Με νομικά μαγειρέματα η Αναπτυξιακή Τράπεζα ετοιμάζεται να δώσει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τα χρήματα από τις καταπτώσεις εγγυήσεων παλαιών δανείων που δεν δικαιούνται
Ενα ερώτημα ρίχνει τη μαύρη σκιά του πάνω στο κτίριο της πολύπαθης Αναπτυξιακής Τράπεζας, λόγω της αμφιλεγόμενης δράσης της προέδρου και διευθύνουσας συμβούλου της Αθηνάς Χατζηπέτρου. Πότε άραγε θα ολοκληρωθεί το έγκλημα εις βάρος του ελληνικού δημοσίου; Πότε θα κλείσει η «αιμορραγία» του κρατικού κορβανά με ένα ποσό που ξεπερνά τα 700 εκατ. ευρώ, τα οποία θα έχουν δοθεί χωρίς να πληρούνται οι εκ του νόμου προβλεπόμενες προϋποθέσεις; Τα ποσά του κυοφορούμενου σκανδάλου είναι τέτοια που παρότι η «γέφυρα» της διασπάθισης δημόσιου χρήματος έχει στηθεί εδώ κι ένα χρόνο, η συντριπτική πλειοψηφία του ΔΣ της τράπεζας δεν τολμά να πατήσει το κουμπί της υλοποίησης. Ωστόσο, όπως πληροφορούμαστε, η Αθ. Χατζηπέτρου –του περιβάλλοντος του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και στενή φίλη με τη σύζυγό του Μαρέβα Γκραμπόφσκι– επιμένει. Επιμένει και πιέζει. Πιέζει γιατί πιέζεται από τις τράπεζες που θέλουν κρατικό χρήμα χωρίς να πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις. Ετσι, η Αθ. Χατζηπέτρου πιέζει για να στείλει, κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας και των συμβατικών υποχρεώσεων, κρατικό χρήμα στις τράπεζες, οι διοικήσεις των οποίων δεν έχουν σεβαστεί όσα υπέγραψαν.
Από την πρώτη στιγμή που τοποθετήθηκε στην Αναπτυξιακή Τράπεζα (πέρα από την ηθική παρενόχληση στους εργαζόμενους για την οποία την έχει καταγγείλει ο σύλλογος εργαζομένων) προσπάθησε να στήσει τη γέφυρα που θα «νομιμοποιούσε» αυτή την παράνομη διαδικασία κατάπτωσης εγγυήσεων. Εν μέρει το πέτυχε. Σε αγαστή συνεργασία με την καθηγήτρια Αστικού Δικονομικού Δικαίου και γενική γραμματέα της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών (ΕΕΤ) Χαρούλα Απαλαγάκη επέλεξαν να αμπαλάρουν τη διασπάθιση δημόσιου χρήματος και αντί να επιδιώξουν να λύσουν το ζήτημα με νόμιμο τρόπο (δηλαδή με υπουργική απόφαση), να στήσουν έναν νομιμοφανή μηχανισμό με γνωμοδότηση ενός εξωτερικού νομικού συμβούλου. Ο σκόπελος όμως δεν έχει ξεπεραστεί. Παρότι αυτή η διάτρητη διαδικασία είχε εγκριθεί από τα τότε μέλη του ΔΣ της Αναπτυξιακής Τράπεζας, ουδείς τολμά να υπογράψει ώστε να συντελεστεί αυτό το υπερμέγεθες κυοφορούμενο σκάνδαλο!
Εδώ τίθεται ακόμη ένα ερώτημα: αφού το ζήτημα μπορεί να λυθεί με μια απλή υπουργική απόφαση γιατί δεν αναλαμβάνει δράση η κυβέρνηση, η οποία αν μη τι άλλο έχει δώσει τα πάντα στις διοικήσεις των τραπεζών εις βάρος των πολλών (νέος Πτωχευτικός Κώδικας κ.λπ.); Η απάντηση βρίσκεται στην αναδρομικότητα. Δεν μπορεί να δοθεί αναδρομικότητα με υπουργική απόφαση και έτσι οι τράπεζες θα χάσουν καταπτώσεις εγγυήσεων που ανέρχονται σε περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ! Γι’ αυτό έστησαν τον παράνομο μηχανισμό που οδηγεί σε διασπάθιση (όταν συντελεστεί η εκροή των χρημάτων από τις καταπτώσεις εγγυήσεων) δημόσιου χρήματος.
