Στην αναφορά της Ιντερπόλ τον Μάρτιο του 2018 για όσα παραβατικά συμβαίνουν στον παγκόσμιο αθλητισμό σημειώνονται μεταξύ άλλων τα εξής για τη Νότια Κορέα: «Η αστυνομία ανακοινώνει ότι συνέλαβε έναν διαχειριστή αθλητικού στοιχήματος και προσήγαγε έναν επαγγελματία παίκτη των e-sports επειδή έστησαν έναν αγώνα e-sports. Ο 26άχρονος άντρας που διοικεί παράνομες ιστοσελίδες τζόγου πρότεινε στον 24χρονο παίκτη να στήσει το αποτέλεσμα ενός προημιτελικού του τουρνουά 2017 G-STAR Starcraft στο Μπουσάν τον περασμένο Νοέμβριο, όπως ανακοίνωσε η αστυνομία. Ο παίκτης ηττήθηκε εσκεμμένα με 2-0, αφού εισέπραξε αμοιβή 4,5 εκατ. γουόν (3.711 δολ. ΗΠΑ), ενώ ο διαχειριστής συσσώρευσε 15 εκατ. γουόν (12.371 δολάρια) μέσω των δύο στοιχηματικών ιστοσελίδων του, σύμφωνα με την αστυνομία. Το δίδυμο επιχείρησε παρόμοια μεθόδευση στο μεγαλύτερο τουρνουά Starcraft της χώρας, το ASL5, που ξεκίνησε τον περασμένο μήνα και θα ολοκληρωθεί στις 27 Μαρτίου. Η αστυνομία ταυτοποίησε και προσήγαγε 116 άτομα που τζόγαραν στις συγκεκριμένες ιστοσελίδες, στα οποία περιλαμβάνονται και επτά συνεργοί του διαχειριστή σε στησίματα αγώνων».
Η συγκεκριμένη αναφορά βγήκε από το… συρτάρι μας διότι την περασμένη εβδομάδα ψηφίστηκε από την ελληνική Βουλή αθλητικός νόμος ο οποίος περιλαμβάνει διατάξεις και για τον ηλεκτρονικό αθλητισμό. Οπως υποδηλώνεται στην εισηγητική έκθεση, το εν λόγω κεφάλαιο έχει σκοπό την καθιέρωση και ενίσχυση του «ηλεκτρονικού αθλητισμού». Αυτό εξυπηρετείται μέσω της αναγνώρισης των ηλεκτρονικών παιγνίων που παραπέμπουν σε αθλητικού περιεχομένου εικονική δραστηριότητα, μέσω ψηφιακού περιβάλλοντος, ως πραγματικών αθλητικών δραστηριοτήτων και μάλιστα κατά την έννοια του ν. 2727/99, δηλαδή του βασικού πλαισίου νόμου που διέπει τον ελληνικό αθλητισμό εδώ και 23 χρόνια.
Το καταψήφισαν
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης καταψήφισαν και τα οκτώ άρθρα που αφορούσαν τα e-sports, με τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ Θάνο Μωραΐτη να υπογραμμίζει πως «πρόκειται για μια βιαστική ρύθμιση σε ένα πεδίο που η πλειονότητα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στέκεται με σκεπτικισμό. Μέχρι και σήμερα το Συμβούλιο της Ευρώπης αποκλείει από την έννοια του αθλητισμού τις δραστηριότητες που δεν εμπεριέχουν το φυσικό στοιχείο της άθλησης…».
