Στα τέλη του 1973 η ερμηνεύτρια Ρένα Κουμιώτη, που είχε ήδη σφραγίσει τα τραγούδια του «Δρόμου» των Μίμη Πλέσσα – Λευτέρη Παπαδόπουλου, ξαναμπήκε στο στούντιο για ένα άλμπουμ των ίδιων δημιουργών που είχε τίτλο «Μίλα μου για τη λευτεριά». Επρόκειτο σαφώς για πολιτικό δίσκο που με πρόσχημα τις επώδυνες μνήμες από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο περνούσε διαχρονικά αντιφασιστικά μηνύματα. Οχι μόνο με το εξώφυλλό του, στο οποίο υπήρχε η ναζιστική σβάστικα μ’ ένα συρματόπλεγμα, αλλά κυρίως με το περιεχόμενό του. Η Κουμιώτη μέσα στον δίσκο τραγουδούσε το ομότιτλο τραγούδι, καθώς και το «Οκτώβρης ήταν (Δεν θα περάσει ο φασισμός)». Η ίδια, σε μια συνέντευξή της από το 2015, μου είχε αναφέρει μια ιστορία η οποία είχε να κάνει με λογοκρισία –ή, σωστότερα, με απόπειρα λογοκρισίας– που θα της επιβαλλόταν εν μέσω χούντας: «Μια φορά, που τραγουδούσα στην Αθηναία, είπα το “Μίλα μου για τη λευτεριά’’. Κάνω να φύγω για ν’ ανέβει ο Πουλόπουλος κι έρχεται και με πιάνει ο Ασλανίδης, ο γενικός γραμματέας Αθλητισμού της επταετίας, ο “κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο’’: “Αυτό δεν θα το ξαναπείς!’’. ‘‘Ποιο; Το ‘Σταμάτησε του ρολογιού τους δείκτες;’’’. ‘‘Ξέρεις εσύ!’’. Συνεχίζω: ‘‘Το ‘Μίλα μου για τη λευτεριά;’’’. ‘‘Αυτό’’! ‘‘Ακούστε, εγώ είμαι τραγουδίστρια και τραγουδώ ό,τι μου δίνουν. Δεν θα ήθελα όμως να ενοχλήσω κανέναν’’. Και τότε μου απάντησε: ‘‘Επειδή είσαι ή πολύ καλή ή πολύ έξυπνη, λέγε ό,τι θέλεις’’! Το άφησα, δεν το ξανάπα»…
Το ίδιο διάστημα που γίνονταν όλα αυτά η Κουμιώτη ήταν το εμπορικό χαρτί της Lyra του Πατσιφά, ηχογραφώντας κυριολεκτικά το ένα τραγούδι πίσω απ’ το άλλο. «Δεν υπήρχε μέρα που να μην τραγουδούσα κι από ένα» θυμόταν χαρακτηριστικά η μεγάλη ερμηνεύτρια. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, στο απόγειο της καλλιτεχνικής πορείας της, η Κουμιώτη γνώρισε τον δεύτερο σύζυγό της και έφυγε μαζί του για τον Καναδά, όπου έφερε στον κόσμο τον δεύτερο γιο της. Παρότι αναγνώριζε το ανάχωμα που έστησε η ίδια στην καριέρα της, της άρεσε να αυτοσαρκάζεται. Δικά της λόγια: «Εζησα πολύ ωραία χρόνια στον Καναδά. Με έπαιρνε ο άντρας μου, όποτε είχε χιόνια, και πηγαίναμε στα Μπαρμπέιντος. Δεν μου έλειψε το στούντιο – άλλωστε είχα κάνει τόσο πολλά πράγματα μέσα σε μια τετραετία στη Lyra! Θες να σου πω και κάτι άλλο; Τις είδα κι αυτές που δεν πήγαν στον Καναδά τι κάνανε»…
Η Ρένα Κουμιώτη έφυγε από τη ζωή στο Γηροκομείο Αθηνών, όπου νοσηλευόταν με άνοια. Ηταν 81 ετών και το ημερολόγιο έδειχνε 3 Απριλίου 2023. Το άδοξο τέλος μιας πραγματικά μεγάλης τραγουδίστριας, ίσως η ωραιότερη «ζεϊμπεκού» που πέρασε από το ελληνικό τραγούδι.
