Το ασπρόμαυρο φιλμ του 1953 είναι το απόσταγμα της κινηματογραφικής ιδιοφυίας του ιάπωνα Κένζι Μιζογκούτσι.
«Ουγκέτσου Μονογκατάρι» κατά λέξη σημαίνει «ιστορία της υγρής, θολής σελήνης». Το φιλμ που γύρισε το 1953 και αναγνωρίζεται ως η επιτομή του έργου του Μιζογκούτσι, παρουσιάζει την αισθητική θέση του μέγιστου σκηνοθέτη απέναντι στον κινηματογράφο. Για αρκετούς μελετητές το έργο αυτό είναι μια βασανισμένη αυτοβιογραφία. Ο Μιζογκούτσι δεν έτυχε ιδιαίτερης αναγνώρισης στην χώρα του κι έπρεπε να περιμένει ως τα τελευταία χρόνια της ζωής του (όταν πέθανε το 1956, μόλις 3 χρόνια μετά την κυκλοφορία του φιλμ ήταν μόλις 58 ετών) για να καταξιωθεί χάρη στις διεθνείς βραβεύσεις του. Περφεξιονιστής, ιδιότροπος αλλά και αθεράπευτος γυναικάς, από την αρχή μέχρι το τέλος της καριέρας του παρέμεινε βαθιά Ιάπωνας, σε θεματική και φιλοσοφία. Λάτρευε το one cut, τα πλάνα σεκάνς και τους βασανισμένους αντιήρωες που συχνά έχριζε πρωταγωνιστές στις ταινίες του.
Η τρομακτική συναισθηματική δύναμη του κάθε πλάνου στο «Ουγκέτσου Μονογκατάρι» δεν μπορεί να μην στοιχειώσει τη σκέψη του θεατή. Η ιστορία του φιλμ που κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας και ήταν υποψήφιο για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, βασίζεται σε δύο διηγήματα του Ακινάρι Ουέντα και εκτυλίσσεται σε ένα χωριό της μεσαιωνικής Ιαπωνίας, η οποία σπαράσσεται από εμφύλιους πολέμους. Σε εκείνο τον δοκιμαζόμενο και σπαραγμένο από τον θάνατο τόπο, δύο αδέρφια διακινδυνεύουν τις οικογένειες και τις ζωές τους, για να ακολουθήσουν όχι τόσο το δρόμο της σωτηρίας, όσο το μονοπάτι εκείνο που θα τους χαρίσει δόξες και πλούτη. Ο Γκεντζούρο είναι ο φτωχός αγγειοπλάστης που ονειρεύεται την καλλιτεχνική καριέρα ενώ ο αδερφός του Τομπέι, στοχεύει να γίνει ένας σπουδαίος σαμουράι.
Τα δύο αδέλφια αφήνουν προσωρινά τις οικογένειες για να ταξιδέψουν προς την πόλη με σκοπό να πουλήσουν την πραμάτεια τους. Όταν τελικά φτάσουν εκεί θα μπορέσουν να βρεθούν κοντά στην πραγματοποίηση των επιθυμιών τους. Όμως το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν θα είναι βαρύ. Ο πρώτος σαγηνεύεται από ένα πνεύμα που απειλεί την ζωή του ενώ ο δεύτερος ανακαλύπτει ότι οι επιλογές του οδήγησαν τα μέλη της οικογένειας του στην καταστροφή και την εξαθλίωση.
Ο Αντρέι Ταρκόφσκι ήταν από τους μεγαλύτερους θαυμαστές του φιλμ. Σε κείμενο του τόνιζε ότι μόνο ένας καλλιτέχνης σαν τον Μιζογκούτσι μπορεί να σχεδιάσει το ποιητικό περίγραμμα της ανθρώπινης ύπαρξης. «Έχει την ικανότητα να ξεπερνά τους περιορισμούς της κοινής λογικής, να διεισδύει στην βαθιά περιπλοκότητα και την αλήθεια των ανεπαίσθητων συσχετισμών και των κρυμμένων φαινομένων της ζωής» έλεγε χαρακτηριστικά ο Ταρκόφσκι για το φιλμ που μέσω της λυρικής ματιάς του αποκαλύπτει τις ανθρώπινες αδυναμίες (απληστία, ζήλια, ματαιοδοξία, εμμονή, αυτοκαταστροφικό πάθος κλπ) που αναδεικνύονται μέσα από τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα.
Ειδική αξία έχει ο τρόπος με τον οποίο ο σκηνοθέτης αναδεικνύει την αγωνιώδη συνάντηση του υλικού κόσμου με το μεταφυσικό. Σε μια εποχή που η γη λεηλατείται από καταστροφικούς πολέμους και οι ανθρώπινες ζωές κρέμονται σε μια κλωστή, ο Γκεντζούρο εισέρχεται με απρόσμενη φυσικότητα στον γεμάτο σαγήνη και μυστηριώδη κόσμο της λαίδης Ουακάσα. Ο έρωτας τους θα ανοίξει τον κύκλο του αίματος και του θανάτου, χαρίζοντας μας μια από τις πιο συγκλονιστικές ιστορίες στην κινηματογραφική διαδρομή του περασμένου αιώνα.
Από τους θαυμαστές του φιλμ ήταν και ο Θόδωρος Αγγελόπουλος που αγάπησε πολύ τις ταινίες του Μιζογκούτσι. «Ό,τι έχω δει, σε ένα βαθμό, με έχει επηρεάσει, όμως, οι μόνες επιρροές στις οποίες μπορώ να αναφερθώ συγκεκριμένα, είναι ο Όρσον Ουέλς, για την χρήση του πλάνου σεκάνς και του βάθους πεδίου και ο Κένζι Μιζογκούτσι, για την χρήση του χρόνου και του εκτός πεδίου» έλεγε ο διάσημος έλληνας σκηνοθέτης.