Όποιος κι αν είναι ο νικητής των σημερινών εκλογών, το σίγουρο είναι ότι η άκρα Δεξιά θριαμβεύει στη γείτονα χώρα
Η Ιταλία προσέρχεται στις κάλπες αυτή την Κυριακή και όλα συντείνουν στο ότι για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η χώρα θα αποκτήσει μια ξεκάθαρα ακροδεξιά μισαλλόδοξη κυβέρνηση, αφού τα τρία κυρίαρχα κόμματα της Δεξιάς, Αδέρφια της Ιταλίας, η Λέγκα και το Forza Italia, αναμένεται να λάβουν σχεδόν το 45% των ψήφων.
Το Δημοκρατικό Κόμμα και το Κίνημα Πέντε Αστέρων, που βρίσκεται σε αποδρομή, αναμένεται να κερδίσουν περίπου το 35% των πολιτών, ενώ ο λεγόμενος Τρίτος Πόλος, μια κεντρώα εναλλακτική, δεν φαίνεται ότι μπορεί να φτάσει σε διψήφιο ποσοστό. Ετσι το επόμενο κοινοβούλιο της Ιταλίας αναμένεται να είναι πολωμένο, με μια σαφώς συντηρητική πλειοψηφία, όμως με μια αρκετά ισχυρή αντιπολίτευση. Αξιοσημείωτη είναι η πλήρης απουσία των κομμάτων της κομμουνιστικής Αριστεράς από τους εκλογικούς υπολογισμούς.
Πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός;
Η Τζόρτζια Μελόνι είναι η επικεφαλής του κόμματος Αδέρφια της Ιταλίας, ενός ξεκάθαρα ακροδεξιού κόμματος με νεοφασιστικές ρίζες. Σε όλες τις προεκλογικές δημοσκοπήσεις από τον Μάιο το κόμμα της Μελόνι κρατά ένα σταθερό αν και μικρό προβάδισμα έναντι του Δημοκρατικού Κόμματος (ΔΚ), ενώ από τα μέσα Αυγούστου η ψαλίδα φαίνεται να έχει μεγαλώσει. Λίγο πριν από τις εκλογές τα Αδέρφια λάμβαναν 25% και το ΔΚ 22%. Το πιθανότερο είναι ότι η Μελόνι θα κόψει πρώτη το νήμα της εκλογικής κούρσας, κάτι που θα σημάνει ότι η πρώτη μεταπολεμική ακροδεξιά κυβέρνηση της Ιταλίας θα είναι γεγονός.
Η πορεία της Μελόνι και του κόμματός της είναι αξιοσημείωτη. Στις εκλογές πριν από τέσσερα χρόνια τα Αδέρφια της Ιταλίας δεν συγκέντρωναν παρά το 4% των ψήφων, λίγο παραπάνω δηλαδή από το όριο του 3% που χρειάζεται ένα κόμμα για να μπει στη Βουλή. Η Μελόνι, πρώην ακροδεξιά ακτιβίστρια τη δεκαετία του 1990 σε νεοφασιστική ομάδα, πέρασε από τις τάξεις του Μπερλουσκόνι: το 2008 έγινε η πιο νέα υπουργός στην κυβέρνησή του, ενώ αποσκίρτησε από το κόμμα του το 2012 και έφτιαξε το δικό της, τα Αδέρφια της Ιταλίας, που σχηματίστηκαν ύστερα από διάσπαση του κόμματος του Μπερλουσκόνι και της Εθνικής Συμμαχίας, ενώ αποτελεί ιδεολογική συνέχεια του νεοφασιστικού Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος (MSI).
Επίγονος με λούστρο υπεύθυνης πολιτικού
Η Μελόνι προσπαθεί να αποσείσει το στίγμα του νεοφασισμού και να διατηρήσει το λούστρο της υπεύθυνης συντηρητικής πολιτικού. Στην αυτοβιογραφία της το 2021 έγραψε ότι δεν είναι φασίστρια, παρά το γεγονός ότι υπήρξε μέλος του MSI. Παρ’ όλα αυτά ισχυρίζεται ότι ταυτίζεται με τους επιγόνους του Μουσολίνι γράφοντας χαρακτηριστικά: «Έλαβα τη σκυτάλη μιας 70χρονης ιστορίας».
