Το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης και η συνακόλουθη ραγδαία αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων στα προ του 2009 επίπεδα ενίσχυσαν περαιτέρω την αξιοπιστία του κυβερνητικού αφηγήματος για την πορεία της εξόδου της χώρας από το καθεστώς της επιτροπείας τον Αύγουστο του 2018.
Σε αυτή την πορεία η κυβέρνηση φιλοδοξεί να έχει αρωγό το ραγδαία βελτιούμενο επενδυτικό κλίμα. Ηδη κορυφαίο κυβερνητικό στέλεχος (Χρ. Βερναρδάκης) προανήγγειλε την ανακοίνωση πολύ σημαντικών ξένων επενδύσεων σε τομείς υψηλής τεχνολογίας τις επόμενες εβδομάδες. Πολύ ευνοϊκότερο φαίνεται να είναι και το διεθνές περιβάλλον καθώς η κυβέρνηση ενισχύει τη θέση της και τους δεσμούς της τόσο στην Ευρώπη όσο και στην περιοχή.
Παρ’ όλα τα θετικά, υπάρχει ένας τομέας που ανησυχεί βαθύτατα την κυβέρνηση. Περί των τραπεζών ο λόγος, οι οποίες φαίνεται μεν να βελτιώνουν την κατάστασή τους από τρίμηνο σε τρίμηνο αλλά όχι τόσο ώστε να ξεπεράσουν με ασφαλή τρόπο τον βραχνά των «κόκκινων» δανείων.
Τι σημαίνει νέα ανακεφαλαιοποίηση
Ήδη έχει γίνει εμφανές ότι υπάρχουν κύκλοι που υποστηρίζουν πως η νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι αναπόφευκτη. Και σε αυτή την εκτίμηση βασίζουν τα σενάριά τους (κάθε άλλο παρά φιλοκυβερνητικά) για τις πολιτικές εξελίξεις και τις προοπτικές του κυβερνητικού σχεδίου εξόδου από την επιτροπεία των θεσμών. Κομβική υπόθεση σε αυτό το σενάριο είναι ότι η νέα ανακεφαλαιοποίηση θα προκαλέσει υψηλή αβεβαιότητα ματαιώνοντας επενδύσεις και ακυρώνοντας τμήμα της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Υποστηρίζεται επίσης ότι θα χρειαστούν 10 δισ. ευρώ για τη νέα ανακεφαλαιοποίηση τα οποία θα προέλθουν από κρατικό δανεισμό μιας και οι ιδιώτες –υποστηρίζουν– δεν θα πάρουν μέρος λόγω των τεράστιων ζημιών που θα έχουν καταγράψει από τη δεύτερη και την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση. Υποστηρίζεται επίσης ότι για τη χρηματοδότηση αυτήν η κυβέρνηση θα υπογράψει νέο μνημόνιο και άρα το αφήγημα για έξοδο από την επιτροπεία τον Αύγουστο του 2018θα τελειώσει άδοξα.
Ο πρώτος που μίλησε δημόσια για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν ο πολύς Πολ Τόμσεν του ΔΝΤ, προκαλώντας προ μηνών την οργίλη αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία διά στόματος του αντιπροέδρου της Γιάννη Δραγασάκη απαίτησε την απόσυρση της σχετικής δήλωσης, όπερ και εγένετο. Για το ίδιο θέμα πιέστηκε να απαντήσει (περί νέου τραπεζογενούς μνημονίου) και ο εκπρόσωπος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς προ μηνός, σε off the record ενημέρωση στελεχών ελληνικών ΜΜΕ. Απέφυγε όμως επιμελώς να πάρει θέση.
Είναι απολύτως κατανοητό ότι οποιαδήποτε αβεβαιότητα για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών υπονομεύει το οικονομικό κλίμα και κατά συνέπεια την ανάπτυξη,την εκτέλεση του προϋπολογισμού, άρα και την έξοδο στις αγορές.