Είναι οι τράπεζες υπεράνω των νόμων;
Για να ξετυλίξουμε το κουβάρι της υπόθεσης πρέπει να πάμε πίσω στο 2008. Τότε δημοσιεύεται (ΦΕΚ 2679/31-12-2008) η ΚΥΑ για την εγγύηση και επιδότηση επιτοκίου δανείων κεφαλαίου κίνησης μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Είναι τα δάνεια του ΤΕΜΠΜΕ (νυν Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα – ΕΑΤ) που δίνονταν με κρατική εγγύηση! Η ΚΥΑ αυτή εκδόθηκε λίγο προτού η χώρα αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Στόχευε στην οικονομική στήριξη των επιχειρήσεων με παροχή δανείων κεφαλαίου κίνησης εγγυημένων κατά 80% από την τότε ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ με υποχρέωση διατήρησης των θέσεων εργασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του δανείου. Αυτή την υποχρέωση θα έπρεπε να την επιτηρεί η τράπεζα που χορήγησε το δάνειο μέσω του εντύπου Ε7 της τελευταίας χρήσης. Ετσι, στην υπουργική απόφαση προβλεπόταν ότι για να υπάρξει κατάπτωση της εγγύησης θα έπρεπε η τράπεζα στα συνυποβαλλόμενα δικαιολογητικά να υποβάλει και το έντυπο Ε7 της τελευταίας χρήσης της επιχείρησης.
Το ΤΕΜΠΜΕ όμως δεν έμεινε στην υπουργική απόφαση. Νωρίτερα είχε υπογράψει σύμβαση με κάθε τράπεζα ξεχωριστά. Οπως ρητά οριζόταν στο κοινό κείμενο που υπογράφηκε, το ΤΕΜΠΜΕ μπορούσε να υπαναχωρήσει από εγγυητής αν δεν αποστέλλονταν τα έγγραφα που προβλέπονταν συνημμένα με το έντυπο καταγγελίας της σύμβασης. Αυτή η σύμβαση υπογράφηκε ξεχωριστά με κάθε τράπεζα στο τέλος Νοεμβρίου του 2008. Ακολούθησε η υπουργική απόφαση που όριζε τα συνυποβαλλόμενα έντυπα (μεταξύ αυτών και το Ε7 της κάθε δανειοδοτούμενης επιχείρησης).
Κρίσιμο δηλαδή σε κάθε περίπτωση ήταν να αποδειχτεί ότι, μεταξύ άλλων, δεν έχουν μεταβληθεί οι θέσεις προσωπικού κατά τον χρόνο που ζητείται η κατάπτωση της εγγύησης, είτε μέσω του E7 είτε μέσω αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων ΙΚΑ είτε με οποιονδήποτε άλλο νόμιμο τρόπο. Το ΤΕΜΠΜΕ παραχώρησε τότε εγγυήσεις που ξεπερνούσαν τα 5 δισ. ευρώ. Από αυτά τα δάνεια το 60% καταγγέλθηκε!
Ολα αυτά ισχύουν μέχρι σήμερα και δεν έχει γίνει καμία σχετική τροποποίηση της ΚΥΑ του 2008. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΑΤ θα πρέπει να υπαναχωρεί από τη δοθείσα εγγύηση σε περίπτωση που δεν υποβληθεί από την τράπεζα το έντυπο Ε7 (ή άλλο ισοδύναμης αποδεικτικής ισχύος έγγραφο) με σκοπό τη διαπίστωση ή μη των θέσεων εργασίας. Ομως οι τράπεζες δεν τηρούσαν αυτήν τη συμβατική και εκ της υπουργικής απόφασης υποχρέωσή τους. Ωστόσο θέλουν τα χρήματα από τις καταπτώσεις εγγυήσεων, κατά παράβαση όσων έχουν υπογράψει.
Ο εκβιασμός των τραπεζών προς το δημόσιο
Το πρόβλημα είναι τεράστιο. Μάλιστα ήταν γνωστό εδώ και πολύ καιρό. Ηδη από το 2018 είχαν ανταλλαγεί εξώδικα επί του θέματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε επιστολή της Εθνικής Τράπεζας στις 13-06-2018 προς τη νυν ΕΑΤ (από ΤΕΜΠΜΕ μετονομάστηκε σε ΕΤΕΑΝ και κατόπιν σε ΕΑΤ) αναγράφεται ότι οι τράπεζες κινδυνεύουν. Επί λέξει αναγράφεται: «…Πέραν τούτου σε περίπτωση τέτοιας υπαναχώρησης οι τράπεζες είναι εξαιρετικά πιθανό να κληθούν να αναλάβουν ιδιαιτέρως σημαντική ζημία, ίσως και καθοριστική για το άμεσο μέλλον τους».