Μες στη ζέση της να φανεί πιο κεντροδεξιά από ό,τι είναι προσπαθεί να κρατήσει απόσταση από τις περισσότερο φιλορωσικές θέσεις της Λέγκας του Σαλβίνι, διακηρύσσοντας σε όλο τον κόσμο ότι είναι υπέρ του ΝΑΤΟ και της Ουκρανίας, παρά το γεγονός ότι πολλοί δεξιοί ψηφοφόροι βλέπουν με μισό μάτι τις κυρώσεις της Δύσης απέναντι στη Ρωσία.
Παράλληλα, παρά το γεγονός ότι θεωρείται ευρωσκεπτικίστρια, θα επιδιώξει να επαναδιαπραγματευτεί το ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης για την αντιμετώπιση της πανδημίας, μια και η οικονομία της Ιταλίας υποφέρει από υψηλό χρέος, πέρα από την ακρίβεια στα καύσιμα και τα είδη πρώτης ανάγκης. Παράλληλα με την οικονομία θα επιδιώξει να κάνει θεσμικές αλλαγές, αφού έχει προτείνει να αλλάξει το σύνταγμα της χώρας ώστε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας να ψηφίζεται από τους πολίτες. Για να αλλάξει όμως το σύνταγμα χρειάζoνται τα δύο τρίτα της Βουλής.
Παρά την προσπάθεια να αποποιηθεί τη νεοφασιστική κληρονομιά της, τα στελέχη της και το ίδιο το λογότυπο του κόμματος φροντίζουν να μην αφήσουν κανέναν να ξεχάσει τις ρίζες του κόμματός της. Πρόσφατο δημοσίευμα της «La Repubblica» ανέδειξε τις καθόλου κομψές τοποθετήσεις ενός στελέχους και υποψηφίου των Αδερφών υπέρ τόσο του Χίτλερ, τον οποίο θαύμαζε ως σπουδαίο πολιτικό, όσο και του Πούτιν. Η Μελόνι έσπευσε να τον απομακρύνει από το κόμμα, όμως η ζημιά είχε γίνει. Παράλληλα ένα άλλο στέλεχος είχε προτείνει σε εσωτερική ηλεκτρονική αλληλογραφία να γιορτάσουν την 1η Σεπτεμβρίου την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία το 1939… Δεν πρέπει να διαφεύγει την προσοχή ότι το κόμμα της Μελόνι έχει σύμβολο μια φλόγα η οποία φέρει τα χρώματα της ιταλικής σημαίας. Στην Ιταλία έγινε σάλος για την άρνηση της Μελόνι να αλλάξει το σύμβολο του κόμματος, αφού οι επικριτές της επισήμαναν ότι είναι ίδιο με εκείνο του MSI, του κόμματος δηλαδή που ίδρυσαν οι νοσταλγοί του Μουσολίνι μετά τον πόλεμο, το οποίο αργότερα απορροφήθηκε από τα Αδέρφια της Ιταλίας, το κόμμα στο οποίο προΐσταται η Μελόνι.
