Οι καταδίκες ευρωπαϊκών χωρών για την εξευτελιστική μεταχείριση πολιτών από αστυνομικούς. Σημαντικό όπλο απέναντι στη βία και την ανομία παραμένει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Οι υποθέσεις και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) αποδεικνύουν ότι ο εξευτελιστικός τρόπος που η αστυνομία μεταχειρίζεται τους πολίτες αλλά και η αναποτελεσματική έρευνα από την πλευρά της πολιτείας γι’ αυτά τα περιστατικά δεν είναι εθνικό μας… προνόμιο. Δεκάδες καταδικαστικές αποφάσεις δείχνουν ότι το ΕΔΔΑ δεν έκλεισε τα μάτια μπροστά στην ανάρμοστη συμπεριφορά της αστυνομίας απέναντι σε πολίτες οι οποίοι δεν κατάφεραν να βρουν το δίκιο τους στη χώρα τους. Πάντως και η ελληνική Δικαιοσύνη με καταδικαστικές αποφάσεις κατά αστυνομικών στο παρελθόν θύμισε ότι ο γνώμονας των κινήσεων της αστυνομίας πρέπει να είναι ο σεβασμός στην ανθρωπινή αξιοπρέπεια.
Οκτώβριος 2018
Δύο γυναίκες συλλαμβάνονται στη Μολδαβία έπειτα από διαδήλωση. Στο αστυνομικό τμήμα αστυνομικοί τις έγδυσαν και τις ανάγκασαν να καθίσουν σε βαθύ κάθισμα έχοντας την πόρτα ανοιχτή. Υστερα από πολλά χρόνια ασκήθηκαν ποινικές διώξεις και οι δύο αστυνομικοί καταδικάστηκαν για βασανιστήρια των προσφευγουσών στην ελάχιστη προβλεπόμενη ποινή των πέντε ετών φυλάκισης με τριετή αναστολή. Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι ήταν ατελέσφορη η έρευνα της υπόθεσης, ότι οι επιβληθείσες ποινές ήταν εξαιρετικά επιεικείς και ότι τέτοια αντιμετώπιση των αστυνομικών που κατηγορούνται για πολύ σοβαρό έγκλημα είναι ασυμβίβαστη με τον στόχο της πρόληψης μελλοντικών περιπτώσεων κακομεταχείρισης. Εξάλλου οι αστυνομικοί ούτε καν πειθαρχικά δεν τιμωρήθηκαν.
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής (έρευνα) του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και έκρινε ότι ο τρόπος με τον οποίο οι εγχώριες αρχές ασχολήθηκαν με τις καταγγελίες εναντίον των τριών αξιωματικών, με αποτέλεσμα την ουσιαστική ατιμωρησία τους, είναι ασυμβίβαστος με την απαγόρευση της κακομεταχείρισης από την αστυνομία. Κατά συνέπεια, υπήρξε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής (έρευνας) του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ.
Το ΕΔΔΑ επιδίκασε ποσό 7.500 ευρώ σε καθεμία από τις προσφεύγουσες για ηθική βλάβη και 1.500 ευρώ από κοινού για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.
Οκτώβριος 2017
Η αστυνομία στην Ιταλία σταματά μια οδηγό για έλεγχο προκειμένου να διαπιστωθεί αν οδηγούσε σε κατάσταση μέθης. Οι αστυνομικοί, όπως η ίδια ισχυρίστηκε, την κλότσησαν, της έστριψαν το χέρι και την έσπρωξαν. Η γυναίκα προσέφυγε στο ΕΔΔΑ, με αποτέλεσμα την καταδίκη της Ιταλίας. Το δικαστήριο διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 3 για εξευτελιστική μεταχείριση και για αναποτελεσματική έρευνα και επιδίκασε το ποσό των 12.000 ευρώ για ηθική ζημία και 8.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.
