Οι απολογητές του καπιταλιστικού συστήματος δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τις ιλιγγιώδεις ανισότητες και για το χάσμα που βαθμηδόν δημιουργείται.
Προειδοποιούν ότι η εξέλιξη αυτή εγκυμονεί κινδύνους για το ίδιο το σύστημα, καθώς ο κόσμος – ακόμη και στην αυτοκράτειρα Αμερική– ασφυκτιά και αντιδρά. Στις ΗΠΑ, φερειπείν, οι νέοι καλοβλέπουν τον σοσιαλισμό, ενώ στην Ευρώπη ενισχύεται η Ακροδεξιά που ποζάρει αντισυστημική. Αυτά κι άλλα πολλά στην επιστολή προς έναν φίλο, Έλληνα των ΗΠΑ, που υπερασπίζεται τον καπιταλισμό γιατί «δεν βλέπει τίποτε καλύτερο»…
Αγαπητέ Τζόνι,
Για Αμέρικα, ξέχασέ το. Σου ’χω πει ότι δεν μπαίνω σε αεροπλάνο ούτε με σφαίρες. Οπότε από τηλεφώνου οι κουβέντες μας για τον Τραμπ, τη Βενεζουέλα, τον Τσίπρα, τις ευρωεκλογές και τον καπιταλισμό, τον οποίο μονίμως αποθεώνεις. Υπάρχουν βέβαια και τα μέιλ, αλλά, να σου πω, τα βρίσκω κάπως άψυχα. Επιστολιμαία, λοιπόν, η επικοινωνία. Σαν τον παλιό καλό καιρό.
Εν πάση περιπτώσει, εντόπισα «κάτι» για τον καπιταλισμό και το βρήκα εξόχως ενδιαφέρον. Μιλώ για δημοσίευμα της «Καθημερινής» (27-28 Απριλίου 2019) υπό τον κεντρικό τίτλο «Οι καπιταλιστές ανησυχούν για τον καπιταλισμό». Αλλά μη βιάζεσαι. Κοίτα και τους υπότιτλους: «Επιδεινώνεται συνεχώς το βιοτικό επίπεδο της μεσαίας τάξης» – «Μόλις το 45% των νέων Αμερικανών έχει θετική άποψη για το καπιταλιστικό σύστημα».
Ξέρω. Θα μου πεις ότι το «σύστημα» πάσχει μεν, αλλά δεν υπάρχει τίποτε καλύτερο. Και, βέβαια, θα επικαλεστείς τις διορθωτικές δυνατότητες που φέρει εγγενώς ο καπιταλισμός, καθώς και το γεγονός ότι πλείστοι όσοι πάμπλουτοι της υφηλίου μιλούν για την άμεση ανάγκη να εκλογικευτεί το σύστημα για να μειωθούν οι ανισότητες και να αποκατασταθεί στοιχειωδώς η ισορροπία.
Αν όμως αυτό δεν καταστεί δυνατό, αν δηλαδή δεν αντιμετωπιστεί η προκλητική ανισότητα «σε βάθος χρόνου θα γυρίσει και θα τους δαγκώσει». Αυτά τα λέει ο Σουηδός Καρλ-Χένρικ Σβάνμπεργκ, επικεφαλής της Volvo, μιλώντας για τους καπιταλιστές των ΗΠΑ. Κάτι ανάλογο λένε κι άλλοι. Όπως η κ. Λαγκάρντ του ΔΝΤ, η οποία αναφέρεται ανήσυχη στην «επίμονη και συνεχή διεύρυνση της ανισότητας». Ακου:
«Αν δεν προσέξουμε, τα φαντάσματα από τα τέλη του 19ου αιώνα θα έρθουν και θα μας στοιχειώσουν στον 21ο αιώνα». Την ίδια ανησυχία για την εντεινόμενη ανισότητα εκφράζει και ο ΟΟΣΑ, που μιλάει για την ανάγκη επενδύσεων (σιγά το νέο) αλλά και για μείωση της φορολογίας στα μεσαία εισοδήματα κ.λπ.
Εννοείται ότι αρκετοί καραμπινάτοι καπιταλιστές βάλλουν τόσο εναντίον της συγκέντρωσης πλούτου στα χέρια των ολίγων όσο και κατά των προκλητικών αμοιβών που απολαύουν οι CEO και οι λοιποί υψηλόβαθμοι των επιχειρήσεων. Λέει επ’ αυτού η Αμπιγκέιλ Ντίσνεϊ της γνωστής οικογενείας: «Ούτε ο Ιησούς Χριστός δεν αξίζει 500 φορές τον μισθό ενός εργαζόμενου».
Όμως τα καλύτερα τα άφησα για το τέλος. Πρώτα πρώτα, ένας επιφανής του πλούτου, ο Ρέι Ντάλιο, ιδρυτής του μεγαλύτερου hedge fund στον κόσμο, του Bridgewater Assosiates, εξέδωσε ένα μανιφέστο που καταγγέλλει το καπιταλιστικό σύστημα! Συγκεκριμένα τονίζει ότι το σύστημα του οποίου τις αξίες ενστερνίστηκε σήμερα προωθεί και αυξάνει την ανισότητα και πρέπει «να εξελιχθεί ή να πεθάνει».
Και το κερασάκι στην τούρτα, φίλε μου: οι νέοι των ΗΠΑ όχι μόνο δυσπιστούν απέναντι στο καπιταλιστικό σύστημα ή το εχθρεύονται, αλλά και στρέφονται στις σοσιαλιστικές ιδέες! Κι αυτό δεν το λέει κάνας σεσημασμένος αριστερός. Αποτυπώνεται σε έρευνα του Gallup το 2018, σύμφωνα με την οποία το 51% των νέων «διάκειται θετικά προς τον σοσιαλισμό»!
Κάτι συμβαίνει, λοιπόν, φίλτατε. Δεν μπορεί το 1% της υφηλίου να συγκεντρώνει στα χέρια του πλούτο ίσον με αυτόν του 99%. Και δεν είναι δυνατόν τις «κρίσεις του συστήματος» να τις πληρώνουν μονίμως οι άλλοι: οι εργάτες, οι μεσαίοι και οι φτωχοί. Κάποια στιγμή η χύτρα θα εκραγεί. Δεν συμφωνείς;