Στην τοποθέτησή του ο υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης επισήμανε πως δεν μπορεί να αγνοήσει την πραγματικότητα: «Ακουσα πολλές απόψεις τις προηγούμενες ημέρες: ότι δεν υπάρχει τίποτε θετικό στα e-sports, ότι μόνο βλάβες επιφέρουν, ότι είναι επικίνδυνο να προχωράμε στην αναγνώριση ενός αρρύθμιστου πεδίου. Λυπάμαι που το βλέπετε έτσι, αλλά είστε πολύ μακριά από την πραγματικότητα όσοι διαφωνείτε. Παγκοσμίως, τα e-sports έχουν τεράστια κέρδη». Προφανώς ο Λ. Αυγενάκης δεν ήταν ενημερωμένος για το τι ανέδειξε η Ιντερπόλ στη μακρινή Ασία ούτε έχει σκεφτεί τι πεδίο δόξης… λαμπρό μπορεί να ανοίξει ο «ηλεκτρονικός αθλητισμός» για όσους χειραγωγούν αγώνες. Η Ελλάδα κάνει πρωταθλητισμό στα στημένα παιχνίδια, όπως αναφέρουν η FIFA και η UEFA στην Ολιστική Μελέτη τους και η διαφθορά ενδέχεται να μεταφερθεί και στα e-sports, το βασίλειο της νεολαίας. Τα ποσά που διακινούνται, όπως τόνισε και ο αρμόδιος υφυπουργός, είναι τεράστια και κατ’ επέκταση και οι… πειρασμοί θα είναι μεγάλοι. Η ραγδαία άνοδος των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και ειδικά των e-sports αντικατοπτρίζεται σε πολύ πρόσφατα στοιχεία. Ο παγκόσμιος τζίρος της βιομηχανίας των games ξεπερνά αρκετά εκείνον του κινηματογράφου και της μουσικής μαζί! Το 2020 μόνο οι ηλεκτρονικές αγορές ξεπέρασαν τα 180 δισ. δολάρια και με βάση δημοσιευμένες μελέτες οικονομικών αναλυτών τα έσοδα από τα e-sports για το 2022 θα ξεπεράσουν το 1,5 δισ. δολάρια!
Εποπτικοί μηχανισμοί
Οι απαραίτητοι εποπτικοί μηχανισμοί πρέπει να λειτουργήσουν για να μη γίνει της… Κορέας στη χώρα μας με την καθιέρωση των e-sports. Με τις διατάξεις που ψηφίστηκαν αναγνωρίζονται ως ηλεκτρονικά αθλήματα όσα έχουν αμιγώς αθλητικό περιεχόμενο, δηλαδή όσα αποτελούν ψηφιακή αναπαράσταση αναγνωρισμένων αθλημάτων από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, όπως το ποδόσφαιρο, οι μαχητικές τέχνες, ο μηχανοκίνητος αθλητισμός, η καλαθοσφαίριση. Ο αθλητής συμμετέχει (ατομικά ή ομαδικά) σε προπονήσεις, αγώνες και διοργανώσεις ηλεκτρονικού αθλητισμού και μπορεί να είναι μέλος μόνο μίας ομάδας. Προβλέπεται επίσης η ίδρυση σωματείων με αντικείμενο την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών αθλημάτων, τα οποία λαμβάνουν την ειδική αθλητική αναγνώριση από τη ΓΓΑ.
Για το θέμα του «ηλεκτρονικού αθλητισμού» δεν υπάρχει ενιαία αντίληψη στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ενωσης ούτε η συζήτηση για το εάν τα e-sports εμπίπτουν στον αθλητισμό έχει καταλήξει σε ενιαία συμπεράσματα και στην πρακτική ένταξή τους στο πεδίο εφαρμογής πολιτικών για τον αθλητισμό.
Τι ισχύει σε τέσσερις χώρες
Ενδεικτικά, σε τέσσερις χώρες (τρεις ευρωπαϊκές και μία λατινοαμερικάνικη) ισχύουν τα ακόλουθα: Γαλλία: Το δίκαιο της χώρας παρέχει μια γενική αρχή σύμφωνα με την οποία αντιμετωπίζονται ως λαχεία –και ως τέτοια απαγορεύονται– όλες οι δραστηριότητες – λειτουργίες (συμπεριλαμβανομένων των διαγωνισμών δεξιοτήτων) που προσφέρονται στο κοινό υπό οποιαδήποτε ονομασία, καθορίζονται –έστω κι εν μέρει– από την τύχη, δημιουργούν προσδοκία κέρδους και για τις οποίες γίνεται πληρωμή από τον συμμετέχοντα προς τον διοργανωτή. Οποιεσδήποτε λειτουργίες, διαδικτυακές ή όχι, που πληρούν τα παραπάνω χαρακτηριστικά απαγορεύονται.
Στη γαλλική νομοθεσία προβλέπονται ορισμένες εξαιρέσεις από αυτή την απαγόρευση, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με το διαδίκτυο, τα τυχερά παιχνίδια και τα διαδικτυακά βιντεοπαιχνίδια, δηλαδή και τα τουρνουά e-sports.
