Τα αρυτίδωτα παιδικά χέρια θεωρούνται «ιδανικά εργαλεία» λόγω μεγέθους και χαμηλού εργατικού κόστους.
Παιδιά-σκλάβοι ράβουν τζιν παντελόνια στο Μπανγκλαντές. Φτιάχνουν κοσμήματα στο Τζαϊμπούρ και τούβλα στην Τελανγκάνα της Ινδίας. Υφαίνουν το βαμβάκι στην Μπουρκίνα Φάσο. Κάνουν οικιακές εργασίες στο Νεπάλ. «Δουλεύουν» σε μασαζάδικα και ping pong σόουζ σε στριπτιζάδικα στην Ταϊλάνδη. Γίνονται σύγχρονες σταχτοπούτες στο βορειοαφρικανικό Μαγκρέμπ: υπηρέτριες και σκλάβες του σεξ. Και σκοτώνονται στην πρώτη γραμμή ακήρυχτων πολέμων, αμούστακα στρατιωτάκια, στη μαύρη ήπειρο, στη Μέση Ανατολή και στη Λατινική Αμερική.
Οι αριθμοί σοκάρουν. Υπάρχουν 30 εκατομμύρια σκλάβοι στον κόσμο, εκ των οποίων οι μισοί είναι παιδιά και έφηβοι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ενημερωτικού ιστότοπου Digital Journal, ο οποίος έχει έδρα τον Καναδά.
Περίπου 168 εκατομμύρια παιδιά –το ένα στα δέκα παγκοσμίως– εργάζονται αμειβόμενα με ψίχουλα, ενώ θα έπρεπε να πηγαίνουν σχολείο και να παίζουν με τους συνομηλίκους τους, στους τομείς της γεωργίας, στις κατασκευές, τη βιοτεχνία και τη βαριά βιομηχανία, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.
Κι όλα αυτά δίχως να συνυπολογίσουμε τους ανήλικους πρόσφυγες που έπεσαν θύματα απαγωγών, τράφικινγκ, σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, καταναγκαστικής εργασίας και λαθρεμπορίου οργάνων όταν άφησαν πίσω τους τις εμπόλεμες ζώνες με το όραμα μιας νέας ζωής στην πολιτισμένη Δύση.
Κληρονομούν το καθεστώς του σκλάβου
Η πρόσφατη διάσωση περίπου 200 παιδιών –από τεσσάρων έως δεκαέξι ετών- στην Τελανγκάνα της Ινδίας, όπου εργάζονταν σε καμίνι παραγωγής τούβλων, ήταν η τελευταία ηχηρή αφορμή για να ανοίξει άλλη μια φορά το ζήτημα της παιδικής δουλείας στον κόσμο. Η διάσωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Χαμόγελο», μίας εκστρατείας για την καταπολέμηση της παιδικής εργασίας και την εύρεση αγνοούμενων παιδιών στην αχανή ινδική επικράτεια.
Ανάμεσα στις χειρότερες χώρες του κόσμου όσον αφορά την παιδική εργασία ξεχωρίζουν η Σομαλία, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Μιανμάρ, το Σουδάν, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, η Ζιμπάμπουε, η Υεμένη, το Μπουρούντι – και φυσικά η Ινδία και η Κίνα.
Υπάρχουν περιοχές στον πλανήτη όπου οι άνθρωποι αντί να κληρονομήσουν περιουσία ή έστω χρέη κληρονομούν το καθεστώς του σκλάβου. Οπως συμβαίνει στη Μαυριτανία, μια χώρα όπου η δουλεία είναι ριζωμένη στη μαυριτανική κοινωνία, η οποία έχει το υψηλότερο ποσοστό σύγχρονων σκλάβων διεθνώς αναλογικά με τον πληθυσμό: είναι περίπου 600.000 άνθρωποι, ποσοστό 17% του επίσημου πληθυσμού (περίπου 4,5 εκατομμύρια κάτοικοι). Ακολουθούν το Ουζμπεκιστάν, η Αϊτή και το Κατάρ.
