Η στρατηγική του Ισραήλ για τον βίαιο εκτοπισμό του πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας
Τα βλέμματα όλου του πλανήτη είναι στραμμένα στη Ράφα, η οποία μέσα σε μερικούς μήνες μετατράπηκε σε κόλαση επί της γης για τους εκτοπισμένους Παλαιστίνιους. Ισραηλινά τανκς προήλασαν στην πόλη για πρώτη φορά από το 2005 σπέρνοντας το χάος, την ώρα που η Χαμάς είχε αποδεχτεί πρόταση κατάπαυσης του πυρός από τους διαμεσολαβητές της Αιγύπτου και του Κατάρ.
Υστερα από μια νύχτα σφοδρών βομβαρδισμών, στις 7 Μαΐου, με το πρώτο φως της ημέρας ένα ισραηλινό άρμα μάχης, όπως διακρίνεται σε βίντεο, ισοπέδωσε μια πινακίδα που έγραφε «I love Gaza» (αγαπώ τη Γάζα). Πρόκειται ίσως για το χαρακτηριστικότερο στιγμιότυπο στη νέα φωτιά που άναψε στον παλαιστινιακό θύλακα, σε μια συνεχιζόμενη σφαγή αμάχων, την οποία οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (IDF) περιγράφουν σαν «στοχευμένη αντιτρομοκρατική επιχείρηση».
Οι δυνάμεις του Ισραήλ κατέλαβαν στη συνέχεια το πέρασμα της Ράφα στα σύνορα με την Αίγυπτο –ελέγχεται από την αιγυπτιακή κυβέρνηση βάσει συμφωνίας με το Ισραήλ από το 2005–, το μοναδικό σημείο από το οποίο γινόταν ως τώρα η παράδοση της ανθρωπιστικής βοήθειας και το μοναδικό από το οποίο μπορούσαν να διαφύγουν οι άμαχοι. Αποτελούσε εξάλλου την τελευταία σανίδα σωτηρίας των Παλαιστινίων προς τον έξω κόσμο που δεν ελεγχόταν από το Ισραήλ, επιτρέποντας παράλληλα την απομάκρυνση ασθενών από το καταρρακωμένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Παράλληλα, οι IDF έκλεισαν το δεύτερο σημαντικό πέρασμα για την ανθρωπιστική βοήθεια, το Κερέμ Σαλόμ στα σύνορα Ισραήλ – Γάζας, ως απάντηση σε μια επίθεση με ρουκέτες που αποδόθηκε στην ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς, κατά την οποία σκοτώθηκαν τέσσερις Ισραηλινοί στρατιώτες. Ωστόσο, τέσσερις μέρες μετά, υπό την αυξανόμενη πίεση των συμμάχων του και κυρίως των ΗΠΑ, το Ισραήλ ανακοίνωσε πως αποκατέστησε τη λειτουργία του περάσματος. Η εξέλιξη αυτή εντούτοις δεν είναι αρκετή για να λύσει τα προβλήματα των πολιορκημένων.
Ο βίαιος εκτοπισμός
Εκατομμύρια Παλαιστίνιοι βρέθηκαν εγκλωβισμένοι μέσα σε μια «ποντικοπαγίδα» στο νοτιότερο άκρο της Γάζας, ένα σημείο ιδιαίτερα σημαντικό για τα αιματηρά σχέδια του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Μετά το σφυροκόπημα της Ράφα, χιλιάδες αναγκάστηκαν να φύγουν ξανά με μοναδική επιλογή την επιστροφή στα ερείπια που κάποτε ήταν τα σπίτια τους. Οταν το Ισραήλ κήρυξε τον πόλεμο στη Γάζα με το πρόσχημα της απάντησης στην επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου διέταξε αρχικά τους Παλαιστίνιους να εκκενώσουν το βόρειο τμήμα της Λωρίδας και να κατευθυνθούν στα νότια για… ασφάλεια. Οταν ο ισραηλινός στρατός κινήθηκε προς την κεντρική Γάζα, πάλι οι Παλαιστίνιοι εξωθήθηκαν προς τον νότο.
Μολονότι η ισραηλινή κυβέρνηση κήρυξε το μισό νότιο μέρος της Γάζας «ασφαλή ζώνη», οι IDF προχώρησαν σε εκτεταμένο βομβαρδισμό της περιοχής, με έρευνα της αμερικανικής εφημερίδας «New York Times» να υπολογίζει ότι έπεσαν τουλάχιστον 200 φορές βόμβες των 2.000 λιβρών από τις 21 Δεκεμβρίου 2023. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2024 περίπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Γάζας ή σχεδόν 1,7 εκατομμύριο πεινασμένοι και διψασμένοι είχαν εκτοπιστεί βίαια στη Ράφα από άλλα μέρη της Λωρίδας, ο μεγαλύτερος εκτοπισμός Παλαιστινίων στην περιοχή από τη Νάκμπα και τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948. Πάνω από επτά μήνες μετά την έναρξη της σύγκρουσης πολλοί άμαχοι που αναζήτησαν καταφύγιο όσο πιο μακριά μπορούσαν ουσιαστικά είχαν παγιδευτεί στη Ράφα.
