Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Φιλίππων Θοδωρής Γκόνης μιλάει στην Αφροδίτη Ερμίδη για το θέατρο στην περιφέρεια, την «ανασκαφή» του Οιδίποδα και τις… αρπαχτές.
Η Καβάλα εδώ και 61 χρόνια γεμίζει τέχνη τα καλοκαίρια. Την τελευταία δεκαετία στο τιμόνι του Φεστιβάλ Φιλίππων βρίσκεται ο πολύμουσος Θοδωρής Γκόνης. Πρόκειται για ένα φεστιβάλ το οποίο, εκτός από το ότι υποδέχεται καλοδιαλεγμένες παραστάσεις, μπορεί να υπερηφανεύεται πλέον για τις δικές του παραγωγές: για δεύτερη χρονιά στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος θα δημιουργηθούν τρεις νέες παραστάσεις εμπνευσμένες από το αρχαίο δράμα, οι οποίες θα παρουσιαστούν στις 20, 21 και 22/8 στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων.
Αυτό που κάνει το εργαστήριο να ξεχωρίζει (εκτός από το καλλιτεχνικό επίπεδο των συμμετεχόντων) είναι το γεγονός ότι οι προετοιμασίες ‒που θα διαρκέσουν από την 1η έως τις 20/8‒ θα είναι ανοιχτές στο κοινό.
Τι έχει να προσφέρει το Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος;
Πάντα επιθυμούσαμε το φεστιβάλ να μην υποδέχεται μόνο παραστάσεις αλλά να έχει και σπλάχνα, να έχει μια τοπική δική του καλλιέργεια, το δικό του ελάττωμα. Στην περιοχή γύρω από το αρχαίο θέατρο, στη Κρηνίδες, υπήρχε ήδη αυτή η παράδοση από όταν ξεκίνησε το φεστιβάλ πριν από 61 χρόνια. Οι συντελεστές των παραστάσεων έμεναν στην περιοχή και οι κάτοικοι παρακολουθούσαν τη διαδικασία στις πρόβες. Κάποιοι ηλικιωμένοι μού έλεγαν ότι συνάντησαν τον Κατράκη ή τον Μινωτή. Καλούμε λοιπόν καλλιτέχνες ‒με τους οποίους μας συνδέει εκλεκτική συγγένεια‒ που όλο τον Αύγουστο θα διαμένουν στην περιοχή και θα δουλεύουν εκεί. Πέρυσι το εργαστήριο πήγε πολύ καλά. Μάλιστα μια από τις παραστάσεις μας, ο «Ιων» της Ιόλης Ανδρεάδη, θα παρουσιαστεί στη Νέα Υόρκη το 2019. Επιπλέον φέτος ενταχτήκαμε στο Διεθνές Δίκτυο Αρχαίου Δράματος και λάβαμε επιχορήγηση, μια πολύ σημαντική χειρονομία εκ μέρους του υπουργείου Πολιτισμού.
Ποιοι παρακολουθούν τις προετοιμασίες των παραστάσεων;
Φοιτητές δραματικών σχολών, νέοι και ερασιτέχνες ηθοποιοί, φιλότεχνοι που δεν έχουν σχέση με το θέατρο και άλλοι απλώς περίεργοι. Οταν έρχονται εδώ παραστάσεις και παίζονται με καινούργιο τρόπο χωρίς πομπώδες ύφος και μεγαλεπήβολα σκηνικά, το μυημένο κοινό δεν απορεί για τη νέα προσέγγιση του κειμένου. Σεβόμαστε τη συμβατική αντίληψη για το αρχαίο δράμα, αλλά πλέον έχει ξεπεραστεί. Θέλω αυτό το εργαστήριο να λειτουργεί και παιδευτικά για τον κόσμο, να τους προετοιμάζει για τις παραστάσεις άλλων συναδέλφων.
Εσείς από τη μεριά σας στο εργαστήριο θα επιχειρήσετε μια «ανασκαφή» στο κείμενο του «Οιδίποδα τυράννου», εκατό χρόνια μετά την πρώτη στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων.
Ναι, συμμετέχω ισότιμα με τον Θέμη Πάνου, τον Δημήτρη Σωτηρίου, τον Θανάση Δήμου, τον Ανδρέα Γεωργιάδη και τον Μιχάλη Αγγελίδη. Επιχειρούμε μια δεύτερη «ανασκαφή» στο κείμενο χωρίς να έχουμε τη φιλοδοξία να λύσουμε τα αινίγματα του Οιδίποδα. Προσπαθούμε να πούμε την ιστορία πιο πολύ με τα χέρια και τον ιδρώτα παρά με τα λόγια. Με τον τρόπο που ίσως θα την έλεγαν χειρώνακτες∙ οι εργάτες και οι αρχαιολόγοι που πριν από έναν αιώνα έσκυψαν με μεράκι και καημό να ανακαλύψουν την ιστορία αυτού του τόπου. Και τα κείμενα τι είναι; Σκάβοντάς τα καταλαβαίνεις δυο τρία (μόνο) πράγματα. Προσωπικά για να ανεβάσω ένα τέτοιο έργο θα ήθελα τουλάχιστον δύο χρόνια. Τα μεγάλα έργα είναι καλύτερα να τα διαβάζουμε παρά να τα παίζουμε γιατί τα ευτελίζουμε εάν δεν υπάρχει ο ανάλογος χρόνος. Ετσι λοιπόν προτιμούμε να κάνουμε μια άσκηση πάνω στο κείμενο.