Ομως η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας δεν έμεινε εκεί. «Εκβιάζει» (με την κοινή και όχι με την ποινική έννοια) με αύξηση επιτοκίου στα δάνεια που αποπληρώνονται κανονικά! «Στην απευχόμενη περίπτωση που θα εκρίνετο ότι όντως η μη διατήρηση των θέσεων εργασίας ή η μη ύπαρξη σχετικού πιστοποιητικού είναι λόγος που επιφέρει υπαναχώρηση από την εγγύηση, οι τράπεζες θα ήταν υποχρεωμένες να ελέγξουν το σημείο αυτό και για τα σχετικά δάνεια που αποπληρώνονται κανονικά και να αυξήσουν αναδρομικά τα επιτόκια ή να καταγγείλουν όπου δεν είναι σε θέση να διαπιστώσουν την τήρηση του όρου, ενέργεια που αναμφίβολα θα προκαλέσει εξώδικες και δικαστικές αντιδράσεις εκ μέρους των δανειοληπτών» αναγράφεται στην επιστολή.
Ο ρόλος Απαλαγάκη – Χατζηπέτρου
Το θέμα ήταν παγωμένο και δεν είχε λυθεί μέχρι να αναλάβει δράση η Αθ. Χατζηπέτρου στην ΕΑΤ. Ηταν Φεβρουάριος του 2020 όταν τοποθετήθηκε. Εκεί βρήκε τον κατάλληλο σύμμαχο. Η καθηγήτρια Αστικού Δικονομικού Δικαίου Χ. Απαλαγάκη είναι περισσότερο γνωστή λόγω της εμπλοκής της στην ΕΕΤ, όπου κατέχει τη θέση της γενικής γραμματέα. Ωστόσο τότε τύγχανε και μέλος του ΔΣ της ΕΑΤ.
Η κ. Απαλαγάκη (άραγε ποια συμφέροντα εξυπηρετούσε, αυτά της ΕΕΤ ή αυτά της ΕΑΤ;) παρήγγειλε μια ιδιωτική γνωμοδότηση σε ένα δικηγορικό γραφείο. Η γνωμοδότηση αυτή παραδόθηκε στην ΕΑΤ στις 19-10-2020 (φέρει αριθμό πρωτοκόλλου 238819/19-10-2020). Ο υπογράφων δικηγόρος αναφέρει: «Από την Καθηγήτρια Νομικής Α.Π.Θ. και δικηγόρο Αθηνών κ. Χ. Απαλαγάκη ετέθησαν υπ’ όψιν μου τα ακόλουθα δεδομένα-ερώτημα:…». Στις 20 Οκτωβρίου 2020 η κ. Απαλαγάκη σε email της, αφού συμφωνεί με τη γνωμοδότηση, ενημερώνει ότι θα ζητήσει να διορθωθεί η πρώτη σελίδα, διότι όπως αναφέρει «…η αναθέτουσα αρχή δεν είμαι εγώ προσωπικά αλλά η ΕΑΤ».
Μάλιστα η κ. Απαλαγάκη θέτει το ζήτημα της αναδρομικότητας. «Εχοντας διαβάσει τώρα τη γνωμοδότηση, μπορώ με βεβαιότητα να πω (απαντώντας στη σημερινή – εύλογη καταρχήν επισήμανση του κ. Κουρμούση για την αλλαγή του νόμου), ότι ο νόμος τροποποιήθηκε το 2018 και θα αφορά κατά βασική αρχή δικαίου (περί μη αναδρομικότητας νόμου) όσες εγγυήσεις παράσχει το ελληνικό δημόσιο από το 2018 και εφεξής. Είναι προφανές ότι οι εγγυήσεις στις οποίες αφορά η γνωμοδότηση έχουν χορηγηθεί προγενέστερα…».
