σε πτυχία λυκείου. Η Ελενα Στρατή, ηθοποιός και μέλος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Δραματικής Τέχνης, εξηγεί: «Οι εκπαιδευτικοί έχουμε 85% παιδαγωγική επάρκεια. Δηλαδή έχουμε τελειώσει πανεπιστήμιο, έχουμε μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους. Θιγόμαστε και μισθολογικά και παντού, ασχέτως με τους ψευδείς ισχυρισμούς της κυβέρνησης για το αντίθετο. Και από εκεί και πέρα θίγονται και τα εργασιακά μας συμφέροντα ως ηθοποιών. Δεν μπορεί όταν τρία χρόνια έχουμε κάνει ανώτερες σπουδές να θεωρούμαστε απόφοιτοι λυκείου. Οι περισσότεροι από εμάς είμαστε άνω των 50 ετών και δεν γίνεται να γυρνάμε πίσω στο ΔΕ. Δεν μας καλύπτουν οι εξαγγελίες, χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση».
Είναι πάντως κοινή αίσθηση ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για προσδοκίες από την κυβέρνηση. Αλλωστε είναι ενδεικτικό ότι πρώτα ψηφίστηκε το ΠΔ και μόνο μετά τις διαμαρτυρίες, καταλήψεις, μπαράζ ανακοινώσεων όλων των σωματείων η κυβέρνηση αναγκάστηκε να μιλήσει για διάλογο, αφού βέβαια ήταν όλα τελεσμένα και άρα η πρόθεση ήταν προσχηματική. «Θεωρώ ότι αν αυτή η κυβέρνηση είχε θάρρος» σχολιάζει η ηθοποιός Μαριάννα Τουμασάτου, «θα έκανε ανάκληση του διατάγματος και δεν θα κρυβόταν πίσω από τον φόβο της ήττας. Δεν είναι τόσο τρομερό να παραδεχτεί κανείς ότι έκανε λάθος. Κανείς δεν είναι αλάνθαστος. Αλλά είναι λίγοι ακόμη και γι’ αυτό». Με αποφασιστικότητα και τόλμη η ηθοποιός Ελένη Ουζουνίδου ξεκαθαρίζει ότι «δεν θα περάσει το προεδρικό διάταγμα σε καμία περίπτωση. Οσο ζούμε κι ανασαίνουμε κι είμαστε άνθρωποι της τέχνης δεν θ’ αφήσουμε τέτοια καρκινώματα να συμβαίνουν στη χώρα που υποτίθεται ότι γέννησε τον πολιτισμό».
«Να πιάσουμε τα κλομπ, να αφήσουμε τις τέχνες, οι μπάτσοι πτυχιούχοι και εμείς ερασιτέχνες» διαβάζουμε σε ένα σύνθημα σε πανό. «Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται, κατακτάται» γράφει ένα άλλο των φοιτητών της Δραματικής Σχολής του Εθνικού, το οποίο βρίσκεται σε κατάληψη εδώ και σχεδόν πενήντα μέρες. Κάποιοι σπουδαστές κρατάνε φωτογραφίες-πλακάτ του Ντίνου Ηλιόπουλου, της Τζένης Καρέζη, του Λάμπρου Κωνσταντάρα που από κάτω αναγράφουν «Απόφοιτοι Λυκείου». Πιάνουμε κουβέντα με μια ομάδα σπουδαστών της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν: «Σε λίγες μέρες λήγει η προθεσμία για την παραίτηση των καθηγητών της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Εχουμε στηρίξει όλες τις κινητοποιήσεις και πιέζουμε για δράσεις διαρκείας. Εκτός από την κατάργηση του προεδρικού διατάγματος ζητάμε την άμεση ίδρυση σχολής παραστατικών τεχνών, την παροχή σίτισης και δωρεάν συγγραμμάτων. Με τη σημερινή κινητοποίηση θέλουμε να δηλώσουμε πως δεν θα το βάλουμε κάτω. Παρά τις δήθεν τροπολογίες η κυβέρνηση μας αφήνει αδιαβάθμητους. Είμαστε ακόμη απόφοιτοι λυκείου. Να μην περάσει έτσι».
Από το βάθος ακούγονταν στα μεγάφωνα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Μάνου Λοΐζου. Το πρόσωπο της Λούλας Αναγνωστάκη το είδαμε σε πολλά πλακάτ. Αλλωστε ήταν ο δικός της (παραφρασμένος) στίχος «Σε εσάς που μας ακούτε» που έγινε σύνθημα των αντιδράσεων. Κοντά στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη και ένα πλακάτ με τον Μανόλη Αναγνωστάκη. Και μας ήρθε στον νου ο στίχος του ποιητή: «Κι ἤθελε ἀκόμη πολὺ φῶς νὰ ξημερώσει. Ὅμως ἐγὼ Δὲν παραδέχτηκα τὴν ἧττα». Οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται. Γιατί στον πολιτισμό δεν ταιριάζει η ήττα. Οσο κι αν βολεύει τους ουραγούς του νεοφιλελευθερισμού…
