Εικόνα 1η
_x000D_
_x000D_
Γερμανία. Η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ επισκέπτεται περιοχή η οποία πλήττεται από πλημμύρες. Οι κάτοικοι ζητούν τη συνδρομή της. Τους απαντά: «Εγώ στην κεντρική κυβέρνηση δεν έχω αρμοδιότητες, θα μεταφέρω το αίτημά σας στα κρατίδια» (αντιστοιχούν στις ελληνικές περιφέρειες αλλά με τεράστια διαφορά στους πόρους και στις αρμοδιότητες).
Εικόνα 2η
Ελλάδα. Ενας κτηνοτρόφος θέλει να μεταφέρει το κοπάδι του στα ορεινά για το καλοκαίρι. Πρέπει να πάρει άδεια από την κεντρική κυβέρνηση.
Τα παραδείγματα μιλούν από μόνα τους. Είναι χαώδης η διαφορά στον τρόπο διάρθρωσης και λειτουργίας της Ελλάδας σε σχέση με τις ώριμες δημοκρατίες και τις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη.
Σύμφωνα με τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ, η χώρα μας συγκαταλέγεται στα πλέον κεντρικοποιημένα, υπερσυγκεντρωτικά (centralized) κράτη του οργανισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κεντρικό κράτος έχει 23.142 αρμοδιότητες, ενώ συνολικά η αυτοδιοίκηση μόνο 650.
Οι δαπάνες των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (περιφερειών και δήμων) ανέρχονται μόλις στο 6,7% του συνόλου των δημόσιων δαπανών, ενώ ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ είναι 40,2%. Οσον αφορά τις δημόσιες επενδύσεις, η αυτοδιοίκηση καλύπτει μόνο το 17,9% του συνόλου, ενώ ο μέσος όρος στις χώρες του ΟΟΣΑ ανέρχεται στο 58,8%.
Αυτή η υπερσυγκέντρωση έχει άμεση, αρνητική συσχέτιση με τον εθνικό πλούτο, το εισόδημα των πολιτών. Οπως όλες οι επιστημονικές μελέτες, οι έρευνες και η διεθνής πρακτική έχουν καταδείξει, όσο ισχυρότερη είναι η αυτοδιοίκηση σε μια χώρα τόσο υψηλότερο είναι το εισόδημα των πολιτών της και τόσο περισσότερες δουλειές δημιουργούνται.
Συνεπώς, δεν χρειάζεται να ανακαλύψουμε τον τροχό για το τι πρέπει να κάνουμε. Βασικό χαρακτηριστικό της «επόμενης ημέρας» πρέπει να είναι η γενναία, τολμηρή, ριζοσπαστική αποκέντρωση, χωρίς πισωγυρίσματα.
Η αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι ούτε ο φτωχός συγγενής ούτε… σουπερμάρκετ αρμοδιοτήτων ατάκτως ερριμμένων – κυρίως αυτών που δεν επιθυμεί το κεντρικό πολιτικό σύστημα όταν βλέπει τα δύσκολα ή όταν φοβάται μήπως επωμιστεί πολιτικό κόστος.
Η αυτοδιοίκηση πρέπει να αναλάβει όχι απλώς πλήρεις και ουσιαστικές αρμοδιότητες, αλλά ολοκληρωμένα πεδία πολιτικής, με βάση τις αρχές της επικουρικότητας στον πολίτη, της ενότητας του προγραμματισμού, της ολοκλήρωσης των διοικητικών ενεργειών, της συγκέντρωσης του διοικητικού έργου, της καταλληλότητας και της επάρκειας των πόρων.
Ως Ενωση Περιφερειών Ελλάδας αυτή είναι βασική μας πρόταση: ένας και μόνο ένας φορέας να έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα σ’ έναν τομέα πολιτικής, προκειμένου να σταματήσει το φαινόμενο στα λόγια να είναι όλοι υπεύθυνοι για τα πάντα και στην πραγματικότητα να μην είναι κανείς υπεύθυνος για τίποτε.
Για παράδειγμα, θεωρούμε ότι η παραγωγική ανασυγκρότηση και ιδίως οι επενδύσεις πρέπει να είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των περιφερειών, με τους πόρους του ΕΣΠΑ, τον αναπτυξιακό νόμο και άλλα καινοτόμα εργαλεία, εξειδικευμένο προσωπικό και ηλεκτρονικές διαδικασίες για απόλυτη διαφάνεια.
Επιπρόσθετα, οι περιφέρειες μπορούν να αναλάβουν την πλήρη αρμοδιότητα για την αδειοδότηση, την πιστοποίηση των διαδικασιών και την παρακολούθηση καλής λειτουργίας επιχειρήσεων στους βασικούς αναπτυξιακούς τομείς της χώρας. Προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να υπάρξει άμεση μεταφορά 939 εκτελεστικών αρμοδιοτήτων που σήμερα διακρατούνται από τα υπουργεία στην περιφέρεια.
Συνεπώς, για να φέρει η «επόμενη ημέρα» στην Ελλάδα θετικές αλλαγές στη ζωή των πολιτών πρέπει να συνοδευτεί από την περιφερειακή διακυβέρνηση, δηλαδή ισχυρές και θεσμικά, οικονομικά και λειτουργικά αυτοδύναμες περιφέρειες με πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη, στις επενδύσεις, στην παραγωγή, καθώς και εστίες κοινωνικής αλληλεγγύης στα πρότυπα των ώριμων δημοκρατιών του πλανήτη. Στο πλαίσιο αυτό οι περιφέρειες πρέπει να λάβουν και την αρμοδιότητα της αρμοδιότητας, δηλαδή την αρμοδιότητα να νομοθετούν για τις περιφερειακές και τοπικές υποθέσεις.
Η αποκέντρωση και η ενίσχυση των αυτοδιοικητικών θεσμών είναι βασική προϋπόθεση για την παραγωγική επανάσταση που χρειάζεται σήμερα η πατρίδα μας.
There is no time for business as usual!
Αν η Ελλάδα δεν παραγάγει, είναι καταδικασμένη. Οχι
μόνο διότι δεν θα μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε τις υποχρεώσεις μας και δεν θα
μπορέσουμε να επαναφέρουμε την οικονομία και την κοινωνία στη φυσική τους
ισορροπία, αλλά και επειδή δεν θα μπορέσουμε ούτε καν να διατηρήσουμε το
σημερινό επίπεδο ζωής, το σημερινό επίπεδο του κοινωνικού κράτους· όλα αυτά που
θεωρούμε σήμερα λίγο πολύ δεδομένα και αυτονόητα.
* Ο Κώστας Αγοραστός είναι Πρόεδρος της Ενωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ), περιφερειάρχης Θεσσαλίας