Τα ματωμένα ρούχα του Μπανγκλαντές
Τα παιδιά της Βολιβίας εργάζονται συχνά σε ορυχεία, του Ελ Σαλβαδόρ σε φυτείες καφέ. Στην Μπουρκίνα Φάσο παιδιά σκάβουν στα βαμβακοχώραφα. Για τη Βόρεια Κορέα έχουν διαρρεύσει αρκετές ιστορίες που αφορούν τις απάνθρωπες συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας ανηλίκων. Το Μπαγκλαντές έχει ακουστεί στα πέρατα του κόσμου ως το κράτος των ματωμένων ρούχων με μικρούς και μεγάλους να γαζώνουν τζιν παντελόνια σε ετοιμόρροπα κτίρια.
Η παιδική δουλεία ακμάζει και στα Βαλκάνια. Πρόσφατα στη Ρουμανία η εισαγγελία άσκησε δίωξη για εμπορία ανηλίκων καθώς υπήρξε καταγγελία πως παιδιά-σκλάβοι φτιάχνουν τα σοκολατένια αυγά Kinder-έκπληξη.
Ισως το πιο αποκρουστικό πρόσωπο των σύγχρονων σκλαβοπάζαρων είναι τα παιδιά-στρατιώτες, μία πανάρχαια τακτική χρησιμοποίησης ανηλίκων τόσο από κυβερνητικούς όσο και από αντάρτικους στρατούς και ένοπλες πολιτοφυλακές. Σύμφωνα με υπολογισμούς της UNICEF ο αριθμός των ένστολων κάθε είδους, ηλικίας κάτω των 18 ετών, είναι περίπου 250.000 – όχι μόνο αγόρια αλλά και κορίτσια. Τα ανατριχιαστικά βίντεο με λιλιπούτειους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους που υποχρεώνονται να εκτελούν προδότες ή ομήρους μαρτυρούν την έκταση του φαινομένου.
Ινδία: από τα τούβλα στα διαμάντια
Ας κάνουμε μια στάση στην Ινδία όπου εκτός από τα παιδιά των τούβλων, αυξάνονται και πληθύνονται τα παιδιά των διαμαντιών, εκείνα που προσπαθούν να δώσουν σχήμα και λάμψη στις πέτρες με αποτέλεσμα να χέρια τους να είναι μόνιμα πράσινα από τη χημική σκόνη που χρησιμοποιείται στη συγκεκριμένη κατεργασία, ενώ όσο περνούν τα χρόνια εμφανίζουν σοβαρότατα αναπνευστικά προβλήματα. Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 14 εκατομμύρια παιδιά ζουν υπό καθεστώς δουλείας, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του India Express.
Οσο για την ηλικία των παιδιών των σύγχρονων ινδικών σκλαβοπάζαρων; Από πέντε έως δεκαεπτά χρόνων. Περισσότερα από τα μισά εκτελούν γεωργικές εργασίες και το ένα τέταρτο απασχολείται στις κατασκευές. Αρκετά εργάζονται στη βιομηχανία των διαμαντιών, στην πόλη Τζαϊπούρ της Ινδίας, στη ροζ πρωτεύουσα του Ρατζαστάν, η οποία μαζί με τη Σουράτ είναι τα κατεξοχήν ινδικά κέντρα διαμαντιών. Εκεί εργάζονται χιλιάδες παιδιά που ξεκινούν ως δόκιμοι με μοναδική τους ανταμοιβή μια κούπα ρύζι. Στη συνέχεια κερδίζουν λίγα ευρώ τον μήνα για εργασία 12 ωρών την ημέρα. Εργάζονται δίχως διαλείμματα πάνω στο τσιμέντο και ενίοτε στο λασπωμένο χώμα για να σμιλέψουν τα διαμάντια που εφοδιάζουν τις δυτικές αγορές κοσμημάτων.
