Παρακολούθηση εξ απαλών ονύχων από την Κεραμέως με επιβολή πειθάρχησης πετώντας την παιδαγωγική στα σκουπίδια
Την ώρα που το υπουργείο Παιδείας μέχρι τα μέσα της σχολικής χρονιάς μέτραγε εκατοντάδες χαμένες διδακτικές ώρες από τα κενά σε θέσεις εκπαιδευτικών ακόμη και σε πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα, τώρα καίγεται να ανοίξει τα σχολεία με την επίκληση μιας… προαιρετικότητας που προκαλεί ερωτήματα σε γονείς και καθηγητές. Όλα αυτά με φόντο τις ελάχιστες εκπαιδευτικές ώρες που απομένουν μέχρι τη λήξη της σχολικής χρονιάς.
Καθηγητές, γονείς και μαθητές μιλούν στο Documento και οι περισσότεροι εκφράζουν έντονες αντιρρήσεις τόσο για το άνοιγμα των σχολείων όσο και για την τοποθέτηση καμερών στις αίθουσες, επισημαίνοντας τους κινδύνους, ενώ πολύ λιγότεροι μιλούν για αναγκαστική λύση λόγω της πανδημίας. Παράλληλα ειδικοί νομικοί τους οποίους συμβουλεύτηκε η ομοσπονδία εκπαιδευτικών στην ιδιωτική εκπαίδευση (ΟΙΕΛΕ) για την αναφορά-βόμβα που κατέθεσε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) μιλούν για τη μεγαλύτερης έκτασης και σημασίας παραβίαση προσωπικών δεδομένων που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα και αφορά εκατομμύρια φυσικά πρόσωπα.
Στην απέναντι πλευρά, η υπουργός Παιδείας Νίκης Κεραμέως δεν κάνει βήμα πίσω και δηλώνει αποφασισμένη να προχωρήσει, όπως λέει, για την προάσπιση του δημόσιου συμφέροντος και για το δικαίωμα της πρόσβασης στην εκπαίδευση για όλους.
Ανοίγοντας τις κάμερες
«Οι κάμερες συνθλίβουν το παιδαγωγικό κλίμα και τον αυθορμητισμό των παιδιών» λένε οι καθηγητές. «Ο νόμος που ψηφίστηκε δηλώνει την πλήρη άγνοια της υπουργού για τη σχολική πραγματικότητα» σημειώνει ο αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) Θοδωρής Μαλαγάρης.
Πώς φούσκωσε το τσουνάμι αντιδράσεων που «πείσμωσε» την υπουργό Παιδείας; Στις 8 Μαΐου η κ. Κεραμέως καταθέτει τροπολογία στη Βουλή με την οποία προβλέπεται «η δυνατότητα ταυτόχρονης διδασκαλίας σε μαθητές που συμμετέχουν στο μάθημα με φυσική παρουσία και σε μαθητές που συμμετέχουν εξ αποστάσεως, σε περίπτωση επιδημικής νόσου». Από το υπουργείο επισημάνθηκε ότι η διάταξη συντάχθηκε ύστερα από διαβούλευση με την ΑΠΔΠΧ. «Έχουμε τη σύμφωνη γνώμη της αρχής» ανέφερε και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, συμπληρώνοντας μάλιστα ότι η έγκριση έχει δοθεί και γραπτώς.
Μετά τις επισκέψεις των εκπαιδευτικών φορέων (ΔΟΕ και ΟΛΜΕ) στην ΑΠΔΠΧ αποκαλύφθηκε ότι τα κυβερνητικά στελέχη ψεύδονταν! Δεν υπάρχει συγκατάθεση της αρχής και μπορεί να δοθεί μόνο υπό αυστηρές και χρονοβόρες προϋποθέσεις τις οποίες έθεσε εξαρχής. Συγκεκριμένα η ΑΠΔΠΧ εξήγησε ότι δεν υπάρχει έγγραφη γνωμοδότηση, επειδή απαιτείται πρώτα να εξεταστούν τόσο η υπουργική απόφαση όσο και η εκτίμηση του αντικτύπου, η οποία υποχρεωτικά προηγείται. Η επικοινωνία μεταξύ αρχής και υπουργείου αφορούσε μόνο κατευθύνσεις ως προς την τεχνική διατύπωση της διάταξης. Μάλιστα η ΑΠΔΠΧ επισήμανε ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς προηγουμένως να έχει συνταχθεί και εκτιμηθεί τουλάχιστον μελέτη του αντικτύπου και να έχει οριστεί υπεύθυνος επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων (δεν μπορεί να είναι εκπαιδευτικός) – και τα δύο προαπαιτούμενα συμπεριλήφθηκαν στην τροπολογία. Σε καμία περίπτωση, όπως μας τόνισαν επανειλημμένως, δεν έδωσαν εκ των προτέρων και εν λευκώ συγκατάθεση.