Συμμετοχή ανηλίκων κάτω των δώδεκα ετών σε τουρνουά e-sports με χρηματικά βραβεία απαγορεύεται, ενώ τα e-sports δεν αναγνωρίζονται επίσημα ως άθλημα στη Γαλλία. Βέλγιο: Στην εφαρμογή της νομοθεσίας για τα τυχερά παιχνίδια έχουν γίνει ποικίλες προβλέψεις. Ο αθλητισμός στο Βέλγιο αποτελεί κοινοτική αρμοδιότητα, επομένως μπορούν να υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους Φλαμανδούς, τους Γάλλους και τους Γερμανούς. Ωστόσο προς το παρόν καμία κοινότητα δεν έχει αναγνωρίσει τα e-sports ως άθλημα. Λουξεμβούργο: Δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία για τα e-sports στο Λουξεμβούργο. Το υπουργείο Αθλητισμού της χώρας περιμένει τα συμπεράσματα της Εθνικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων (COSL) σχετικά με το αν πρέπει να υπάρχουν ή όχι τα e-sports, αν πρέπει να θεωρηθούν «αθλητισμός» και να νομοθετήσει γι’ αυτό το θέμα.
Αργεντινή: Στην Αργεντινή δεν υπάρχει ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο για τα e-sports. Η κανονιστική ρύθμιση των e-sports είναι στην αρμοδιότητα και εντός της δικαιοδοσίας των διάφορων επαρχιών, αρκετές εκ των οποίων έχουν εκδώσει νόμους για το θέμα. Για παράδειγμα, η επαρχία του Μπουένος Αϊρες έχει θεσπίσει τον νόμο 15079 που ρυθμίζει τα τυχερά παιχνίδια σε διαδικτυακά παιχνίδια, συμπεριλαμβανομένων αυτών που βασίζονται στην ικανότητα των παικτών καθώς και αυτών που βασίζονται στην τύχη καθαρά.
Η συμμετοχή ανηλίκων στα e-sports υπόκειται στη γονική άδεια. Εάν τα έπαθλα είναι σημαντικά, είτε σε μετρητά είτε με άλλο τρόπο, το τουρνουά μπορεί να ταξινομηθεί ως μορφή τζόγου και διέπεται από τους επαρχιακούς και άλλους κανόνες που ισχύουν για τα τυχερά παιχνίδια.
Αντικρουόμενα συμφέροντα
Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών σε εικοσασέλιδη μελέτη του αναλύει την ταυτότητα των αντικρουόμενων συμφερόντων, τα οποία αντιπαρατίθενται και προκαλούν δυσκολίες στη χάραξη κοινής γραμμής ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕE σε ό,τι αφορά την ένταξη ή όχι του «ηλεκτρονικού αθλητισμού» στον αθλητικό τομέα.
Από τη μια μεριά βρίσκονται τα κράτη-μέλη στα οποία υπάρχει η στοιχειώδης αντίληψη για τον πυρήνα και τις κοινωνικές λειτουργίες του αθλητισμού, τα οποία βρίσκονται σε κοινή γραμμή με διεθνείς και εθνικούς αθλητικούς φορείς, αθλητικές ομοσπονδίες, συλλόγους, εκπαιδευτικά ιδρύματα, επιστημονικές συλλογικότητες. Μεταξύ των αθλητικών φορέων ένα σημαντικό κομμάτι έχει αντίληψη των επιπτώσεων στον αθλητισμό, ενώ ένα άλλο κομμάτι –όσοι έχουν εμπορική λειτουργία– φοβάται ότι η ανάπτυξη των e-sports και ο έλεγχος των αγορών από μεγάλους ομίλους θα σημάνουν γι’ αυτούς απώλεια εσόδων (πνευματικά και διαφημιστικά δικαιώματα, εμπορικά σήματα κ.λπ.).
Από την άλλη μεριά βρίσκονται μεγάλοι οικονομικοί όμιλοι, η παγκόσμια και ευρωπαϊκή βιομηχανία βιντεοπαιχνιδιών, τηλεοπτικοί σταθμοί συνδρομητικών υπηρεσιών που μεταδίδουν στα προγράμματά τους αγώνες e-sports, εταιρείες διαδικτυακού στοιχηματισμού και εταιρείες διοργάνωσης διεθνών αγώνων e-sports. Η πλευρά των επιχειρηματιών θεωρεί ότι τα e-sports, ως νέο πεδίο τεράστιας κερδοφορίας, πρέπει να αποτελεί δική τους αποκλειστική οικονομική ζώνη, «ελεύθερη» και άβατο για κάθε ρυθμιστική αρχή.