«Αν θες να βγάλεις χρήματα, καλύτερα να κάνεις παιδιά παρά να εκτρέφεις γουρούνια» λένε στην επαρχία Γιουνάν της Κίνας, μια από τις περιοχές όπου ανθεί το τράφικινγκ παιδιών. Στην Κίνα σημειώνονται δεκάδες χιλιάδες απαγωγές ανηλίκων κάθε χρόνο. Οι περισσότεροι καταλήγουν ζητιάνοι, εκπορνεύονται ή περνούν σε εργοστάσια.
Στο Νεπάλ, στο ορεινό βασίλειο του διαλογισμού, έφηβες πωλούνται μερικές χιλιάδες ρουπίες (το πολύ 100 ευρώ), για να γίνουν «καμαλάρι», δηλαδή σύγχρονες δούλες, υποχρεωμένες να εργάζονται έως 16 ώρες ημερησίως υποκύπτοντας και στις σεξουαλικές ορέξεις των εργοδοτών τους, αλλά υπό έναν όρο: να είναι τόσο μεγάλες όσο χρειάζεται για να φτάνουν το τραπέζι και να σερβίρουν και τόσο μικρές ώστε να προσαρμοστούν δίχως αντιρρήσεις στα νέα τους καθήκοντα.
Στην Ταϊλάνδη ακμάζει τόσο ο σεξοτουρισμός όσο και η οικιακή δουλεία. Στις όχθες του ποταμού Μεκόνγκ λένε πως όποιος διαθέτει 3.500 μπατ (περίπου 100 ευρώ) μπορεί να αγοράσει ένα μικρό οικιακό σκλάβο, ο οποίος αυτόματα εγκαταλείπει το σχολείο και φυλακίζεται σε μια κουζίνα μαγειρεύοντας και καθαρίζοντας για χρόνια. Στο Βασίλειο του Χαμόγελου, όπως είναι ευρέως γνωστή η ασιατική χώρα, οι βασικοί λειτουργοί των μασαζάδικων και των ping pong σόουζ είναι ανήλικοι. Το σκλαβοπάζαρο λαμβάνει χώρα με τις ευλογίες του, ιδίως στα σύνορα της Ταϊλάνδης με το Λάος και τη Βιρμανία, όπου συχνάζουν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί παιδόφιλοι.
Στην Κολομβία, στη Βραζιλία, στο Περού, τα παιδιά της ανακύκλωσης κερδίζουν τα προς το ζην μέσα σε τόνους απορριμμάτων. Αναπνέουν μολυσμένο αέρα κι εργάζονται σκυμμένα παρέα με σμήνη εντόμων για ένα πιάτο φαγητό. Αναζητούν μανιωδώς πλαστικό, γυαλί, χαρτί, σίδηρο και χαλκό, με τα μάτια κολλημένα στο έδαφος από το χάραμα μέχρι τη δύση του ηλίου.
Τα παιδιά-στρατιώτες
Ίσως το πιο αποκρουστικό πρόσωπο των σύγχρονων σκλαβοπάζαρων είναι τα παιδιά-στρατιώτες, σύγχρονη εκδοχή της πανάρχαιας τακτικής να εμπλέκονται ανήλικοι στον πόλεμο. Παιδιά και έφηβοι έως 18 χρόνων στρατολογούνται τόσο από κυβερνητικούς όσο και από αντάρτικους στρατούς, ένοπλες πολιτοφυλακές και αιματοβαμμένα αποσπάσματα θανάτου. Σύμφωνα με υπολογισμούς της UNICEF (οι οποίοι είναι αδύνατο να είναι ακριβείς…), ο αριθμός των ανήλικων ένστολων κάθε είδους ανέρχεται διεθνώς στις περίπου 250.000 άτομα – όχι μόνο αγόρια αλλά και κορίτσια. Οι ανατριχιαστικές εικόνες με λιλιπούτειους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία και το βόρειο Ιράκ, οι οποίοι εκτελούν (φωτογραφία) ή σφαγιάζουν αιχμαλώτους μαρτυρούν την έκταση του φαινομένου.