Απέραντοι καταυλισμοί
Ακόμη και χωρίς τους βομβαρδισμούς βέβαια η καθημερινότητα στη Ράφα είναι αφόρητη. Η περιοχή έχει μετατραπεί σε μια απέραντη τεντούπολη όπου οι πιο «τυχεροί» εκτοπισμένοι στοιβάζονται σε βρόμικα υπερπλήρη καταφύγια και αποθήκες και οι πιο άτυχοι στον δρόμο, μέσα σε λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Το μεγαλύτερο μέρος των κατοικιών έχει καταστραφεί, μαζί με το κεντρικό τμήμα της πόλης, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του νοσοκομείου Αλ Νατζάρ, το οποίο αποτελεί τη μόνη μεγάλη υγειονομική εγκατάσταση. Καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν διατάξει την εκκένωσή του δεν λειτουργεί πλέον, προσθέτοντας επιπλέον βάρος στις υπόλοιπες υγειονομικές εγκαταστάσεις της πόλης. Οι παγιδευμένοι στη Ράφα, χωρίς πρόσβαση σε νοσοκομειακή περίθαλψη, είναι εκτεθειμένοι λόγω του συνωστισμού σε σωρεία λοιμώξεων, καθώς και δερματικών και αναπνευστικών ασθενειών.
Στρατηγικός στόχος
Για το Ισραήλ, που έχει ορκιστεί να μη σταματήσει μέχρι να «εξαλείψει τη Χαμάς», η Ράφα είναι στρατηγικά τοποθετημένη στο κέντρο του λεγόμενου χερσαίου «διαδρόμου της Φιλαδέλφειας», μιας κρίσιμης έκτασης 14 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, που εκτείνεται από τη Μεσόγειο θάλασσα προς τα ανατολικά.
Παράλληλα, το Ισραήλ θεωρεί ότι αποτελεί το τελευταίο προπύργιο της Χαμάς, σε μια περιοχή όπου πιστεύεται ότι έχει κατασκευαστεί ένα περίπλοκο δίκτυο σηράγγων, το οποίο, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές, χρησιμοποιείται για διευκόλυνση των κινήσεων της ισλαμιστικής οργάνωσης μέσα και έξω από τον παλαιστινιακό θύλακα. Η κυβέρνηση Νετανιάχου πίστευε πως αποκτώντας τον έλεγχο του «διαδρόμου της Φιλαδέλφειας» στη Ράφα θα απομονωνόταν η Λωρίδα της Γάζας και θα κατέρρεαν οι υπόγειες συνδέσεις της Χαμάς με τη Χερσόνησο του Σινά.
Ωστόσο, η επιχείρηση του Ισραήλ στη Ράφα έχει επικριθεί έντονα όχι μόνο από ανθρωπιστική σκοπιά για το λουτρό αίματος που προκαλούν τα συνεχιζόμενα πλήγματα εναντίον αμάχων αλλά και από στρατιωτική. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, τα αποτελέσματα αυτού του εγχειρήματος πιθανότατα θα είναι περιορισμένα καθώς ούτε ο πλήρης έλεγχος της Γάζας θα αποκτηθεί αλλά και η Χαμάς θα συνεχίσει να αντέχει στα χτυπήματα.
Κρίσιμο είναι δε και το θέμα των ομήρων στη Γάζα, καθώς στην Ιερουσαλήμ και στο Τελ Αβίβ εξαγριωμένοι Ισραηλινοί, ανάμεσά τους συγγενείς ομήρων, βγήκαν στους δρόμους ζητώντας από την κυβέρνηση Νετανιάχου να δεχτεί άμεσα την ειρηνευτική συμφωνία «hostages for ceasefire», η οποία προβλέπει ότι η Χαμάς θα παραδώσει όλους τους ομήρους, ζωντανούς και νεκρούς, στο Ισραήλ κι αυτό με τη σειρά του θα σταματήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Από την πλευρά της η Χαμάς εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία υποστηρίζει ότι η επιχείρηση στη Ράφα έχει σχεδιαστεί για να υπονομεύσει τις προσπάθειες για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός.