Επιδιώκουν την ανάπτυξη των e-sports με συνθήκες ανεξέλεγκτης αγοράς, χωρίς κανόνες, χωρίς κρατικές και κεντρικές ρυθμίσεις από τους ευρωπαϊκούς θεσμικούς φορείς, χωρίς δικλίδες ασφαλείας για την υγεία της νέας γενιάς, για την τήρηση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων και των ανήλικων παιδιών, για τα εργασιακά δικαιώματα, για τους κανόνες στην κυκλοφορία του χρήματος διεθνώς.
Στην εγχώρια αγορά
Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια ιδιωτικές εταιρείες που διοργανώνουν πρωταθλήματα, λειτουργώντας προωθητικά για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια διάφορων κατασκευαστών. Στα πρωταθλήματα συμμετέχουν τμήματα e-sports που έχουν δημιουργήσει ορισμένοι αθλητικοί σύλλογοι, για παράδειγμα ο Παναθηναϊκός, η ΑΕΚ, ο Αρης, ο Πανσερραϊκός και άλλοι. Για παράδειγμα, η λειτουργία τμήματος e-sports του Παναθηναϊκού ανακοινώθηκε στις 29 Δεκεμβρίου του 2016, μετά τη σύναψη συνεργασίας με την Adidas, η οποία διοργανώνει τουρνουά ηλεκτρονικών παιχνιδιών και στην οποία ανήκει η ομάδα Void Gaming, η οποία δημιουργήθηκε στα τέλη του 2012. Το τμήμα e-sports της ΑΕΚ ιδρύθηκε το 2019 με μια σειρά από ομάδες του που συμμετέχουν σε διάφορες διοργανώσεις. «Η ίδρυση τμημάτων e-sports, που νομοτελειακά θα λειτουργήσουν επαγγελματικά, από ερασιτεχνικά αθλητικά σωματεία στην Ελλάδα ανοίγει μια νέα σελίδα εμπορευματοποίησης και εξάρτησης από εταιρείες του ήδη πληγωμένου ερασιτεχνικού αθλητισμού της χώρας» αναφέρεται στη μελέτη του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών, ενώ σε άλλο κεφάλαιό της σημειώνεται ότι «ήδη μια σειρά “ελεγκτικά όργανα” του αθλητισμού, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Αντιντόπινγκ – WADA, εκφράζουν ανησυχίες για το γεγονός ότι εάν τα e-sports αναγνωριστούν ως αθλητισμός, πρακτικά θα δημιουργηθεί μια “εκτός ελέγχου” κατάσταση, ενώ είναι δεδομένο ότι και οι αρχές που ελέγχουν τη διακίνηση “μαύρου χρήματος” πανευρωπαϊκά και παγκόσμια ήδη αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις».
Επίλογος
Στον επίλογο της μελέτης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών αναφέρονται τα εξής: «Τα e-sports στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να ενταχθούν σε ειδικό κανονιστικό πλαίσιο και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αναγνωριστούν ως μέρος του εθνικού και ευρωπαϊκού αθλητικού μοντέλου. Κάθε άλλη απόφαση θα έχει αντιαθλητικό και αντικοινωνικό χαρακτήρα και θα προκαλέσει σοβαρές περιπλοκές στο μέλλον.
Αντίστοιχα, αυτή η δραστηριότητα δεν ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας και στην αναρμόδια ΓΓΑ, αλλά σε άλλες κρατικές, διοικητικές και ελεγκτικές αρχές. Είναι πιο ενδεδειγμένο και ασφαλές να υπαχθεί στα υπουργεία Ψηφιακής Πολιτικής, Οικονομικών, Εμπορίου και στην Αρχή Ελέγχου Ηλεκτρονικών Παιγνίων, ώστε να διαμορφωθούν και οι φορολογικοί μηχανισμοί και εποπτεία για την αποφυγή της διαφθοράς.
Σίγουρα τα e-sports, όπως κι αν «βαπτισθούν» στην ελληνική γλώσσα, όσο δημοφιλή κι αν είναι, σε όσο επικερδή βιομηχανία κι αν εξελίσσονται, δεν έχουν καμιά σχέση με τον αθλητισμό, ούτε με τον ερασιτεχνικό ούτε με τον επαγγελματικό, ούτε φυσικά με την ενεργητική δραστηριότητα και έναν τρόπο ζωής που προάγει τη σωματική και ψυχική υγεία».