Τελματωμένη η κεντροαριστερά
Το αντίπαλο δέος της Μελόνι σε αυτές τις εκλογές είναι το Δημοκρατικό Κόμμα του Ενρίκο Λέτα. Ο Λέτα θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστά που είναι ανέφικτα, τουλάχιστον με τα δεδομένα πριν από τις εκλογές, για να μπορέσει να κοντράρει «στα ίσια» τη Μελόνι και να σχηματίσει κεντροαριστερή κυβέρνηση. Εχει σχηματίσει μια εκλογική συμμαχία με την Ιταλική Αριστερά και την Πράσινη Ευρώπη, που παίρνουν μονοψήφια ποσοστά λίγο πάνω από το όριο για να μπουν στη Βουλή. Η συμμαχία του δέχτηκε σοβαρό πλήγμα όταν το κόμμα της Δράσης, του Κάρλο Καλέντα, αποχώρησε εξαιτίας της διαφωνίας του με τους υπόλοιπους εταίρους της συμμαχίας. Ο Καλέντα μπήκε σε μια συμμαχία για το πολιτικό κέντρο μαζί με τον πρώην πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι, προσπαθώντας να δώσουν μια περισσότερο μετριοπαθή εναλλακτική με τον Τρίτο Πόλο, όπως ονομάστηκε το εγχείρημα, χωρίς να προκαλούν ιδιαίτερη συγκίνηση στους Ιταλούς πολίτες.
Ο Λέτα, 56 ετών, ήταν δοτός πρωθυπουργός για δέκα μήνες το 201314 και δεν του είναι ανοίκεια η πολυτάραχη πολιτική ζωή της Ιταλίας. Εγινε πρωθυπουργός με ένα συνασπισμό που αποτελείτο από τη Forza Italia του Μπερλουσκόνι, ενώ τελικά ανατράπηκε από έναν αντίπαλο μέσα από το δικό του κόμμα, τον Ρέντσι.
Μεγάλος υποστηρικτής της κυβέρνησης του Μάριο Ντράγκι,ο Λέτα είπε ότι οι Ιταλοί πρέπει να τιμωρήσουν αυτούς που τον έριξαν τον Ιούλιο, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό ξεκάθαρα το λαϊκιστικό Κίνημα Πέντε Αστέρων υπό τον Τζουζέπε Κόντε. Ο Λέτα βρήκε κοινό έδαφος με τον πρώην ηγέτη των Πέντε Αστέρων Λουίτζι ντι Μάιο, ο οποίος ήρθε σε σύγκρουση με τον Κόντε και δημιούργησε ένα νέο κεντρώο κόμμα με το όνομα Πολιτική Αφοσίωση (Impegno Civico).
Κύριος στόχος του ηγέτη της κεντροαριστεράς είναι να αποτρέψει τη σκληρή Δεξιά να πάρει την εξουσία στην Ιταλία. Θέλει επίσης επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προτείνει ένα σχέδιο οκτώ σημείων για την εκπαίδευση με το σύνθημα «Η γνώση είναι δύναμη».
Επίσης, το Δημοκρατικό Κόμμα υποστηρίζει ένα κατώτατο ωρομίσθιο 9 ευρώ για να καλύψει περίπου 3 εκατομμύρια εργαζόμενους και θέλει να διευκολύνει τα παιδιά μεταναστών να αποκτήσουν την ιταλική υπηκοότητα, να καταπολεμήσει τις διακρίσεις κατά της LGBT κοινότητας και να νομιμοποιήσει τους γάμους των ομόφυλων ζευγαριών.
Αναγκαία η υποστήριξη της συντηρητικής Δεξιάς
Το κόμμα της Μελόνι δεν έχει εμπειρία στην κυβέρνηση, επομένως θα χρειαστεί πλήρη υποστήριξη από τον πρώην πρωθυπουργό Μπερλουσκόνι και τον Ματέο Σαλβίνι, οι οποίοι ήταν και οι δύο μέρος της κυβέρνησης Ντράγκι. Αν και ήταν ο μακροβιότερος πρωθυπουργός της Ιταλίας, ο Μπερλουσκόνι, που είναι πλέον 85 ετών, είναι υποψήφιος για να εκλεγεί στη Γερουσία για πρώτη φορά μετά τον αποκλεισμό του το 2013 για φορολογική απάτη. Η κεντροδεξιά του Forza Italia θεωρείται το πιο αδύναμο από τα τρία δεξιά κόμματα, καθώς λαμβάνει στις δημοσκοπήσεις ένα ποσοστό περί το 7%.