Είστε στο τιμόνι του φεστιβάλ ήδη μια δεκαετία. Ποιο στόχο δεν έχετε πραγματοποιήσει ακόμη;
Κυρίως να έχει τη δική του ταυτότητα, τη δική του παραγωγή, να μην υποδέχεται μόνο. Για μένα είναι ψευδεπίγραφο ένα φεστιβάλ που δεν έχει δική του παραγωγή. Ειδάλλως είναι πανηγύρι. Σίγουρα αντιμετωπίζουμε δυσκολίες ως προς αυτό αλλά από τη στιγμή που πράττουμε, δεν δικαιούμαστε να διαμαρτυρόμαστε. Είμαι ενεργητικά, αγωνιστικά απαισιόδοξος. Αρα διπλά αισιόδοξος. Το μειονέκτημα του φεστιβάλ είναι ότι δεν μπορεί να δημιουργήσει κατανυκτική ατμόσφαιρα. Θα ήθελα πολύ να είναι μικρότερο σε διάρκεια, να είναι πιο συγκεντρωμένες οι δράσεις μας και να είχαμε και κάποια χρήματα επιπλέον. Να μπορούσαμε να καλούμε συνάδελφους γιατί πολλοί από αυτούς δυσκολεύονται οικονομικά και μαραίνονται, ξεραίνονται. Δυστυχώς έχω αρκετές τέτοιες εικόνες. Θα ήταν ένα ωραίο γήπεδο που θα τους δίναμε τον αγωνιστικό χώρο για να παίξουν.
Ο Θοδωρής Γκόνης και ο Άρης Λεμπεσόπουλος μιλούν για την αποκάλυψη του Οδυσσέα στα καρνάγια
Το καλοκαίρι γίνονται πολλές εκδηλώσεις στην περιφέρεια. Τι γίνεται όμως τον υπόλοιπο χρόνο; Σας ρωτώ καθώς έχετε ιδιαίτερη επαφή με την περιφέρεια, έχοντας διατελέσει διευθυντής σε πολλά ΔΗΠΕΘΕ.
Εγώ πήρα τα βουνά για να δω τι γίνεται στους κάμπους! Τον χειμώνα το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας έχει ένα μικρό φεστιβάλ, έχουμε τις δικές μας παραγωγές και καλούμε και κάποιες παραστάσεις. Δυστυχώς δεν έχουμε χρήματα να αγοράσουμε τις καλές παραστάσεις της Αθήνας. Δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση τις αρπαχτές∙ σέβομαι τους συντελεστές τους αλλά δεν εκτιμώ τη δουλειά τους. Και πρέπει ως ΔΗΠΕΘΕ να το δούμε αυτό, να διαθέσουμε κάποια χρήματα. Θέλω να το εισηγηθώ. Και το υπουργείο θα μπορούσε να επιχορηγεί κάποια από τα οδοιπορικά τους. Αυτοί που θέλουμε να έρθουν, νέοι και καλοί καλλιτέχνες, πολλές φορές δεν έχουν να πληρώσουν ούτε τα διόδια. Και μοιραία ξεπέφτουμε, δεχόμενοι τους πιο μαζικούς καλλιτέχνες. Τα φεστιβάλ δημιουργήθηκαν κυρίως για παιδευτικούς λόγους, όχι μόνο για διασκέδαση. Δυστυχώς οι περισσότεροι σκέφτονται: «Ε, να έρθει κάτι μαζικό, να φέρει εισιτήρια». Δεν είμαι εναντίον των εισιτηρίων, αλλά όχι το εισιτήριο να διαλύσει την τέχνη.
Η ισορροπία ωστόσο είναι εμφανής στο φεστιβάλ σας.
Αυτό το οφείλω στους δασκάλους μου. Και κυρίως στους νεκρούς που δεν μου επιτρέπουν να κάνω κάτι διαφορετικό.
Ο Θοδωρής Γκόνης γράφει στο Docville: O πρώτος αφηγητής του κόσμου
INFO
Οι τρεις παραστάσεις που θα δημιουργηθούν στο πλαίσιο του εργαστηρίου είναι ο «Βελλερεφόντης» σε σκηνοθεσία Γιάννη Καλαβριανού, ο «Προμηθέας δεσμώτης» υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση της Γεωργίας Μαυραγάνη και «Βασιλική Β΄ – Οιδίπους – Ανασκαφή δεύτερη» σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Γκόνη
