Αυτόν τον καιρό συμπληρώνονται δύο χρόνια από τότε που άρχισαν οι μεγάλες ανατιμήσεις σε τρόφιμα, καύσιμα, φυσικό αέριο, ηλεκτρικό ρεύμα, oι οποίες, με δεδομένο το χαμηλό επίπεδο των ελληνικών μισθών και την παρατεταμένη στασιμότητά τους, έχουν διαβρώσει δραστικά το εισόδημα των εργαζομένων.
Για να περιοριστεί ο υψηλός πληθωρισμός τους τελευταίους δώδεκα μήνες τα επιτόκια ανέβηκαν κατακόρυφα, αυξάνοντας στο έπακρο το κόστος των στεγαστικών δανείων και η κυβέρνηση Μητσοτάκη έδωσε τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις στο ρεύμα, πληρωμένες εν μέρει από το δημόσιο ταμείο, για να μην έχει πολιτικό κόστος στις εκλογές. Αλλά οι τιμές των τροφίμων δεν έπεσαν.
«Εκοψαν λίγο ταχύτητα», χωρίς όμως να πέσουν τον Απρίλιο – Μάιο 2023, όταν οι διεθνείς τιμές των τροφίμων σημείωσαν πτώση έως και 20% από τα υψηλά επίπεδα όπου είχαν βρεθεί πριν από δύο χρόνια, πυροδοτώντας το μεγάλο πληθωριστικό κύμα της τελευταίας διετίας. Και από τον Ιούνιο οι τιμές στα τρόφιμα άρχισαν ξανά να… καλπάζουν.
Χαμηλά ο γενικός πληθωρισμός
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η Ελλάδα είχε τον Μάιο γενικό πληθωρισμό 2,8% και τον Ιούνιο 1,8% έναντι 11,3% του περσινού Μαΐου και 12,1% του περσινού Ιουνίου. Τα νούμερα ακούγονται καλά. Δείχνουν ότι τελειώσαμε επιτέλους με τον πληθωρισμό. Αλλά είναι παραπλανητικά καθώς με μια ματιά στα αναλυτικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ συμπεραίνει κανείς πως η πτώση του γενικού πληθωρισμού τον Ιούνιο οφείλεται αποκλειστικά στην πτώση των τιμών της ενέργειας κατά 6,1%, αντίθετα οι τιμές των υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 5,6% και των τροφίμων κατά 10,8%.
Η ανατιμητική πορεία στα τρόφιμα έχει συμπληρώσει 26 μήνες πια, προκαλώντας, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σωρευτική αύξηση τιμών 26% (από Απρίλιο 2021 έως Ιούνιο 2023). Τα προκαταρκτικά στοιχεία της Eurostat δείχνουν μάλιστα ότι τον Ιούλιο ακόμη κι ο γενικός πληθωρισμός επιταχύνεται στο 3,4%.
Παράλληλα, όπως με τις τιμές του ρεύματος έτσι και με τις τιμές στα τρόφιμα η Ελλάδα καταγράφει αρνητικές πανευρωπαϊκές πρωτιές.
Ψηλά ο πληθωρισμός τροφίμων
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat η χώρα μας σημείωσε από τον Μάιο στον Ιούνιο αύξηση 3,3% στις τιμές των τροφίμων – μέσα σε ένα μήνα την υψηλότερη στην Ευρώπη. Η ΕΛΣΤΑΤ υπολόγισε την ίδια αύξηση στο 2,10%, λίγο χαμηλότερη αλλά και πάλι ψηλή – η δεύτερη υψηλότερη που καταγράφηκε μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία (2,5%, Μάρτιος 2022).
Βάσει επίσης των στοιχείων της Eurostat η Ελλάδα σημείωσε τον Ιούνιο τη μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση τιμών (24,5%) στα φρούτα σε όλη την Ευρώπη, όταν η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στην Εσθονία (7,2%) και ενώ στην Κύπρο οι τιμές στα φρούτα έπεσαν κατά 6,7%. Ειδικώς την αύξηση στα φρούτα η ΕΛΣΤΑΤ την υπολόγισε ακόμη πιο ψηλά, στο 28,8%.
Μείωση κατανάλωσης
Τα στοιχεία μέτρησης της Nielsen πάλι –που έχουν ειδικό βάρος γιατί μετρούν τις αυξήσεις στην πραγματική κατανάλωση, συμπεριλαμβανομένων των πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας και των προσφορών– δείχνουν ότι οι ετήσιες αυξήσεις τιμών στο ράφι των σουπερμάρκετ από την 1η Ιανουαρίου έως και τις 18 Ιουνίου 2023 ανήλθαν σε 9,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, ενώ στο διάστημα 1η Απριλίου ως 18 Ιουνίου –που άρχισαν να αυξάνονται εκ νέου οι τιμές– έφτασαν το 11,1%. Υπό αυτές τις συνθήκες τα νοικοκυριά κόβουν από όπου μπορούν, με αποτέλεσμα τη μείωση της κατανάλωσης. Και πράγματι κατά το α΄ εξάμηνο του έτους οι πωλήσεις σε όγκο μειώθηκαν κατά 2,5%, ενώ ο τζίρος των σουπερμάρκετ αυξήθηκε κατά 8,7% ή κατά 500 εκατ. ευρώ. Δηλαδή τα νοικοκυριά πλήρωσαν 500 εκατ. ευρώ παραπάνω για να πάρουν κατά 2-5% λιγότερα πράγματα.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ για τον μήνα Ιούνιο οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών εντοπίστηκαν (για μια ακόμη φορά) στα τυριά, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά με αύξηση 15,3%, στα λαχανικά με αυξήσεις 14,7%, τα λοιπά τρόφιμα με 15,6%, τα βρώσιμα έλαια και τα λίπη με 14,2%, τα μεταλλικά νερά και στους χυμούς με 13,2%, στα κρέατα με 11,4% κι ακολούθησαν η σοκολάτα, τα γλυκά και τα παγωτά με 10,9%, η κατηγορία ζάχαρη – καφές – τσάι με 10,5%, τα φρούτα με 10,3%, το ψωμί και τα δημητριακά με 9,5% και τα ψάρια με 6,5%.