Η Λέγκα του Σαλβίνι είναι ένας φυσικός συνεργάτης για τη Μελόνι, αν και διαφωνούν κατά καιρούς για τα οικονομικά αλλά και για θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ως υπουργός Εσωτερικών ο Σαλβίνι έκλεισε κέντρα υποδοχής μεταναστών και εμπόδισε τα σκάφη των ΜΚΟ που μετέφεραν μετανάστες που είχαν διασωθεί από τη Μεσόγειο να εισέλθουν σε λιμάνια.
Οι δεσμοί του Σαλβίνι με τη Ρωσία
Κατά τη διάρκεια αυτής της προεκλογικής εκστρατείας ο Σαλβίνι – του οποίου το κόμμα έχει πέσει από το 19% στην αρχή της χρονιάς στο 13%– έχει επικεντρωθεί στο μεταναστευτικό αλλά και στην απαίτηση παροχής βοήθειας στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις που πλήττονται από τις αυξημένες τιμές στην ενέργεια. Ταυτόχρονα έχει ζητήσει φορολογικές περικοπές, ιδίως ένα γενικό «ενιαίο φόρο» 15%.
Ο Σαλβίνι έχει απομακρυνθεί από προηγούμενες απαιτήσεις του για αποχώρηση της Ιταλίας από το ενιαίο νόμισμα της ΕΕ, αλλά συνεχίζει να ασκεί έντονη κριτική στις Βρυξέλλες. Πέρυσι συμμετείχε σε συνάντηση με άλλους ακροδεξιούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ούγγρου Βίκτορ Ορμπάν και της Γαλλίδας Μαρίν Λεπέν, για να συζητήσουν τα σχέδιά τους για «μεταρρυθμίσεις» του μπλοκ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία υπήρξε καταλυτικός στο να ελεγχθούν και πάλι οι δεσμοί του με τη Ρωσία, τον πρόεδρο της οποίας Βλαντίμιρ Πούτιν θαύμαζε εδώ και καιρό, φορώντας ακόμη και μπλουζάκια με το πρόσωπό του. Ο Σαλβίνι επέκρινε τις κυρώσεις της Δύσης στη Ρωσία ως αναποτελεσματικές, ερχόμενος τον σε αντίθεση με τη Μελόνι, η οποία έχει υποστηρίξει σθεναρά την Ουκρανία.
Το νέο εκλογικό σύστημα της Ιταλίας
Το σύστημα των εκλογών στην Ιταλία ευνοεί τις εκλογικές συμμαχίες, εξού και η πρεμούρα όλων των κομμάτων να σχηματίσουν συμμαχία. Η συμμαχία που θα αναδειχθεί νικήτρια θα χρειαστεί πλειοψηφία και στα δύο σώματα του κοινοβουλίου, τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία, και οι Ιταλοί ψηφίζουν και για τα δύο. Οι νέοι κανόνες προβλέπουν ότι το κοινοβούλιο θα συρρικνωθεί κατά το ένα τρίτο, επομένως θα υπάρχουν τώρα 400 βουλευτές στην αίθουσα, αντί για έως και 630 βουλευτές, και 200 γερουσιαστές αντί για 315. Η Ιταλία έχει ένα υβριδικό σύστημα ψηφοφορίας, στο οποίο τα τρία όγδοα (το 37,5%) των μελών εκλέγονται σε μια πρώτη ψηφοφορία σε μονοβουλευτικές εκλογικές περιφέρειες. Οι υπόλοιποι εκλέγονται με αναλογική εκπροσώπηση σύμφωνα με λίστες υποψηφίων των κομμάτων, με θέσεις που προορίζονται για ψηφοφόρους του εξωτερικού.
Οι ψηφοφόροι πρέπει να είναι 18 ετών και έχουν μία ψήφο για τη Βουλή και μία για τη Γερουσία. Τα κόμματα πρέπει να εξασφαλίσουν τουλάχιστον το 3% των ψήφων για να εισέλθουν, με την Ιταλία να χωρίζεται σε 27 εκλογικές περιφέρειες.