Στον απόηχο της ανακοίνωσης της βαθμολογίας των Πανελληνίων εξετάσεων για την εισαγωγή των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, τώρα που στεγνώνει σιγά σιγά το μελάνι, είναι επιτακτική η ανάγκη να κατατεθούν ορισμένες επισημάνσεις και προβληματισμοί που αφορούν τον θεσμό αυτών των εξετάσεων.
Από την καθιέρωση των πρώτων εισαγωγικών εξετάσεων για το Πανεπιστήμιο το 1964, το «συγκεντρωτικό» σύστημα και η λειτουργικότητα του θεσμού των Πανελληνίων εξετάσεων επέτρεψαν την μακροβιότητά του για 6 δεκαετίες, και του χάρισαν το κύρος ενός από τους πλέον αδιάβλητους θεσμούς της ελληνικής κοινωνίας.
Ωστόσο, υπάρχουν δυσλειτουργίες και αρνητικές παράμετροι σε αυτό το σύστημα πρόσβασης στο Πανεπιστήμιο που χρήζουν μιας Προοδευτικής μεταρρύθμισης. Το εφαρμοζόμενο σύστημα των Πανελληνίων εξετάσεων ως διαδικασία επιλογής των υποψηφίων για τα Α.Ε.Ι. χαρακτηρίζεται ως παιδαγωγικά άδικο, ψυχοφθόρο που διέπεται από ταξικές διακρίσεις. Είναι γενικά αποδεκτό, ότι αυτό το σύστημα των εξετάσεων χαρακτηρίζεται ως παιδαγωγικά άδικο γιατί α) έχει στρεβλώσει ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία, β) ενθάρρυνε την στείρα «αποστήθιση» αντί της κριτικής σκέψης γ) έχει υποβαθμίσει τον εκπαιδευτικό ρόλο του Λυκείου και δ) είναι αρκετά αναποτελεσματικό στην αξιοκρατική ταξινόμηση των μαθητών σύμφωνα με τις επιδόσεις τους κατά τη διάρκεια των 3 τάξεων του Λυκείου. Περαιτέρω, οι Πανελλήνιες εξετάσεις δεν αντικατοπτρίζουν κατάλληλα την επάρκεια του παιδιού για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, καθώς πρόκειται για εξετάσεις που μέσα σε λίγες ώρες κρίνουν πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Σ’αυτό το χρονικό διάστημα μπορούν να επηρεάσουν τον μαθητή πολλοί παράγοντες όπως το άγχος, η κατάσταση της υγείας ή η τύχη. Το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο σύνθετο και λόγω του ιστορικά διαμορφωμένου καθοριστικού ρόλου των «φροντιστηρίων», του ρόλου της παραπαιδείας γενικότερα στην προετοιμασία των μαθητών για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια και της δημιουργίας κοινωνικών ανισοτήτων, ειδικά για τα παιδιά των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων και της επαρχίας.
Φαίνεται ότι ο ιστορικός κύκλος αυτού του ψυχοφθόρου και πολυδάπανου συστήματος των Πανελληνίων εξετάσεων έκλεισε, και τώρα είμαστε στο στάδιο του εκφυλισμού του: εξεζητημένα θέματα όπως στην φετινή χρονιά, ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στην «παπαγαλία», συνεχώς διευρυνόμενη παραπαιδεία, ταυτόχρονη απαξίωση του δημόσιου σχολείου και προοπτική της “εύκολης” λύσης εγγραφής σε παράρτημα Ιδιωτικού Πανεπιστημίου.
Το στοίχημα, λοιπόν, της όποιας μεταρρύθμισης που θέλει να χαρακτηρίζεται Προοδευτική στην δημόσια παιδεία, είναι να επιτύχει ένα παιδαγωγικά δίκαιο, αξιόπιστο, αντικειμενικό και αδιάβλητο σύστημα πρόσβασης, χωρίς να εξουθενώνει οικονομικά, ψυχολογικά και σωματικά τους υποψηφίους και τις οικογένειες τους αλλά και να μην υπονομεύει τον μορφωτικό ρόλο του Λυκείου. Επίσης, πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η μεγάλη αντίφαση που δημιουργήθηκε με τους πρόσφατους νόμους του Υπουργείου Παιδείας για τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια και τα Κολέγια, αφού είναι άδικο να εισάγονται οι φοιτητές στα Δημόσια Πανεπιστήμια μετά από δύσκολες Πανελλήνιες εξετάσεις, ενώ όσοι είναι να σπουδάσουν στα Ιδιωτικά πανεπιστήμια ή τα Κολέγια να μπορούν να εγγράφονται σε αυτά σχεδόν μόνο με το απολυτήριο τους, και στη συνέχεια να είναι ισότιμα τα πτυχία τους.
