Όταν ο Μάνος Χατζιδάκις παράκουσε τις εντολές Καραμανλή και το Γ’ Πρόγραμμα έπαιζε συνεχώς το τραγούδι για τον Νίκο Κοεμτζή

Όταν ο Μάνος Χατζιδάκις παράκουσε τις εντολές Καραμανλή και το Γ’ Πρόγραμμα έπαιζε συνεχώς το τραγούδι για τον Νίκο Κοεμτζή
Ο Μάνος Χατζιδάκις με τον Νίκο Γκάτσο

Αν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής γνώριζε το χουνέρι που θα του έκανε ο Μάνος Χατζιδάκις (1925-1994) το πιο πιθανόν είναι να μην είχε πάρει την απόφαση να τον διορίσει διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, διευθυντή του κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα και αναπληρωτή γενικό διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Το 1973, επί χούντας ο Νίκος Κοεμτζής σκότωσε σε νυχτερινό κέντρο διασκέδασης τρεις ανθρώπους, δύο εκ των οποίων ήταν ασφαλίτες. Τα κίνητρα ήταν κοινωνικοπολιτικά και όχι μια ακόμη παρεξήγηση για ερωτικούς λόγους, όπως ο Τύπος της εποχής την επόμενη ημέρα θέλησε να παρουσιάσει. Κι αν αναρωτιέστε πως συνδέονται Χατζιδάκις, Καραμανλής και Κοεμτζής  τότε θα πρέπει να ανατρέξετε στο τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου «Μακρύ Ζεϊμπέκικο Για Το Νίκο».

Το 1978, πέντε χρόνια μετά το τριπλό φονικό ο Διονύσης Σαββόπουλος κάνει την ιστορία του Κοεμτζή τραγούδι και το περιλαμβάνει στον διπλό δίσκο «Ρεζέρβα». Ένα τραγούδι 15 λεπτών και 90 στίχων χωρίς ρεφρέν. Τα ραδιόφωνα της εποχής αρνούνται να το μεταδώσουν. Η επίσημη εξήγηση ήταν πως είναι αντιεμπορικό και δεν θα πουλήσει. Ζητούν από τον δημιουργό του να το πετσοκόψει κάτι που εκείνος αρνείται. Αυτό που ενοχλεί είναι η αναφορά που γίνεται στους δύο αστυνομικούς και στη δικαιοσύνη όπου λογοκρίνεται ακόμη και στον δίσκο ο στίχος «Η δίκη εξελισσόταν μέσα μα η δικαιοσύνη ήταν απ’ έξω». Οι καλλιτεχνικοί κύκλοι αρχίζουν να θορυβούνται από τη λογοκρισία χωρίς όμως να τολμούν να υπερασπιστούν φανερά το τραγούδι.

Ο Νίκος Γκάτσος ενημερώνει τον Μάνο Χατζιδάκι ο οποίος παίρνει την απόφαση να παίξει το τραγούδι. Δίνει εντολή και το ζεϊμπέκικο του Νίκου Κοεμτζή ακούγεται στο Τρίτο Πρόγραμμα. Αυτό ήταν μια κίνηση που ενόχλησε ιδιαίτερα τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ο οποίος απαίτησε να απολυθεί ο παραγωγός Γιώργος Μητρόπουλος. Όταν το πληροφορήθηκε αυτό ο Μάνος Χατζιδάκις κάλεσε στο γραφείο του τον Μητρόπουλο και του είπε πως από εδώ και πέρα θα ακούει μόνο τις δικές του οδηγίες και πως θα αναλάβει εκείνος την ευθύνη για οτιδήποτε συμβεί. Ο Μητρόπουλος προσπάθησε να του μεταφέρει το κλίμα που είχε δημιουργηθεί, τότε ο Χατζιδάκις του είπε: «Θα βάζεις το τραγούδι για μία ολόκληρη ώρα στην επανάληψη, θα παίξεις μόνο το συγκεκριμένο κομμάτι και θα το παρουσιάζεις με τα παρακάτω λόγια: Αποτελεί επιθυμία του κ. Χατζιδάκι, που θέλει να ακούσει με προσοχή το τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου».