Οπως προκύπτει και από τα στοιχεία που δημοσιεύουμε τα οποία προέρχονται από ειδική έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες βελτιώνουν μεν την εικόνα τους ως προς τα «κόκκινα» δάνεια (NPLs) και τη συνολική έκθεση σε θέσεις που δεν αποδίδουν εισόδημα (περιλαμβανομένων και των «κόκκινων» δανείων), αλλά αυτό γίνεται όχι λόγω είσπραξης απαιτήσεων αλλά με τεχνικό τρόπο (διαγραφή δανείων), κάτι που η ΕΚΤ υποδεικνύει να αλλάξει. Αυτό δικαιολογεί και την πίεση προς την ελληνική κυβέρνηση να επιταχυνθούν και να προστατευθούν οι πλειστηριασμοί.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον συμπέρασμα το οποίο επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία που παραθέτουμε είναι και η κονιορτοποίηση των μικρομεσαίων, όπου τα «κόκκινα» δάνεια κυμαίνονται μεταξύ 59,8 και 67,8%του συνόλου των δανείων προς τη συγκεκριμένη κοινωνική κατηγορία.
Η έκθεση της ΤτΕ
Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες στο τέλος του β΄ τριμήνου 2017 καταγράφουν αθροιστικά συνολική μείωση τωνNPEs (Non Performance Exposures, δηλαδή έκθεση μη αποδίδουσα σε κίνδυνο, δάνεια, συμμετοχές κ.λπ., ήτοι μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα) κατά 1,698 δισ. σε επίπεδο τριμήνου (μείωση το α΄ τρίμηνο του έτους1,823 δισ. και συνολικά το πρώτο εξάμηνο του 2017 3,521 δισ.). Δηλαδή οι τράπεζες υπερκαλύπτουν τον στόχο που έθεσε ο SSM (ενιαίος εποπτικός μηχανισμός για τις τράπεζες της ΕΚΤ) όσον αφορά το εν λόγω χρονικό διάστημα. Ωστόσο, τo συγκεκριμένο αποτέλεσμα επιτεύχθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου εξαιτίας διαγραφών δανείων και όχι από είσπραξη ή αναδιάρθρωση. Τα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών έχουν κάνει ήδη αυστηρές συστάσεις προς τους εκπροσώπους τραπεζών, από τους οποίους ζητήθηκε επιτακτικά να σταματήσουν οι ελληνικές τράπεζες τις διαγραφές γιατί η συνέχισή τους θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις προβλέψεις και εντέλει στα κεφάλαια, και τους συνιστούν να εφαρμόσουν τους υπόλοιπους τρόπους αντιμετώπισης των επισφαλειών (είσπραξη απαιτήσεων με πλειστηριασμούς ή αναδιαρθρώσεις κ.λπ. ή πωλήσεις πακέτων «κόκκινων» δανείων σε funds,πρακτική που ήδη εφαρμόζεται εν εκτάσει τους τελευταίους μήνες).
Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση συμμόρφωσης της ΤτΕ και τα στοιχεία του Ιουνίου του 2017, τα NPEs αγγίζουν τα 101,84 δισ. ευρώ ή 1,6 δισ. ευρώ χαμηλότερα από το ποσό-στόχο. Εντούτοις, οι τράπεζες έχασαν για λίγο τον στόχο για τα NPLs («κόκκινα» δάνεια), τα οποία έφτασαν τα 72,8 δισ. ευρώ ή περίπου 0,4 δισ. ευρώ υψηλότερα από τον στόχο.
Τα βασικά συμπεράσματα
Οι σημαντικότερες εισροές NPEs (νέες «κόκκινες» θέσεις) για το δεύτερο τρίμηνο του 2017 παρατηρήθηκαν στα στεγαστικά δάνεια. Η μείωση των NPEs που προήλθε από εισπράξεις, ρευστοποιήσεις και πωλήσεις ήταν περιορισμένη. Αξιοσημείωτο είναι το ποσοστό των NPEs που τελεί σε καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία. Στο σύνολο των χαρτοφυλακίων, το 15% των NPEs τελεί υπό καθεστώς αίτησης για υπαγωγή σε νομική προστασία, ενώ στο στεγαστικό το ποσοστό ξεπερνά το 30%.
Ο χάρτης των «κόκκινων» δανείων
Ο δείκτης NPEs παραμένει υψηλός στα περισσότερα χαρτοφυλάκια. Στο τέλος του Ιουνίου του 2017 άγγιζε το 42,7% για το στεγαστικό, το 53,6% για το καταναλωτικό και το 44,4% για το επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο. Στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο η μεγαλύτερη συγκέντρωση NPEs παρατηρείται στο χαρτοφυλάκιο των ελεύθερων επαγγελματιών και των πολύ μικρών επιχειρήσεων (δείκτης NPEs: 67,8%), καθώς και στο χαρτοφυλάκιο των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ – δείκτης NPEs: 59,8%). Σταθερά καλύτερες επιδόσεις παρατηρούνται στο χαρτοφυλάκιο των μεγάλων επιχειρήσεων (δείκτης NPEs: 25,0%) και στα ναυτιλιακά δάνεια (δείκτης NPEs: 36,8%).
