ΟΧΙ στον φασισµό, ΝΑΙ στη δηµοκρατία

Οι µικρές σηµαίες στα χέρια, οι µεγάλες στα µπαλκόνια, µαθητές και φαντάροι παρελαύνουν ευθυτενείς µπροστά από τις εξέδρες των επισήµων, από ένα ραδιόφωνο η Σοφία Βέµπο εµψυχώνει τα παιδιά της Ελλάδος, περαστικοί τρολάρουν, εκούσια ή ακούσια, τους δηµοσιογράφους των καναλιών λέγοντας ότι στις 28 Οκτωβρίου νικήσαµε τους Πέρσες στον Μαραθώνα.

Στη µικρή οθόνη η Μαντώ Μαυρογένους συναγωνίζεται σε αυταπάρνηση την υπολοχαγό Νατάσσα. Σ’ αυτό το σχεδόν πανοµοιότυπο σκηνικό δύο φορές τον χρόνο τιµώνται οι εθνικές επέτειοι, διότι ως γνωστόν η επανάληψις µήτηρ πάσης εθνικής ανατάσεως. Εξαιρέσεις στο τελετουργικό αποτελούν ενίοτε αυτοσχέδια δρώµενα ή διαµαρτυρόµενοι γονείς επειδή η γαλανόλευκη κακόπεσε σε µελαψά χέρια.

Τα µηνύµατα των πολιτικών αρχηγών οµνύουν κάθε φορά στο ίδιο κατά συνθήκη ψεύδος περί εθνικής οµοψυχίας, κάτι που δεν ίσχυσε ούτε στον Αγώνα του ’21 ούτε επί γερµανικής κατοχής. Με ιστορική αυθαιρεσία καθιερώθηκε η 25η Μαρτίου µε διάταγµα του Οθωνα το 1838 για να συνδεθεί µε την ηµέρα του Ευαγγελισµού, ενώ η Επανάσταση είχε ξεκινήσει νωρίτερα. Γιορτάστηκε µε στρατιωτικές µπάντες, κανονιοβολισµούς και φωταψίες κατά τα δυναστικά πρότυπα των ευρωπαϊκών χωρών.

Αντίθετα, η 28η Οκτωβρίου επιβλήθηκε «από κάτω», εφόσον ήδη από το 1941 διάφορες παράνοµες οµάδες οργάνωσαν εκδηλώσεις ως προσκλητήριο αντίστασης κατά των ναζί, όπως συνέβη και µε τους Ιταλούς. Αυτήν τη µαγική λέξη Αντίσταση περιλάµβανε και το διάταγµα που εξέδωσε το 1944 η άρτι αφιχθείσα από την εξορία κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου. Κίνηση υψηλού συµβολισµού αλλά ταυτόχρονα και ιδιοτελής χειρονοµία από την πλευρά της κυβέρνησης που επιζητούσε τη νοµιµοποίησή της. Σε µια φάση που η µετάβαση από τον πόλεµο στην ειρήνη έµοιαζε ακόµη εφικτή, τιµητικό άγηµα του ΕΛΑΣ παρελαύνει στους κεντρικούς δρόµους της πρωτεύουσας. Τα ∆εκεµβριανά ανατρέπουν τις ισορροπίες, το ΕΑΜ εξοβελίζεται και αποθεώνεται µόνο το µεγαλείο του Ελληνικού Στρατού.

Οπως η φύση απεχθάνεται το κενό, έτσι και τα κράτη απεχθάνονται τις ήττες. Γι’ αυτό οι εθνικές επέτειοι συνδέονται µε νίκες κατά του εχθρού που ανυψώνουν το εθνικό φρόνηµα και αποκλείονται τραυµατικά γεγονότα ή όσα έχουν να κάνουν µε το πολίτευµα και τη δηµοκρατία. Ετσι, έπεσαν στο κενό οι απόπειρες να εορτάζεται η Πρωτοχρονιά όταν ψηφίστηκε το πρώτο σύνταγµα του επαναστατηµένου γένους ή η 3η Σεπτεµβρίου που έθεσε τέρµα στην απολυταρχία του Οθωνα.

Με δεδοµένη τη σύµφωνη γνώµη των ιστορικών ότι οι εθνικές επέτειοι σφυρηλατούν τη συλλογική ταυτότητα µέσα από την αδιαµφισβήτητη υπεράσπιση της εδαφικής και εθνικής ανεξαρτησίας, ποιο είναι το σηµερινό περιεχόµενο του όρου πατριωτισµός; Οι εντυπωσιακές φιγούρες των Rafale στους αιθέρες; Να νανουρίσουµε τους πολίτες µιας αναιµικής δηµοκρατίας µε ιάµβους και διθυράµβους; Να συνταξιδεύουµε µε τους γείτονες στα ήρεµα νερά του Αιγαίου γιατί ο νέος εχθρός είναι ο λαϊκισµός των εσωκοµµατικών και εξωκοµµατικών πολιτικών αντιπάλων; Αυτά πάντως φαίνεται να πρεσβεύει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, που ανερυθρίαστα καταπατά τους κανονισµούς της Βουλής θεωρώντας τις δηµοσκοπήσεις πιο αξιόπιστες από τις εκλογές και διαπράττοντας ακόµη ένα θεσµικό ολίσθηµα. Παραφράζοντας τον Μάνο Χατζιδάκι, ο πατριωτισµός του έχει τόση σχέση µε την πατρίδα και τις δηµοκρατικές κατακτήσεις όση έχουν τα άλογα επειδή συµµετέχουν στις παρελάσεις.