Μπίθι από το Μπανγκλαντές
«Γάζωνα 450 παντελόνια την ημέρα»
Οταν η Μπίθι ξεκίνησε να εργάζεται σε εργοστάσιο ρούχων ήταν δώδεκα χρόνων. Την έστειλαν οι γονείς της για να διευκολυνθούν οι συνθήκες διαβίωσης της πολυμελούς οικογένειας. «Τον πρώτο καιρό γάζωνα κλαίγοντας 480 παντελόνια την ημέρα για ένα δολάριο. Μέχρι που μετά από τρία χρόνια η δουλεία έγινε ρουτίνα» λέει η ίδια. Η καρδιά της όμως πάει να σπάσει κάθε φορά που βλέπει κορίτσια με σχολικές ποδιές. Γιατί η Μπίθι ονειρευόταν να γίνει γιατρός.
Σεϊντού από τη Σενεγάλη
Νεροκουβαλητής και σπουδαστής του Κορανίου
Ο 15άχρονος Σεϊντού είναι ένας Ταλιμπέ (σπουδαστής ιερών κειμένων, όπως οι Ταλιμπάν του Αφγανιστάν), έφηβος ζητιάνος ο οποίος μεγαλώνει σε ένα μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο της Σενεγάλης. Ξυπνά στις έξι το πρωί και η μέρα του ξεκινά μελετώντας το Κοράνι. Σύντομα όμως πρέπει να αρχίσει να ζητιανεύει για το πρόγευμά του. «Αν δεν ζητιανέψω δεν θα φάω, αν δεν πάω να κουβαλήσω νερό θα με δείρει ο ιεροδιδάσκαλος» λέει. Το μαγγανοπήγαδό του είναι ανατριχιαστικά μονότονο: ζητιανεύει, κουβαλάει νερό στον μεντρεσέ, παρακολουθεί το μάθημα του Κορανίου και ζητιανεύει ξανά.
Αλμπέρτο από το Ελ Σαλβαδόρ
Φίδια, ποντίκια και μοχθηροί ενήλικες
Ο Αλμπέρτο εργάζεται σε φυτείες καφέ στο δυτικό Ελ Σαλβαδόρ από τότε που ήταν μικρό αγόρι. Ερχεται αντιμέτωπος καθημερινά με φίδια, ποντίκια και μοχθηρούς ενήλικες. Το βράδυ γυρίζει σπίτι του -ένα δωμάτιο όλο κι όλο από χώμα και ξύλο- όπου διαμένει η πολυμελής οικογένειά του. Ονειρεύεται να γίνει δικηγόρος, αλλά η αδυναμία του για συστηματική παρουσία στο σχολείο και μελέτη τον απομακρύνουν από τον στόχο του. Δηλώνει ωστόσο ευτυχισμένος που βοηθά την οικογένειά του κι ας υποφέρει από αναπνευστικά προβλήματα εξαιτίας των συνθηκών εργασίας του.
* Από τον ιστότοπο της οργάνωσης Anti-Slavery International
168 εκατομμύρια παιδιά –ένα στα δέκα παγκοσμίως– εργάζονται υπό άθλιες συνθήκες, με ελάχιστη ή μηδενική αμοιβή σε χωράφια, κατασκευές, βιοτεχνίες, βιομηχανίες, σπίτια και καταστήματα
26% των σύγχρονων σκλάβων είναι παιδιά και έφηβοι ηλικίας κάτω των 18 χρόνων
40.000 δολάρια κόστιζε κατά μέσον όρο το 1850 η αγορά ενός σκλάβου στον αμερικανικό Νότο. Σήμερα η «τιμή» ενός παιδιού-σκλάβου στην Αφρική ή την Ασία μπορεί να ξεκινάει από 90 δολάρια
1981
η Μαυριτανία έγινε η τελευταία χώρα στον πλανήτη που κατήργησε τη δουλεία. Ομως και σήμερα ζουν στη συγκεκριμένη αφρικανική χώρα 600.000 άνθρωποι κάθε ηλικίας σε καθεστώς σκλαβιάς