Εκκένωση με βόμβες
Λίγο πριν από την έναρξη της ισραηλινής χερσαίας επίθεσης –το Ισραήλ τη χαρακτήρισε περιορισμένη– στη Ράφα, οι Παλαιστίνιοι διατάχθηκαν από τον ισραηλινό στρατό με γραπτά μηνύματα στα αραβικά, τηλεφωνήματα και διανομή φυλλαδίων να μετακινηθούν προς μια «διευρυμένη ανθρωπιστική ζώνη» 20 χιλιόμετρα μακριά.
Οικογένειες αναγκάστηκαν έτσι να πάρουν άλλη μια φορά τους δρόμους με κάθε διαθέσιμο μέσο, ακόμη και με τα πόδια μέσα στη βροχή, την ώρα που ακούγονταν εκρήξεις στην ανατολική Ράφα, όπως ανέφεραν κάτοικοι της περιοχής καθώς και μέσα ενημέρωσης της Χαμάς. Παράλληλα, οι IDF διεξήγαγαν αεροπορική επιδρομή στοχεύοντας σπίτια. Εν τω μεταξύ, η Χαμάς, η Ισλαμική Τζιχάντ και η Φατάχ ανέφεραν σε διαφορετικές ανακοινώσεις τους ότι οι ανταλλαγές πυροβολισμών συνεχίζονταν και στην κεντρική Λωρίδα της Γάζας, ενώ κάτοικοι της βόρειας Γάζας ανέφεραν ισχυρούς ισραηλινούς βομβαρδισμούς από άρματα μάχης εναντίον περιοχών ανατολικά της πόλης της Γάζας και συνοικιών της.
Περιορισμένη αντίδραση από τις ΗΠΑ
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είχε προειδοποιήσει το Ισραήλ να μην προχωρήσει σε ευρύτερη εισβολή στη Ράφα χωρίς σχέδιο προστασίας των αμάχων. Ωστόσο περιορίστηκε να χαρακτηρίσει την απάντηση του Νετανιάχου στην επίθεση της 7ης Οκτωβρίου απλώς ως «υπερβολική». Το μόνο που έπραξαν οι ΗΠΑ ωστόσο –ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ, ο οποίος εξακολουθεί να δέχεται οξεία κριτική στο εσωτερικό του κατά της έμμεσης υποστήριξης της σφαγής στη Γάζα– ήταν η αναστολή παράδοσης 3.500 βομβών προς το Ισραήλ (εξαιρέθηκαν όσα όπλα σχετίζονται με το αμυντικό σύστημα Iron Dome). Η παράδοση ανεστάλη καθώς η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν απάντησε στις «ανησυχίες» της Ουάσινγκτον για την προαναγγελθείσα χερσαία επιχείρηση στη Ράφα, σύμφωνα με Αμερικανό αξιωματούχο. Η αναστολή χαρακτηρίστηκε ως «πρώτη ρήξη» των δύο συμμάχων, ωστόσο δεν διαφαίνεται ότι θα δώσει τέλος στον εφιάλτη των κατοίκων της Γάζας. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ ολοκλήρωσαν την κατασκευή του JLOTS, μιας προσωρινής πλωτής εξέδρας που θα αγκυροβολήσει στη Γάζα στην οποία θα ξεφορτώνουν την ανθρωπιστική βοήθεια που θα φτάνει από την Κύπρο με το αμερικανικό πλοίο «Sagamore». Η κατασκευή, κόστους τουλάχιστον 320 εκατ. δολάρια, στοχεύει στην ενίσχυση της παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, ωστόσο δεν μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθεί λόγω των καιρικών συνθηκών. Μάλιστα, ενώ ο προσωρινός τεχνητός λιμενοβραχίονας μπορεί να προσφέρει σημαντικές δυνατότητες για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, το Πεντάγωνο των ΗΠΑ σημείωσε ότι δεν είναι ούτε ο μόνος ούτε ο καλύτερος τρόπος για να μεταφερθούν οι τόσο απαραίτητες προμήθειες στη Γάζα. Ο ΟΗΕ από την πλευρά του κατήγγειλε τις ενέργειες του Ισραήλ, το οποίο απαγόρευσε την πρόσβαση του προσωπικού του στο συνοριακό πέρασμα της Ράφα και επανέλαβε τις προειδοποιήσεις του για επικείμενη ανθρωπιστική καταστροφή και εξάπλωση του λιμού που ήδη πλήττει την περιοχή.
Διαβάστε επίσης: Γάζα: Εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι εκτοπίζονται και από τους καταυλισμούς της Ράφα
Γάζα: 360.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη Ράφα ενώ πολλαπλασιάζονται οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί
Γάζα: Η επιχείρηση στην Ράφα απομακρύνει τη συμφωνία εκεχειρίας λέει το Κατάρ