Νοέμβριος 2018
Η τουρκική αστυνομία επιτίθεται εναντίον πολιτών που διαδηλώνουν κατά της εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης του νερού. Τούρκος πολίτης καταγγέλλει δυσανάλογη και αδικαιολόγητη χρήση βίας από τους αστυνομικούς. Παραπονείται επίσης για το γεγονός ότι τραυματίστηκε από σφαίρα από καουτσούκ και εισέπνευσε δακρυγόνο αέριο. Τέλος, ισχυρίζεται ότι η αστυνομία χτύπησε τους διαδηλωτές με κλομπ.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι δεν αποδείχθηκε πως η χρήση βίας που ο προσφεύγων υπέστη ήταν η κατάλληλη απάντηση υπό τις προαναφερθείσες συνθήκες, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις του άρθρου 3 της σύμβασης, ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο σκοπό, δηλαδή τη διάλυση της διαδήλωσης. Ομοίως, θεωρεί ότι κατά παράβαση της ίδιας διάταξης η έρευνα που διεξάχθηκε από τις αρμόδιες αρχές δεν ήταν διεξοδική και αποτελεσματική.
Ιούλιος 2018, Ρωσία
Αστυνομικοί κακοποιούν συλληφθέντα για δολοφονία κατά τη διάρκεια της σύλληψης αλλά και μετά την εξέταση του δικαστή. Συγκεκριμένα, ο συλληφθείς ανέφερε ότι ξυλοκοπήθηκε και τον κλότσησαν, ενώ παρατηρήθηκαν πολλαπλοί μώλωπες στο σώμα του. Επίσης ισχυρίστηκε ότι είχε υποστεί κακομεταχείριση από την αστυνομία προκειμένου να τον αναγκάσουν να ομολογήσει τη δολοφονία και ότι δεν είχε διεξαχθεί αποτελεσματική έρευνα για τους ισχυρισμούς του. Επίσης, βασιζόμενος στο άρθρο 6 § 1 (δικαίωμα σε δίκαιη δίκη), παραπονέθηκε ότι η καταδίκη του ήταν άδικη επειδή βασίστηκε σε καταθέσεις που είχε δώσει υπό την πίεση της αστυνομικής βίας.
Το Στρασβούργο αποφάσισε: Παραβίαση του άρθρου 3 (απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση), παραβίαση του άρθρου 3 (έλλειψη αποτελεσματικής έρευνας), παραβίαση του άρθρου 6 § 1 και δίκαιη ικανοποίησή του (10.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 2.000 ευρώ για έξοδα).
Οκτώβριος 2017
Δύο αστυνομικοί στην Ουγγαρία έφτασαν στο σπίτι ενός ζευγαριού στις 20 Ιουλίου 2015 έπειτα από οικογενειακό καβγά. Ο άντρας μεταφέρθηκε στο τοπικό αστυνομικό τμήμα και ισχυρίζεται ότι εκεί δέχτηκε επίθεση και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο μόνο όταν κατέστη προφανές ότι δεν μπορούσε να περπατήσει. Δύο ιατρικές αναφορές εκδόθηκαν αναφορικά με τη νοσηλεία του. Στην πρώτη αναφερόταν ότι είχε σπασμένο πόδι, γρατσουνιές και μώλωπες. Η δεύτερη αναφορά περιέγραφε περαιτέρω τραυματισμούς καθώς και την ύπαρξη σπασμένων δοντιών. Η σύζυγός του επιβεβαίωσε ότι δεν είχε τραυματισμούς πριν από τη σύλληψη. Οι αστυνομικοί, από την άλλη πλευρά, αρνήθηκαν οποιαδήποτε κατηγορία κακομεταχείρισης, αναφέροντας ότι ο άντρας, ο οποίος ήταν μεθυσμένος, είχε αντισταθεί κατά τη διάρκεια της σύλληψης, υποχρεώνοντας τους αξιωματικούς να χρησιμοποιήσουν βία εναντίον του.
Το ΕΔΔΑ έκρινε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 (για ανεπαρκή έρευνα), δεν αποδείχθηκε παραβίαση του άρθρου 3 (εξευτελιστική μεταχείριση) και επιδίκασε ποσό 7.500 ευρώ για ηθική βλάβη και 3.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα και δαπάνες.