Κλίμα Big Brother
«Η ζωντανή διδασκαλία για έναν μαθητή είναι πλέγμα σχέσεων μεταξύ των μαθητών και του εκπαιδευτικού. Δεν μπορούμε να δεχτούμε την κατάργηση αυτού του πλέγματος το οποίο εμπεριέχει συναίσθημα, υποστήριξη, ελευθερία, καλαμπούρι, χαλάρωση» λέει στο Documento ο κ. Μαλαγάρης.
«Το παιδαγωγικό κλίμα είναι η ατμόσφαιρα που δημιουργείται μέσα στη φυσική τάξη και το συναισθηματικό πλαίσιο που συνοδεύει αυτό τον φυσικό χώρο. Για να μπορέσεις να πετύχεις τους γενικότερους σκοπούς αλλά και τους επιμέρους στόχους πρέπει το παιδαγωγικό κλίμα να είναι τέτοιο ώστε να κάνει ελκυστική τη μάθηση» εξηγεί η φιλόλογος και γγ του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ Μαρία Γεωργαρίου και συμπληρώνει: «Όταν υπάρχει μια κάμερα η οποία στοχεύει στον πίνακα και στον εκπαιδευτικό, ακόμη και αν δεν δείχνει τα παιδιά αλλά τα ηχογραφεί, δημιουργεί μια ψεύτικη συνθήκη, μια ψυχοκοινωνική ατμόσφαιρα η οποία εκβιάζεται. Αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι σε καμία επικοινωνιακή περίσταση δεν έχουν μάθει να λειτουργούν με την επίβλεψη μιας κάμερας».
«Μέσα στην τάξη», όπως τονίζει, «υπάρχει ένα άτυπο συμβόλαιο εμπιστοσύνης ανάμεσα στους μαθητές και τον εκπαιδευτικό. Το παιδί θέλει να μιλήσει με ελευθερία. Για παράδειγμα, την ώρα της βιολογίας όταν λέει κάτι ο καθηγητής μπορεί να πεταχτεί ένας μαθητής ή μια μαθήτρια και να πει “κι εγώ έχω αυτό το χρωμόσωμα”, “κι εγώ έχω μεσογειακή αναιμία” ή “ο πατέρας μου έχει αυτό το αυτοάνοσο”. Αν ο μαθητής νιώσει ότι δεν μπορεί να το εκφράσει, σημαίνει ότι στην ουσία δεν μπορεί να συμμετάσχει στην παιδαγωγική διαδικασία, η οποία σε πολύ μεγάλο κομμάτι είναι και βιωματική».
«Η σχολική αίθουσα είναι κατεξοχήν ο χώρος όπου γίνονται λάθη, πολλά λάθη, γιατί τα παιδιά μαθαίνουν κυρίως από τα λάθη τους. Λάθη που προσπερνιούνται, που ξεχνιούνται, λάθη που δεν στιγματίζουν» έγραψε στο μπλογκ του ο πρώην γυμνασιάρχης της Σχολής Μωραΐτη Γιώργος Θαλάσσης. «Τα λάθη της τάξης έχουν τεράστια παιδαγωγική αξία. Η τάξη είναι ζωντανός οργανισμός. Τη μια μέρα έχει γέλιο, την άλλη κλάμα, τη μια έχει αυστηρότητα, την άλλη επιείκεια. Εχει πολλά λάθη και πρέπει να έχει γιατί αυτό έχει τεράστια παιδαγωγική αξία» σημειώνει η κ. Γεωργαρίου και αναρωτιέται εύλογα: «Πώς θα νιώσουν πιο συνεσταλμένα παιδιά που θα πρέπει να εκφραστούν μπροστά σε μια κάμερα;».