Γενικοί στόχοι ενός Προοδευτικού συστήματος πρόσβασης πρέπει να είναι:
Α) Ανάπτυξη ενός νέου παιδαγωγικά δίκαιου και αξιοκρατικού συστήματος πρόσβασης στα Πανεπιστήμια
Β) Θεσμοθέτηση ενός εξίσου αδιάβλητου συστήματος αλλά και λιγότερο κοστοβόρου (λόγω φροντιστηρίων) για τις οικογένειες των μαθητών
Γ) Λειτουργία μιας λιγότερο ψυχοφθόρου διαδικασίας για τα παιδιά
Ειδικότερα θα μπορούσε, στη λήξη του πρώτου τετάρτου του 21ου αιώνα, μια Προοδευτική μεταρρύθμιση στην παιδεία να περιλαμβάνει:
• Αναβάθμιση του μορφωτικού ρόλου του Λυκείου και θέσπιση του Ακαδημαϊκού Απολυτήριου. Ενίσχυση της αυτοτέλειας του Λυκείου με στόχο την παροχή βασικής μόρφωσης.
Το Λύκειο να προσφέρει ίσες ευκαιρίες μάθησης και ανάπτυξης όλων των δυνατοτήτων των μαθητών, να δώσει έμφαση στη γενική παιδεία και να ενισχύσει την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης εισάγοντας το διάβασμα από πολλαπλά βιβλία.
• Για μια μεταβατική χρονική περίοδο μέχρι την καθολική εφαρμογή της ελεύθερης πρόσβασης στα Α.Ε.Ι., μπορούν να λειτουργήσουν δύο παράλληλα συστήματα επιλογής και εισαγωγής στα Πανεπιστήμια.
Για τις Σχολές σχετικής χαμηλής ζήτησης: Δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης σε πανεπιστημιακά Τμήματα, με μοναδικό προαπαιτούμενο το Ακαδημαϊκό απολυτήριο, το οποίο βέβαια επιβάλλει την αναβάθμιση του Λυκείου.
Για τις Σχολές υψηλής ζήτησης (όπως π.χ. Τμήματα Ιατρικής Σχολής, Πολυτεχνείου και Νομικής): Διαδικασία Πανελληνίων εξετάσεων σε περιορισμένα (3) μαθήματα (για λιγότερο φόρτο) και εξετάσεις που διοργανώνονται από μεικτή επιτροπή από Καθηγητές της Δευτεροβάθμιας αλλά και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης για τη διασφάλιση του αξιόπιστου της διαδικασίας. Τελική βαθμολογία που προκύπτει κατά 20% από το Ακαδημαϊκό Απολυτήριο και 80% από τον μέσο όρο των 3 εξεταζόμενων μαθημάτων. Επίσης, είναι απαραίτητη η κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής.
Συμπερασματικά, απαιτείται ένας γενναίος επαναπροσδιορισμός του ρόλου της εκπαιδευτικής πολιτικής με όρους ισότητας ευκαιριών για όλους τους νέους, διαμόρφωση ένα νέου μαθητοκεντρικού μοντέλου που θα αντικαταστήσει το σημερινό εξετασιοκεντρικό χαρακτήρα του Λυκείου και οδικός χάρτης προς την ελεύθερη πρόσβαση, μόνο με το αναβαθμισμένο Ακαδημαϊκό απολυτήριο, στο Πανεπιστήμιο.
Διαβάστε επίσης
Ερευνα ΙΝΕ ΓΣΕΕ: Το μεγάλο ξεζούμισμα των μισθωτών κινεί την οικονομία στην Ελλάδα του Μητσοτάκη
Ηχηρή παρέμβαση Τσίπρα μέσω συνεργατών: «Χυδαιότητα ότι δεν βοήθησε την Αυγή»
ΕΣΥ σε κατάρρευση: Κατσαρίδες, υγρασία, απαξίωση και εκμετάλλευση στο νοσοκομείο Άμφισσας (Photos)
Δημήτρης Τορτοπίδης, Αναπλ. Καθηγητής Α.Π.Θ. και Γιάννης Τουλής, Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, Μέλη του Think Tank Παιδείας ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