Οσοι πάνε όμως στα σουπερμάρκετ βλέπουν πως ειδικώς στα τυριά οι τιμές έχουν γίνει απλησίαστες, με τη φέτα να φτάνει τα 12-14 ευρώ το κιλό και τη γραβιέρα Κρήτης να ξεπερνά τα 21-22 ευρώ το κιλό. Παράλληλα, διαπιστώνουν ότι η τιμή του φρέσκου γάλακτος παραμένει στα ψηλά επίπεδα που βρέθηκε πέρυσι κι ότι οι γαλακτοβιομηχανίες που έκοψαν 5 λεπτά το κιλό στις τιμές που δίνουν στους παραγωγούς (από 0,57 σε 0,52 ευρώ το κιλό) στις αρχές του χρόνου δεν μετέφεραν τις μειώσεις στο ράφι.
Το σκάνδαλο με το καρπούζι
Ακόμη χειρότερα είναι τα πράγματα στα μανάβικα και στις λαϊκές, καθώς οι τιμές έχουν φτάσει σε επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ στην Ελλάδα. Το σκάνδαλο της χρονιάς είναι το καρπούζι, που από 0,25 ευρώ το κιλό στη χονδρική του Ρέντη πέρυσι διπλασίασε την τιμή του στα 0,50 ευρώ το κιλό και φτάνει στις λαϊκές και στα σουπερμάρκετ σε τιμές από 0,80 ευρώ το κιλό και πάνω. Πολύ ψηλά είναι οι τιμές στα κεράσια (ήταν όμως από πέρυσι) που φτάνουν στους καταναλωτές σε τιμές 5-6 ευρώ το κιλό, ενώ αυξήσεις 80-100% σε ένα χρόνο έχουν πάρει τα βερίκοκα, σταφύλια, φασολάκια, ντομάτες, αγγούρια κ.λπ. ακόμη και στη χονδρική της Αθήνας, με τις τιμές στα νησιά να ξεφεύγουν στη στρατόσφαιρα και να είναι ως και υπερδιπλάσιες των ήδη φουσκωμένων αθηναϊκών τιμών.
Με αυτά τα επίπεδα τιμών απορεί κανείς που η Ελλάδα κατετάγη από την Παγκόσμια Τράπεζα μεταξύ των δέκα χωρών με τον υψηλότερο πραγματικό πληθωρισμό τροφίμων, συγκεκριμένα στη δέκατη θέση, με πραγματικό πληθωρισμό 11%, όσο η Βρετανία και η Σιέρα Λεόνε, υψηλότερα από κάθε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ.
Για να δείξουν ότι κάτι κάνουν για να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια η κυβέρνηση και ο νέος υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας, που τις πρώτες μέρες του Ιουλίου φέρονταν να συζητούν με εκπροσώπους των σουπερμάρκετ και του κλάδου καυσίμων την κατάργηση του πλαφόν στα περιθώρια κέρδους, ανέκρουσαν πρύμναν και αποφάσισαν να διατηρήσουν το μέτρο για άλλους έξι μήνες και να το επεκτείνουν στα σχολικά είδη. Διατήρησαν επίσης σε ισχύ το «καλάθι του νοικοκυριού» ως το τέλος του έτους και αποφάσισαν να δώσουν για ένα ακόμη τρίμηνο Market Pass με εφάπαξ πληρωμή τον Οκτώβριο.
«Κάνουμε διαρκώς ελέγχους και υπάρχουν πρόστιμα» απαντά μονίμως στα κανάλια ο γγ Εμπορίου Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, ανάμεσα σε διάφορες άλλες γνωστές κυβερνητικές επωδούς περί «εισαγόμενων πληθωριστικών πιέσεων», «κανόνων της ελεύθερης οικονομίας που δεν επιτρέπουν κρατική παρέμβαση στις τιμές» αλλά αποφεύγοντας κάθε συζήτηση περί μείωσης του ΦΠΑ στα τρόφιμα –ή έστω σε μερικές βασικές κατηγορίες τους– όσο κρατάει η πληθωριστική μπόρα…
Η οποία, δυστυχώς, εκτιμάται ότι θα κρατήσει πολύ αν ληφθεί υπόψη ότι τον τελευταίο μήνα άρχισε να τροφοδοτείται εκ νέου από ένα νέο γύρο μεγάλων αυξήσεων στις διεθνείς τιμές πολλών βασικών τροφίμων (σιτηρά, ρύζι, σπορέλαια, χοιρινό κρέας) λόγω της κατάρρευσης της συμφωνίας Ρωσίας – Ουκρανίας για τα σιτηρά, της απαγόρευσης των εξαγωγών στο ρύζι από Ινδία και Κίνα και άλλων αλυσιδωτών φαινομένων.