«Γαλουχούμε ολόκληρες γενιές στην εποπτεία. Πώς θα μπω εγώ μέσα στην τάξη στην έκθεση της Γ΄ λυκείου να τους μιλήσω για την τρίτη γενιά δικαιωμάτων που είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων από τα ηλεκτρονικά μέσα; Πώς θα μπει ο κοινωνιολόγος να τους κάνει τα αντίστοιχα μαθήματα για τα προσωπικά δικαιώματα; Είναι αντιφατικά. Αυτά τα παιδιά σύντομα θα είναι ενήλικες, για ποια εργασία θα είναι προετοιμασμένοι, ποια δικαιώματα να διεκδικήσουν;» επισημαίνει η έμπειρη εκπαιδευτικός.
Γονείς κατά και υπέρ
Γονείς και μαθητές εκφράζουν από τη δική τους πλευρά τις αντιρρήσεις τους στην τοποθέτηση καμερών, ενώ υπάρχουν κι αυτοί που αντιμετωπίζουν με επιείκεια το μέτρο λόγω των πρωτόγνωρων συνθηκών, ενώ το θεωρούν ευκαιρία να κριθεί η δουλειά των καθηγητών.
«Είμαι εντελώς αρνητική» λέει στο Documento η Κατερίνα Ρούσου, μητέρα δύο παιδιών. «Ενας δάσκαλος και τα παιδιά θα λειτουργήσουν διαφορετικά αν γνωρίζουν ότι υπάρχει κάμερα και τους καταγράφει. Τα παιδιά θα χάσουν τον αυθορμητισμό τους. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτό το υλικό θα καταστρέφεται. Ποιος μου λέει ότι κάποιος γονιός που έχει άχτι τον καθηγητή δεν θα θέλει να τον ελέγξει για να δει πώς κάνει μάθημα;» αναρωτιέται.
Από την άλλη πλευρά η Μ.Ρ., φιλόλογος αλλά και μητέρα τριών παιδιών, εξηγεί: «Δεν διαφωνώ πλήρως, με την προϋπόθεση ότι θα τηρούνται οι κανόνες προστασίας των παιδιών. Δεν υπάρχει λόγος να είναι στο πλάνο, μόνο ο καθηγητής και το μάθημα. Θα ήταν μια λύση, όχι για να αντικαταστήσει κάτι άλλο. Θεωρώ ότι θα ήταν μια ευκαιρία να δούμε και πώς γίνονται κάποια μαθήματα από κάποιους συγκεκριμένους ανθρώπους. Και να δούμε γιατί τα μαθήματα τα παρακολουθούν τα παιδιά ή δεν τα παρακολουθούν».
Η εκπαιδευτικός εξηγεί τι γινόταν στο σχολείο του παιδιού της κατά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση: «Υπήρξαν μαθήματα, όπως η χημεία, στα οποία ο καθηγητής τούς έστειλε εργασία για τα αντισηπτικά, η φιλόλογος τους έστειλε μουσεία και περιηγήθηκαν, είχαμε όμως και καθηγητές που είχαν κάποιες φωτοτυπίες έτοιμες, τις έστειλαν και τελείωσαν χωρίς να τις στείλουν πίσω διορθωμένες». Η φιλόλογος αναφέρει ότι δεν θα την ενοχλούσε να είχε μια κάμερα να την καταγράφει εν ώρα μαθήματος. Παράλληλα επισημαίνει ότι δεν θα είχε κανένα πρόβλημα η κάμερα να ήταν το μέσο για να κριθεί η δουλειά της.
«Είμαι κατά των καμερών γενικότερα» λέει στο Documento o κ. Δημόπουλος, πατέρας δύο παιδιών, και ξεκαθαρίζει ότι δεν θα τα στείλει σχολείο: «Το παιδί δεν πρέπει να συνηθίζει να έχει μια κάμερα πίσω του γιατί αργότερα και στη δουλειά του θα το θεωρεί φυσιολογικό να παρακολουθείται. Σε κάθε περίπτωση τα παιδιά δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα με δέκα μέρες σχολείου. Μια πολύ καλή λύση για μένα είναι να πει το σχολείο “καθίστε σπίτι και διαβάστε δυο τρία λογοτεχνικά βιβλία και μετά γράψτε μου μια έκθεση ή ελάτε να το συζητήσουμε διαδικτυακά”».
