Στις 17 Οκτωβρίου 1933 ο εβραϊκής καταγωγής Γερμανός έγινε πρόσφυγας προκειμένου να γλιτώσει από τη ναζιστική θηριωδία.
«Σήμερα αποφάσισα να εγκαταλείψω τη θέση μου στο Βερολίνο και να γίνω αποδημητικό πτηνό για όλη την υπόλοιπη ζωή μου» έγραφε ο Αλμπερτ Αϊνστάιν στο ταξιδιωτικό του ημερολόγιο τον Δεκέμβριο του 1931. Ακόμη δεν είχε κατά νου να εγκαταλείψει οριστικά το Βερολίνο – θα το έκανε λίγους μήνες μετά. Τον Δεκέμβριο του 1932 δημοσιεύτηκε σε περιοδικό ναζιστικής οργάνωσης φωτογραφία του Αϊνστάιν με τη λεζάντα «Aκόμη δεν απαγχονίστηκε». Δεν ήταν η πρώτη φορά που τον στοχοποιούσαν. Είχαν ήδη αποκαλέσει «εβραϊκή φυσική» τη θεωρία της σχετικότητας.
Με την ανάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ στις αρχές του 1933 ο ειρηνιστής Αϊνστάιν ήταν πλέον σίγουρος ότι είχε χαθεί κάθε έλεγχος. Την άνοιξη της ίδιας χρονιάς η Γκεστάπο άρχισε σειρά εφόδων στο διαμέρισμα του Αϊνστάιν στο Βερολίνο, ενώ οι ναζί κατέσχεσαν την περιουσία του και μετέτρεψαν το εξοχικό του σε στρατόπεδο της νεολαίας τους. Στις 10 Μάιου 1933 περίπου 40.000 Γερμανοί συγκεντρώθηκαν μπροστά στην όπερα του Βερολίνου για να δουν από κοντά το κάψιμο βιβλίων στην πυρά από τους ναζί. Ανάμεσά τους και όσα είχαν έστω αναφορές στο έργο του Αϊνστάιν. «Ο εβραϊκός διανοουμενισμός είναι νεκρός. Η γερμανική ψυχή μπορεί να εκφραστεί και πάλι» ούρλιαζε από το βήμα ο υπουργός Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς.
Ο Αϊνστάιν χαρακτήρισε την κατάσταση στη Γερμανία ολοκληρωτική αποτυχία της λεγόμενης διανοητικής αριστοκρατίας. Εγκατέλειψε το σπίτι του, αποποιήθηκε τη γερμανική υπηκοότητα παραδίδοντας τα χαρτιά του και αναζήτησε καταφύγιο στο Βέλγιο. Τον Σεπτέμβριο του 1933 φυγαδεύτηκε σε ένα ξύλινο σπίτι στο Νόρφολκ της Αγγλίας, με τους κατοίκους της περιοχής να σχηματίζουν ένοπλες ομάδες όλο το 24ωρο για να τον προστατεύσουν. Στις αρχές του επόμενου μήνα, στο κατάμεστο Royal Albert Hall στο Λονδίνο, εκφώνησε ομιλία σχετικά με τη σημασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Στις 17 Οκτωβρίου 1933, έπειτα από διώξεις που κράτησαν χρόνια, ο Αλμπερτ Αϊνστάιν μαζί με τη σύζυγό του Ελζα πήγαν ως πρόσφυγες στις ΗΠΑ. Εκεί ανέλαβε θέση στο Ινστιτούτο Προηγμένων Μελετών του Πρίνστον, το οποίο λειτούργησε σαν καταφύγιο για τους επιστήμονες που έφυγαν από τη ναζιστική Γερμανία. Στις ΗΠΑ ο Αϊνστάιν πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του. Δεν επέστρεψε ποτέ στη χώρα του.