Ιούλιος 2001, Γένοβα
Οι διαδηλωτές καταγγέλλουν τραυματισμούς, λεκτικές προσβολές, ψεκασμούς με δακρυγόνα και σοβαρή αστυνομική βία κατά των μαζικών διαδηλώσεων που ήταν σε εξέλιξη και εναντιώνονταν στην παγκοσμιοποίηση. Οι προσφεύγοντες ισχυρίστηκαν ότι υπέστησαν πράξεις βίας που ισοδυναμούσαν με βασανιστήρια ή απάνθρωπες και εξευτελιστικές πράξεις. Επιπλέον, επιβεβαιώνουν ότι το ιταλικό κράτος παρέλειψε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την πρόληψη αυτού του είδους κακομεταχείρισης, παραλείποντας το αδίκημα του βασανισμού από το ιταλικό ποινικό δίκαιο.
Οι έντεκα προσφεύγοντες έλαβαν 45.000 ευρώ αποζημίωση για ηθική βλάβη και για τα έξοδα και τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν κατά τις εθνικές διαδικασίες και ενώπιον του δικαστηρίου.
Οι αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων
Καταδικαστικές αποφάσεις για την αστυνομική βία έχουν υπάρξει και για την ελληνική Δικαιοσύνη. Δύο από αυτές αφορούν την υπόθεση του Χ.Χ. που βασανίστηκε σε αστυνομικό τμήμα και πλέον είναι διανοητικά καθυστερημένος, αλλά και την υπόθεση της Π.Μ., στην οποία οι αστυνομικοί επέβαλαν να γδυθεί στη ΓΑΔΑ. Μόνο που στην περίπτωση της Π.Μ. το εφετείο λίγα χρόνια αργότερα είχε διαφορετική άποψη, με αποτέλεσμα να αθωώσει τους αστυνομικούς που είχαν δώσει εντολή να γίνει σωματικός έλεγχος ο οποίος κατέληξε σε εξευτελιστικό γδύσιμο.
Μάιος 2007
Ενας ασθενής με διανοητική διαταραχή, ο Χ.Χ., οδηγείται στο τμήμα από την αστυνομία έπειτα από καταγγελία θαμώνων μιας καφετέριας για παρενόχληση. Λίγες ώρες μετά την προσαγωγή τον παραλαμβάνει το ΕΚΑΒ για να τον οδηγήσει σε κωματώδη κατάσταση στο νοσοκομείο. Η κακοποίηση που υπέστη στο τμήμα τού προκάλεσε ολική και μη αναστρέψιμη αναπηρία.
Εννέα χρόνια μετά τον βασανισμό ενός πολίτη ο οποίος υπέστη ανεπανόρθωτη βλάβη υγείας μέσα σε αστυνομικό τμήμα, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Πειραιά επιδίκασε σε βάρος του ελληνικού δημοσίου χρηματική αποζημίωση για το σωματικό μαρτύριο και την ψυχική δοκιμασία που υπέστη το τραγικό θύμα.
Απρίλιος 2015
Με μια σημαντική απόφαση το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών καταδίκασε ομόφωνα σε τρία χρόνια φυλάκιση με τριετή αναστολή δύο αστυνομικούς που έκαναν σωματικό έλεγχο κατά τη διάρκεια προσαγωγής μιας γυναίκας. Συγκεκριμένα, το βράδυ της 27ης Φεβρουαρίου 2013 είχαν δώσει εντολή να γίνει σωματικός έλεγχος της Π.Μ., ο οποίος κατέληξε σε εξευτελιστικό γδύσιμό της στον 6ο όροφο της ΓΑΔΑ, όπου είχε προσαχθεί από αστυνομικούς της ΔΙΑΣ.
Τελικά στις 15 Ιανουαρίου 2018 το Τριμελές Εφετείο της Αθήνας έκρινε αθώους τους δύο αστυνομικούς, παρότι σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας έγινε φανερό πως ο εξευτελισμός της Π.Μ. είχε τιμωρητική διάθεση και δεν ήταν «προβλεπόμενη διαδικασία», κάτι που προσπάθησαν να τεκμηριώσουν οι αστυνομικοί και η υπεράσπισή τους.