Έτσι κι έγινε και το «Μακρύ Ζεϊμπέκικο Για Το Νίκο» παιζόταν για πολύ καιρό από τον κρατικό ραδιοσταθμό του Τρίτου Προγράμματος, μάλιστα ο Χατζιδάκις είχε ζητήσει να το βάζουν συγκεκριμένη ώρα και υπήρχε λόγος για αυτό. Κάθε μέρα στις 11 το πρωί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνήθιζε να πίνει τον καφέ του στο Ζάππειο μαζί με τον αρχηγό της χωροφυλακής και άλλους καθεστωτικούς. Στο Ζάππειο αυτό το γνώριζαν και για να τον τιμήσουν συντόνιζαν το ραδιόφωνο στο Τρίτο Πρόγραμμα. Λέγεται πως ο Καραμανλής αναγκάστηκε να αλλάξει συνήθειες και ώρα που έπινε τον δεύτερο καφέ της ημέρας και να το μεταφέρει μία ώρα αργότερα.

Ο  Μάνος Χατζιδάκις σημάδεψε μια ολόκληρη εποχή που χαρακτηρίστηκε από το σπουδαίο έργο του στην ελληνική ραδιοφωνία. Στις 30 Απριλίου 1978 καθιερώθηκε η εβδομαδιαία εκπομπή πεντάλεπτων σχολίων του Μάνου Χατζιδάκι στο Τρίτο. Έβγαινε στον αέρα τις Κυριακές το μεσημέρι όταν οι ελληνικές οικογένειες καθόντουσαν γύρω από το τραπέζι για να φάνε όπου με χιούμορ, με αυτοσαρκασμό και συγχρόνως πολιτικό και καυστικό τρόπο σχολίαζε την επικαιρότητα της εποχής και της σύγχρονης Ελλάδας. Τα ραδιοφωνικά σχόλια του Τρίτου του Μάνου Χατζιδάκι υπήρξαν πολύτιμος οδηγός για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που προσπαθούσε μέσα από ένα ζοφερό κλίμα τρομοκρατίας και κρατικού ελέγχου να επιβιώσει κρατώντας το μυαλό του νηφάλιο. Η παρρησία του Χατζιδάκι υπήρξε αγκάθι στα σχέδια των κυβερνώντων που προσπάθησαν με κάθε τρόπο να τον λοιδορήσουν.

Εμπιστεύτηκε τους νέους συνεργάτες του οι οποίοι δημιούργησαν την περίφημη Λιλιπούπολη. Μια καθημερινή εκπομπή που σχολίαζε την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Μια εκπομπή που ακούγεται σύγχρονη ακόμη και σήμερα.

Το 1980 από τις εκδόσεις Εξάντας κυκλοφόρησε το βιβλίο «Τα σχόλια του Τρίτου – Μάνος Χατζιδάκις». Ο ίδιος ο συνθέτης είχε δηλώσει πως είναι απαραίτητο να κρατάμε τη μνήμη μας ζεστή και για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε την ελευθεροτυπία και ανθρώπους που να μάχονται για αυτήν χωρίς στεγανά και χειραψίες κάτω από το τραπέζι.

Στις 15 Ιουνίου 1994 ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε, αφήνοντας την Ελλάδα φτωχότερη.

Η εξουσία ποτέ δεν τα πήγε καλά με την αλήθεια και την ελευθερία του λόγου. Έννοιες αντίθετες που συγκρούονται καθημερινά. Αυτό είναι κάτι που δεν έχει αλλάξει στις ημέρες μας. Ακόμα και σήμερα οι κυβερνήσεις προσπαθούν να ελέγξουν και να φιμώσουν κάθε φωνή που αγωνίζεται για δικαιοσύνη. Ευτυχώς, πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα τάσσονται υπέρ της ελευθεροτυπίας και θα την υπερασπίζονται κόντρα σε κάθε εποχή και συνθήκη!!

Documento Newsletter