«Γαλουχούμε ολόκληρες γενιές στην εποπτεία. Πώς θα μπω εγώ μέσα στην τάξη στην έκθεση της Γ΄ λυκείου να τους μιλήσω για την τρίτη γενιά δικαιωμάτων που είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων από τα ηλεκτρονικά μέσα;»
Ο λόγος στους μαθητές
Ο Γιώργος Τριανταφύλλου, μαθητής της Β΄ λυκείου, κατά τη διάρκεια της καραντίνας πρωτοστάτησε στη δημιουργία της ομάδας των σκεπτόμενων μαθητών συγκεντρώνοντας απόψεις από όλη την Ελλάδα για τα θέματα που τους απασχολούν. «Δεν γνωρίζουμε πώς θα χειριστεί ο κάθε εκπαιδευτικός την ύπαρξη ενός μηχανήματος καταγραφής μέσα στο τμήμα. Ας ελπίσουμε ότι θα συμβεί μόνο γι’ αυτές τις δέκα ημέρες που καλούμαστε να επιστρέψουμε στα θρανία» λέει και εξηγεί: «Οταν μια στιγμή καταγράφεται, μένει. Μπορεί η τεχνολογία να έχει προχωρήσει και είναι σημαντικό ο μαθητής να νιώθει ελεύθερος μέσα στο τμήμα του, αντιθέτως αν ο αυθορμητισμός σιγά σιγά αρχίσει να χαλιναγωγείται, τότε οι νέοι θα μάθουν να εξοικειώνονται με το άκουσμα και την εκτέλεση εντολών με οποιονδήποτε, έμμεσο ή άμεσο, τρόπο».
«Οι κάμερες που θα τοποθετηθούν μέσα στις τάξεις αποτελούν ρίσκο. Το τέλος του διδακτικού έτους δεν είναι μακριά. Είναι δίκαιο για τους μαθητές και το διδακτικό προσωπικό να αντιμετωπίσουν αυτήν τη νέα πραγματικότητα; Ηδη στα μαθήματα που έγιναν στον εγκλεισμό οι καθηγητές αδυνατούσαν να παρακινήσουν τους νέους να κάνουν έστω και μία ερώτηση. Η επόμενη εβδομάδα δεν θα έχει μεγάλες διαφορές σε αυτό για τα παιδιά που θα παραμείνουν στα σπίτια τους» μας λέει η Μαριλίνα Κιούση, μαθήτρια Α΄ λυκείου από τη Θεσσαλονίκη. «Δεν θα είμαστε και τόσο “ανοιχτοί” με την παρουσία της κάμερας αλλά θα προσαρμοστούμε» πιστεύει o Σαράντος Γκίζας, μαθητής λυκείου στην Καλαμάτα. «Οι καθηγητές και οι μαθητές θα πρέπει να αναφέρονται αποκλειστικά και μόνο στο μάθημα. Να μην αφαιρούμαστε με το να αναλωνόμαστε σε διαφορετικά θέματα. Εμένα δεν θα με πειράζει να υπάρχει κάμερα γιατί δεν φοβάμαι μην πω κάτι άσχετο ή μήπως εκθέσω τον καθηγητή μου».
Ο «αληθινός» δάσκαλος
Μπορεί να κερδίσει από αυτήν τη διαδικασία ο δάσκαλος; Ο βιολόγος και συγγραφέας Κρίτων Ηλιόπουλος σημείωνε σε άρθρο του: «Ο αληθινός δάσκαλος μπορεί να διαπιστώσει ότι αυτοακυρώνεται. Ένας τηλεπαρουσιαστής “δάσκαλος” μπορεί να εκπέμπει σε εκατοντάδες ή και χιλιάδες μαθητές, οι εκπομπές του να καταγράφονται και να τις παρακολουθούν όσοι και όποιοι θέλουν και όσες φορές θέλουν, όμως ο δάσκαλος και ο μαθητής δεν επικοινωνούν μόνο με λόγια και εικόνες, επικοινωνούν και με εκφράσεις, χειρονομίες, με το πώς και πού στέκονται και κάθονται και τόσα άλλα που έχουν περιγραφεί από καταλληλότερους. Ο αληθινός δάσκαλος επίσης “διδάσκει” με την αξιοπρέπειά του, την ελευθερία του, την έμπνευση και τον ενθουσιασμό του».