Οπως εύκολα συνάγεται, η γνωμοδότηση του ανεξάρτητου δικηγορικού γραφείου (σύμφωνα με ρητή δήλωση της κ. Απαλαγάκη επιλέχθηκε λόγω της ικανότητας του δικηγόρου που υπογράφει) ήταν υπέρ της θέσης των τραπεζών. Ομως εδώ υπάρχει κάτι άλλο. Ο επικεφαλής του τομέα νομικών θεμάτων της ΕΑΤ Δημήτρης Χριστιανίδης από τις 4 Οκτωβρίου 2018 έχει τοποθετηθεί με email: «Οσον αφορά την παρακολούθηση των ΕΜΕ, ναι μεν υπόχρεοι είμεθα εμείς, πλην όμως η τράπεζα στα πλαίσια της χρηστής και συνετούς διαχείρισης, έχουμε την άποψη ότι σε ετήσια τουλάχιστον βάση, θα πρέπει να ανανεώνει τα έγγραφα που έχει στη διάθεσή της (μεταξύ αυτών και αντίγραφο Ε7). Μόνο σε μία περίπτωση δικαιολογείται μη προσκόμιση, επειδή “δεν υφίσταται” διότι η επιχείρηση έκλεισε».
Γιατί παρακάμφθηκε η γνωμοδότηση του καθ’ ύλην αρμόδιου επικεφαλής της νομικής υπηρεσίας και διατάχτηκε (με έξοδα του δημοσίου) μια εξωτερική γνωμοδότηση; Η απάντηση είναι καταφανής! Υστερα απ’ όλα αυτά το ΔΣ της ΕΑΤ ήδη από τον Νοέμβριο του 2020 έχει κάνει δεκτή την παράκαμψη της νομιμότητας για να γεφυρωθεί νομικά η διασπάθιση δημόσιου χρήματος προς τις τράπεζες. Εκτοτε, εδώ και έντεκα μήνες, ουδείς έχει τολμήσει να υπογράψει μεταφορά χρημάτων από τις καταπτώσεις εγγυήσεων αυτών των δανείων, που υπολογίζονται σε περισσότερα από 700 εκατ. ευρώ. Ενα σκάνδαλο εν υπνώσει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η επίκληση της νομιμότητας
Το εν υπνώσει σκάνδαλο αναδεικνύει και μια πραγματικότητα. Από τη μια η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ: oι τότε υπουργοί επιχείρησαν να λύσουν το ζήτημα με νόμιμο τρόπο. Είναι προφανές ότι οι εμπλεκόμενοι τότε δεν έβλεπαν το κράτος σαν τσιφλίκι τους. Σαν ένα φέουδο που τους νόμους τους φτιάχνει, τους τροποποιεί και καταχράται το χρήμα ο φεουδάρχης. Προσπάθησαν να λύσουν το ζήτημα νομίμως. Πώς τροποποιείται μια υπουργική απόφαση; Μα με υπουργική απόφαση και όχι με ιδιωτικές γνωμοδοτήσεις… ικανών δικηγόρων. Ετσι στις 4-7-2019 δόθηκε εντολή να αναρτηθεί στο διαδίκτυο η με πρωτόκολλο 71209/407 ΚΥΑ, η οποία τροποποιούσε το άρθρο 12 της αντίστοιχης ΚΥΑ του 2008. Ομως αυτή η απόφαση δεν έλυνε το ζήτημα της αναδρομικότητας. Οι τράπεζες που δεν σεβάστηκαν την υπογραφή τους θα έπρεπε να αναλάβουν το κόστος για τα προγενέστερα δάνεια, κάτι που δεν άρεσε. Ο ΣΥΡΙΖΑ τότε επέλεξε τη νομιμότητα. Ομως αυτή η ΚΥΑ δεν πρόλαβε να αναρτηθεί στο διαδίκτυο. Οι εκλογές έφεραν στη διακυβέρνηση τον Κυρ. Μητσοτάκη. Το πρόβλημα της αναδρομικότητας ανέλαβε να το λύσει η… φίλη Αθ. Χατζηπέτρου με σύμμαχο τη γγ της ΕΕΤ Χ. Απαλαγάκη. Το πώς το αποκαλύπτουμε. Η Μαξίμου ΑΕ αντιλαμβάνεται το κράτος σαν φέουδο και στα φέουδα μπορούν να παρακάμπτουν τους νόμους και τις συμβατικές υποχρεώσεις με ιδιωτικές γνωμοδοτήσεις… ικανών δικηγόρων που προτείνονται από την πλευρά αυτών που έχουν συμφέρον από αντίθετες των νόμων γνωμοδοτήσεις.