Η κάλυψη από προβλέψεις σε επίπεδο συστήματος έχει μειωθεί περαιτέρω, αγγίζοντας το 48,3% τον Ιούνιο του 2017, από 49,1% τον Μάρτιο, κυρίως λόγω των εκτεταμένων διαγραφών της περιόδου. Εφόσον συμπεριληφθεί στις προβλέψεις και η αξία των εξασφαλίσεων (με ανώτατη αξία το υπόλοιπο του δανείου προ προβλέψεων απομείωσης), η κάλυψη των NPEs που επιτυγχάνεται είναι σχεδόν πλήρης.
Τράπεζα Πειραιώς
Ο δείκτης δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών μειώθηκε σε 37,1% τον Ιούνιο 2017 (37,0% στην Ελλάδα) έναντι 37,8% το Μάρτιο τόσο για τον όμιλο όσο και για Ελλάδα. Το υπόλοιπό τους μειώνεται για 7ο συνεχόμενο τρίμηνο. Η συνολική μείωσή τους στους τελευταίους 12 μήνες έφτασε τα 2,9 δισ. ευρώ, με το υπόλοιπο των NPLsνα υποχωρεί στα 23 δισ. ευρώ τον Ιούνιο.Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) στην ίδια χρονική περίοδο ήταν στο 52%, με κάλυψη από σωρευμένες προβλέψεις στο 45%.
Εθνική Τράπεζα
Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα μειώθηκαν για 5ο συνεχόμενο τρίμηνο.
– Τα εγχώρια μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) μειώθηκαν κατά 0,3 δισ. σε τριμηνιαία βάση το β΄ τρίμηνο του 2017, αντανακλώντας τον αρνητικό ρυθμό δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και τις διαγραφές πλήρως καλυμμένων από προβλέψεις δανείων.
– Η συνολική μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ανέρχεται σε 3,3 δισ. ευρώ από το τέλος του 2015. Εξαιρουμένων των διαγραφών, ο ρυθμός δημιουργίας νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων διαμορφώνεται σε -1,5 δισ. ευρώ.
– Οι εγχώριοι δείκτες κάλυψης μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων και δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών από σωρευμένες προβλέψεις διαμορφώθηκαν σε 56% και 75%.
Eurobank
Τα νέα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs) ήταν αρνητικά για τρίτο συνεχόμενο τρίμηνο και διαμορφώθηκαν σε -193εκατ. ευρώ. Ο δείκτης των NPEsμειώθηκε κατά 90 μονάδες βάσης σε τριμηνιαία βάση και διαμορφώθηκε σε 44,1% του χαρτοφυλακίου χορηγήσεων στο τέλος του β΄ τριμήνου 2017, ενώ τα συνολικά NPEsμειώθηκαν κατά 0,5δισ. ευρώ το β΄ τρίμηνο και 0,8δισ. ευρώτο α΄ εξάμηνο. Τα νέα δάνεια σε καθυστέρησηάνω των 90 ημερών ήταν θετικά (91εκατ. ευρώ), μειώθηκαν όμως κατά 40,9% έναντι του α΄ τριμήνου 2017. Η κάλυψη των NPEsαπό τις σωρευτικές προβλέψεις αυξήθηκε κατά 30 μονάδες βάσης και ανήλθε σε 51,1% στο τέλος Ιουνίου 2017.
AlphaΒank
Το β΄ τρίμηνο του 2017 τα δάνεια σε καθυστέρηση στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 717 εκατ.ευρώ, έπειτα από διαγραφές. Ο δείκτης καθυστερήσεων διαμορφώθηκε σε 37,6% για τον όμιλο, με τον αντίστοιχο δείκτη καλύψεως να ανέρχεται σε 69%. Αντιστοίχως, τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 505 εκατ. ευρώ κατά το β΄ τρίμηνο έπειτα από διαγραφές. Ο δείκτης μη εξυπηρετουμένων ανοιγμάτων για τον όμιλο διαμορφώθηκε σε 53,7%, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης καλύψεως ανήλθε σε 48%.