Η επιρροή της Ελληνικής Επανάστασης στην κοσμική ζωή των φιλελληνικών κύκλων στη δυτική Ευρώπη.
Το Εικοσιένα δεν αφορά µόνο ό,τι συνέβη στη γεωγραφική περιοχή όπου θα αναδυόταν το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Το δεύτερο µισό της δεκαετίας του 1820 ο απελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων προκαλεί αισθήµατα συµπάθειας στους προοδευτικούς κυρίως κύκλους του δυτικού κόσµου, δηµιουργώντας ένα κίνηµα πρωτόγνωρης δυναµικής και απήχησης που έµεινε γνωστό ως φιλελληνισµός.
Εκτός από την έµπρακτη αλληλεγγύη πολλών φιλελλήνων εθελοντών προς τους αγωνιζόµενους Ελληνες, η «ελληνική υπόθεση» συγκινεί τον ευρωπαϊκό και διεθνή Τύπο, εµπνέει διανοούµενους και καλλιτέχνες, ενώ παράλληλα δηµιουργεί νέες τάσεις που βρίσκουν έκφραση στη µόδα και εν πολλοίς αγκαλιάζουν κάθε πτυχή της κοσµικής ζωής.
Σκηνές που απεικονίζουν µάχες σώµα µε σώµα των Ελλήνων µε τους Οθωµανούς καθώς και θέµατα της τότε πολιτικής επικαιρότητας ζωντανεύουν σε πορσελάνινα σερβίτσια φαγητού και τσαγιού ή επιχρυσώνονται πάνω στις βάσεις ρολογιών και σε αλάβαστρα, ενώ οι µορφές των αγωνιστών σκαλίζονται σε αντικείµενα καθηµερινής χρήσης. «Στα σπίτια της καλής κοινωνίας τρία αντικείµενα πολυτελείας είναι απαραίτητα στους χώρους υποδοχής: µπρούντζινα κοµψοτεχνήµατα, επιτραπέζια ρολόγια, πορσελάνινα ειδώλια» γράφει σχετικά η «Journal des dames et des modes» το 1827 δίνοντας το πρόσταγµα για τις τάσεις της εποχής.
Τη συµπάθειά τους προς τους επαναστατηµένους Ελληνες οι φιλέλληνες (εκ)δηλώνουν και µέσα από την ατοµική τους εµφάνιση µε αφορµή ποικίλες περιστάσεις. Στις κοσµικές εκδηλώσεις που οργανώνονται από τις φιλελληνικές επιτροπές στην Ευρώπη και την Αµερική µε σκοπό την πραγµατοποίηση εράνων για χάρη των Ελλήνων οι καλεσµένοι συχνά παρίστανται µε ενδύµατα à la Grecque, όπως συνέβη στη χοροεσπερίδα που οργανώθηκε στο Park Theater στη Νέα Υόρκη το 1827. Οργανώνονται επίσης µπαλ µασκέ µε ελληνικά θέµατα, όπως του Ούγγρου ευγενούς József (ή Giuseppe) Batthyány στο Μιλάνο στις 30 Ιανουαρίου του 1828.
Επίσης πολλοί είναι εκείνοι που ενστερνίζονται στοιχεία της ελληνικής ενδυµατολογικής ταυτότητας, αντλώντας έµπνευση κυρίως από τις εικονογραφικές πηγές. Η γαλλική εφηµερίδα «Le Constitutionnel» διαφηµίζει στις 16/7/1821 επώνυµο οίκο που πουλά γκραβούρα της «Ελληνίδας Ιωάννας της Λωρραίνης», όπως αποκαλούσαν τότε στη Γαλλία τη Λασκαρίνα Μπουµπουλίνα. Σύντοµα οι Γαλλίδες υιοθετούν τα φορέµατα robes de dames à la Bobelina, ενώ το παράδειγµά τους µιµούνται ακόµη και γυναίκες στην Αυστρία και τη Βαυαρία.
Επίσης µετά την εσπερίδα που διοργανώθηκε «υπέρ των Ελλήνων» στο Vauxhall στο Παρίσι τον Απρίλιο του 1826 τα ελληνικά χρώµατα γίνονται τάση και στην αγορά λανσάρονται «ελληνικές» διακοσµητικές ταινίες και ζώνες σε άσπρο/µπλε. «Αν δείτε άσπρες κορδέλες µε µικρούς γαλάζιους σταυρούς [στα καπέλα], […] είναι ελληνικές» αναφέρει η «Journal des dames et des modes» στις 5 Μαΐου 1826. Επιπλέον, οι κοµψές Γαλλίδες της εποχής κεντούν στα µαντίλια τους ελληνικά µονογράµµατα και ενίοτε κρατούν βεντάλιες µε ελληνικά θέµατα.
Τις επιταγές της φιλελληνικής µόδας ακολουθούν και οι άντρες στη Γαλλία, οι οποίοι διακοσµούν τα γιλέκα τους µε γαλάζιους σταυρούς. Μετά µάλιστα την πτώση του Μεσολογγίου το 1826 ύφασµα που προοριζόταν για τα αντρικά ενδύµατα καθιερώνεται µε την ονοµασία «Gris de Missolonghi».
«18.21m². Ο πόλεμος στα σαλόνια»
Τις βασικές πτυχές του φιλελληνικού συρμού συνοψίζει το εκθεσιακό αφιέρωμα «18.21m². Ο πόλεμος στα σαλόνια». Πρόκειται για μία από τις δώδεκα θεματικές ενότητες της έκθεσης «ΜΥΡΙΑ ΟΣΑ [γ]ραμμένα, εν πανίον. 1821-2021» που φιλοξενείται στον φυσικό χώρο του Μουσείου Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων. Παράλληλα, η ενότητα παρουσιάζεται και σε ψηφιακή εκδοχή στην ιστοσελίδα https://1821.lykeionellinidon.com, όπου φιλοξενείται το σύνολο της έκθεσης.
Αντλώντας από τη φράση «living-room war» (ο πόλεμος του καθιστικού), την οποία επινόησε στο ομώνυμο βιβλίο του ο Μάικλ Τζέι Αρλεν θέλοντας να σχολιάσει την εισβολή εικόνων από τον πόλεμο του Βιετνάμ στον χώρο του σπιτιού μέσω της τηλεόρασης, η παρουσίαση επικεντρώνεται στην πρόσληψη και τη διείσδυση της εικόνας της Επανάστασης του 1821 στους φιλελληνικούς κύκλους, ειδικά μέσα από την καθιέρωση ενός είδους φιλελληνικής μόδας. Το σκηνικό συνθέτουν αντικείμενα με σαφή αναφορά στη φιλελληνική μόδα μαζί με σχεδιαστικές απεικονίσεις επίπλων του 19ου αι. από την παρισινή εφημερίδα «Meubles et Objets de Goût».
Η Τάνια Βελίσκου είναι μουσειολόγος.
INF0
Σύλληψη – επιμέλεια – κείμενα της έκθεσης: Τάνια Βελίσκου. Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων (Δημοκρίτου 7, Κολωνάκι)
