Παρά τις… δηλητηριώδεις παγίδες, οι επιστήμονες που ελέγχουν τον πληθυσμό τους στη δυτική Ελλάδα αισιοδοξούν
Οι επιβλητικοί γύπες, τα τεράστια νεκροφάγα αρπακτικά πουλιά που ζουν στις δυσπρόσιτες και ορεινές περιοχές, καταγράφονται μεθοδικά και προστατεύονται τα τελευταία χρόνια από τους επιστήμονες του Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων. Τα μεγαλοπρεπή πτηνά βρίσκουν καταφύγιο στα Ακαρνανικά Ορη, στον Αράκυνθο και στα Στενά της Κλεισούρας, περιοχές που φιλοξενούν, όπως λένε οι επιστήμονες, τον δεύτερο μεγαλύτερο αναπαραγωγικό εθνικό πληθυσμό του είδους ύστερα από αυτόν της Κρήτης.
Σύμφωνα με την πρώτη απογραφή των εναπομείναντων όρνιων της δυτικής Ελλάδας που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020, με τη συμμετοχή δεκάδων εθελοντών, φορέων του δημοσίου και οργανώσεων των πολιτών της Ελλάδας και του εξωτερικού, ελέγχθηκαν πέντε υποπεριοχές στην ευρύτερη περιοχή (Ακαρνανικά Ορη, Αράκυνθος, Βαράσοβα και Βόρεια και Νότια Ορη Βάλτου) όπου τα όρνια φωλιάζουν ή χρησιμοποιούν για κούρνια και απογράφηκαν συνολικά 64-68 γύπες.
Παράλληλα, στις 5-6 Ιουνίου η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων και τη συμμετοχή εθελοντών πραγματοποίησε καταγραφή για τη φετινή αναπαραγωγική επιτυχία των όρνιων στο πλαίσιο του προγράμματος LifeIP 4 Natura «Ολοκληρωμένες δράσεις για τη διατήρηση και διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000 των ειδών, των οικοτόπων και των οικοσυστημάτων στην Ελλάδα». Στις περιοχές του Αρακύνθου (Κλεισούρα) και των Ακαρνανικών Ορέων (περιοχή Κανδήλας και αποικία Πάλαιρου) εντοπίστηκαν νεοσσοί σε φωλιές. Οι επιστήμονες του φορέα διαχείρισης παρακολουθούν τον πληθυσμό του είδους με τακτικές επισκέψεις έρευνας πεδίου, καταγράφοντας τη σύνθεση του πληθυσμού, την ετήσια διακύμανση και τη βιολογία της αναπαραγωγικής του δραστηριότητας.
Θάνατος με δηλητήριο
Η βασική αιτία και το κίνητρο ώστε οι γύπες να τεθούν υπό την προστατευτική ομπρέλα των επιστημόνων ήταν η πρόληψη και αποτροπή της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων. Τον Φεβρουάριο του 2020 έντεκα όρνια εντοπίστηκαν δηλητηριασμένα στην ευρύτερη περιοχή του φαραγγιού της Κλεισούρας Αιτωλοακαρνανίας. Υστερα από ενέργειες του φορέα διαχειρίσης –αποστολή δειγμάτων ιστών στο Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών– εντοπίστηκε η ουσία που δηλητηρίασε τους γύπες. Προέρχεται από παρασιτοκτόνο φυτοφάρμακο με δραστική ουσία την bendiocarb, πολύ τοξική για τα πουλιά και τα ψάρια.
Οπως λέει ο Γιάννης Σελιμάς, περιβαλλοντολόγος MSc Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης, συντονιστής Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου – Ακαρνανικών Ορέων, πρόκειται για το σοβαρότερο περιστατικό που έχει καταγραφεί στη χώρα έπειτα από αυτό στα Στενά του Νέστου το 2012 και το μεγαλύτερο επιβεβαιωμένο όσον αφορά τα όρνια.
Εννιά από τους γύπες καταγράφηκαν νεκροί στο δασικό οικοσύστημα του Αρακύνθου ενώ άλλοι δύο περισυλλέχθηκαν και στάλθηκαν στον Σύλλογο Προστασίας & Περίθαλψης Αγριας Ζωής ΑΝΙΜΑ. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ένα όρνιο που έφερε ετικέτα σήμανσης φτερών και είχε δακτυλιωθεί στο Ισραήλ το 2015. Εκτοτε είχε παρατηρηθεί αρκετές φορές στη Βουλγαρία, ενώ στην περιοχή του Μεσολογγίου παρατηρήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2018.
Δορυφορική παρακολούθηση
«Η τοποθέτηση ειδικών πομπών στα αρπακτικά πουλιά βοηθά τους επιστήμονες να καταγράφουν και να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο όλες τους τις κινήσεις, ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα οι ύποπτες προσγειώσεις καθώς επίσης οι αποικίες, οι θέσεις κουρνιάσματος και οι τροφοληψίες» λέει στο Documento ο κ. Σελιμάς.
«Προς το παρόν έχουν πομποθετηθεί όρνια τα οποία περισυλλέχθηκαν δηλητηριασμένα, ανάρρωσαν πλήρως στο κέντρο περίθαλψης στην ΑΝΙΜΑ και επανεντάχθηκαν εν συνεχεία στον φυσικό τους χώρο. Εκτός από τον δορυφορικό πομπό διαθέτουν παράλληλα και ειδικά δακτυλίδια και ετικέτες σήμανσης στη φτερούγα. Μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας του διαδικτύου πραγματοποιείται η παρακολούθηση της δραστηριότητας και των διαδρομών που ακολουθούν τα πομποθετημένα όρνια σε πραγματικό χρόνο. Η διαδικασία συμβάλλει στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τη συμπεριφορά και τις μετακινήσεις του είδους, καταγράφοντας παράλληλα το ύψος και την ταχύτητα των πτήσεων αλλά και τα σημεία προσγειώσεων» εξηγεί στο Documento o Διονύσης Μαμάσης, περιβαλλοντολόγος MSc, εξωτερικός συνεργάτης του φορέα διαχείρισης.
Οπως σημειώνει, «σε περίπτωση που ο πομπός παραμένει σταθερός, δηλαδή δεν σημειώνεται κίνηση του πουλιού, αμέσως ενεργούμε αναλόγως για τον άμεσο εντοπισμό του. Σε περίπτωση που αποκαλυφθεί ύποπτη δηλητηρίαση, θα ακολουθηθεί το πρωτόκολλο ενημερώνοντας τις αρχές και παίρνοντας μέτρα για να αποφευχθούν μελλοντικές δηλητηριάσεις. Σε περίπτωση εύρεσης νεκρού γύπα, στέλνεται στο Κέντρο Κτηνιατρικών Ιδρυμάτων Αθηνών για τοξικολογικές αναλύσεις. Η εφαρμογή συμβάλλει στον έγκαιρο εντοπισμό παράνομης χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων με στόχο τον περιορισμό των απωλειών από αυτή την παράνομη δραστηριότητα».