Της Ελευθερίας Γαλάτου (Επίκουρη καθηγήτρια Φαρμακολογίας/Τοξικολογίας) και της Αλίκης Πελετίδη (Επίκουρη καθηγήτρια Φαρμακευτικής Πρακτικής)
To Πρόγραμμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστήμιου Λευκωσίας συμβαδίζει με τις σύγχρονες προκλήσεις της φαρμακευτικής εκπαίδευσης με τη δημιουργία του Πρότυπου Εργαστηρίου Φαρμακευτικής Πρακτικής, μοναδικού στον ελλαδικό και κυπριακό χώρο, το οποίο σχεδιάστηκε βάσει των σύγχρονων προδιαγραφών της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Φαρμακευτικής (FIP) για το φαρμακείο του μέλλοντος, ως κέντρο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Το εργαστήριο αυτό ήρθε να αντικαταστήσει το Εικονικό Φαρμακείο που είχε δημιουργηθεί εδώ και μία δεκαετία και προετοίμαζε τους μελλοντικούς φαρμακοποιούς έως τώρα. Υπενθυμίζεται ότι είναι το πρώτο ελληνόφωνο πρόγραμμα φαρμακευτικής σε Ελλάδα και Κύπρο που εισήγαγε την εφαρμογή των Δομημένων Κλινικών Εξετάσεων Προσομοίωσης (Objective Structured Clinical Examinations – OSCEs) το 2013. Σκοπός αυτού του καινοτόμου τρόπου εξέτασης είναι η αξιολόγηση των κλινικών δεξιοτήτων των προπτυχιακών φοιτητών Φαρμακευτικής, ενώ παράλληλα προετοιμάζει κατάλληλα τους φοιτητές, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στους σύγχρονους ρόλους και ανάγκες του φαρμακοποιού. Επίσης, τους προετοιμάζει ώστε να είναι σε θέση να αναλάβουν επιπλέον νέους ρόλους και πρωτοβουλίες στον τομέα της πρωτοβάθμιας φροντίδας.
Το εργαστήριο φαρμακευτικής πρακτικής αποτελεί βασική συνιστώσα της φαρμακευτικής εκπαίδευσης, καθώς λειτουργεί ως ένα περιβάλλον πρακτικής μάθησης όπου οι φοιτητές μπορούν να εφαρμόσουν τη θεωρητική γνώση και να αναπτύξουν πρακτικές δεξιότητες απαραίτητες για τη μελλοντική τους σταδιοδρομία ως φαρμακοποιοί. Η αξία του εργαστηρίου φαρμακευτικής πρακτικής έγκειται στην ικανότητά του να γεφυρώνει το κενό μεταξύ της συμβατικής διδασκαλίας και εκπαίδευσης στην τάξη και της πρακτικής εξάσκησης στον πραγματικό κόσμο χρησιμοποιώντας βιωματική μάθηση.
Αναλυτικά, η συμβολή της φαρμακευτικής πρακτικής στη βελτίωση της εκπαίδευσης στη φαρμακευτική περιλαμβάνει:
Ανάπτυξη δεξιοτήτων: Το εργαστήριο φαρμακευτικής πρακτικής παρέχει στους φοιτητές ευκαιρίες να εξασκήσουν και να βελτιώσουν διάφορες δεξιότητες όπως η σύνθεση φαρμάκων, η προετοιμασία αποστειρωμένων προϊόντων, η ακριβής εκτέλεση συνταγών και η παροχή συμβουλών για τα φάρμακα και τη σωστή χρήση αυτών. Αυτές οι δεξιότητες είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής και ταυτόχρονα ασφαλούς διαχείρισης των φαρμάκων από τους ασθενείς.
Προσομοίωση πραγματικών συνθηκών φαρμακείου: Τα εργαστήρια φαρμακευτικής πρακτικής προσομοιώνουν πραγματικές ρυθμίσεις και συνθήκες ενός φαρμακείου, επιτρέποντας στους φοιτητές να εργαστούν με εξοπλισμό και τεχνολογίες που θα συναντήσουν σε ένα φαρμακείο κοινότητας. Η έκθεση των φοιτητών σε πραγματικές συνθήκες τους προετοιμάζει να χειριστούν με αυτοπεποίθηση ζητήματα των ασθενών και της θεραπείας τους που θα αντιμετωπίσουν στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Με τη βιωματική μάθηση οι φοιτητές μπορούν να εφαρμόσουν τις θεωρητικές έννοιες στην πράξη, ενισχύοντας την κατανόηση αλλά και τη διατήρηση της γνώσης.
Αλληλεπίδραση με ασθενείς: Στα εργαστήρια φαρμακευτικής πρακτικής οι φοιτητές αλληλοεπιδρούν εικονικά με ασθενείς, όπου εκπαιδεύονται να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους ασθενείς, να προσφέρουν τις κατάλληλες φαρμακευτικές υπηρεσίες και να λειτουργούν ως σύμβουλοι υγείας. Παράλληλα, οι φοιτητές έρχονται αντιμέτωποι με διάφορα κλινικά σενάρια που απαιτούν κριτική σκέψη και λήψη αποφάσεων. Οι φοιτητές πρέπει να αξιολογούν σωστά και να εκτελούν τις συνταγές, να αξιολογούν τις αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου, φαρμάκων-τροφίμων και να προσδιορίζουν τις κατάλληλες δοσολογίες, αναπτύσσοντας έτσι ικανότητες επίλυσης προβλημάτων ζωτικής σημασίας για την ασφαλή και αποτελεσματική φαρμακευτική φροντίδα. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις βελτιώνουν τις δεξιότητες φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή (patient-centered care skills) και βοηθούν τους φοιτητές να αναπτύξουν επαγγελματισμό, ηθική και κατανόηση των ευθυνών τους ως πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης. Επίσης μαθαίνουν να χειρίζονται ευαίσθητες πληροφορίες ασθενών, να διατηρούν το απόρρητο και να τηρούν τα νομικά και ηθικά πρότυπα.
Ομαδική εργασία και επικοινωνία: Στη φαρμακευτική πρακτική, η συνεργασία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας είναι απαραίτητη. Τα εργαστήρια περιλαμβάνουν ομαδικές εργασίες, ασκήσεις κλινικών σεναρίων που διδάσκουν στους φοιτητές να εργάζονται αποτελεσματικά σε ομάδες, ενισχύοντας τις επικοινωνιακές δεξιότητες και την εκτίμηση για τη διεπιστημονική συνεργασία.
Προσαρμογή στην τεχνολογία: Ο φαρμακευτικός τομέας βασίζεται στην τεχνολογία για καθήκοντα όπως η επεξεργασία συνταγών, η ανάκτηση πληροφοριών φαρμάκων και η διαχείριση φαρμάκων. Τα εργαστήρια φαρμακευτικής πρακτικής παρέχουν στους φοιτητές σε διάφορα λογισμικά και εργαλεία που χρησιμοποιούνται στα σύγχρονα φαρμακεία, προετοιμάζοντάς τους για τις τεχνολογικές πτυχές του επαγγέλματος.
Συμπερασματικά, οι δεξιότητες και οι γνώσεις που αποκτώνται από το εργαστήριο φαρμακευτικής πρακτικής συμβάλλουν στην άρτια εκπαίδευση των φοιτητών και την προετοιμασία τους σε φαρμακοποιούς που θα παρέχουν φροντίδα υψηλής ποιότητας, διασφαλίζοντας την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση των φαρμάκων.
