Τα lockdowns πολλαπλασίασαν στρες, μοναξιά, θυμό και αύξησαν τις αυτοκτονικές τάσεις
Στις περισσότερες περιπτώσεις ένα καταστροφικό γεγονός έχει μεγαλύτερο ψυχολογικό αντίκτυπο απ’ ό,τι σωματικό. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια πανδημία που επί μήνες έχει αλλάξει την καθημερινότητα ενός ολόκληρου πλανήτη. Για ορισμένους η Covid-19 είτε προκάλεσε είτε ενίσχυσε τα ήδη υπάρχοντα σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, τα οποία δεν ξεπερνιούνται απλώς με ένα εμβόλιο.
«Υπήρξαν πολλές αναφορές από όλο τον κόσμο για αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας μετά την επιβολή του lockdown και της κοινωνικής απόστασης και προέρχονται κυρίως από χώρες με υψηλό εισόδημα. Οι περισσότερες σχετίζονται με την αύξηση του άγχους και αφορούν ενήλικες, εφήβους και παιδιά» επισημαίνει στο Documento η Ντέιμ Τιλ Γουίκς, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Ψυχιατρικής, Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης του King’s College στο Λονδίνο.
Μπορεί όμως ο ψυχολογικός αντίκτυπος να είναι τόσο μεγάλος ώστε να οδηγήσει ακόμη και σε αυτοκτονίες;
Τα πρώτα δείγματα
Αν και πρόκειται για προκαταρκτικές έρευνες που διεξάχθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά. Ερευνα που πραγματοποιήθηκε το περασμένο καλοκαίρι από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Αμερικής έδειξε πως το 10% των 5.400 ερωτηθέντων είχε σκεφτεί την αυτοκτονία τον προηγούμενο μήνα – αριθμός περίπου διπλάσιος σε σχέση με το 2018. Για τους νέους ειδικά, από 18 έως 24 ετών, το ποσοστό ήταν ένας στους τέσσερις. Στην Ιαπωνία το ποσοστό αυτοκτονιών τον περασμένο Αύγουστο σημείωσε άλμα 15,3% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία του υπουργείου Υγείας. Η Talkplace, μια εταιρεία στη Νέα Υόρκη που παρέχει διαδικτυακά ψυχολογική στήριξη, κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει καταγράψει αύξηση των συνεδριών κατά 250%.
«Ερευνες έχουν δείξει αλλαγές στα ποσοστά αυτοκτονικών τάσεων, αλλά αυτό αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Αρχικά τα ποσοστά αυτοκτονιών μειώθηκαν σε χώρες με υψηλό εισόδημα και τώρα αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αλλά μπορεί να υπάρχουν τάσεις για ορισμένες ομάδες που δεν είναι προφανείς από την εξέταση των συνολικών ποσοστών» αναφέρει η κ. Γουίκς.
Τριπλάσια είναι η αύξηση σε επίπεδα στρες, μοναξιάς και θυμού και στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της Παγκόσμιας Μελέτης Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων.
Ανεργία και αντίκτυπος
Καθώς όμως η πανδημία συνεχίζεται και το δεύτερο κύμα αποδεικνύεται σφοδρότερο από το πρώτο, ο πληθυσμός επηρεάζεται ακόμη περισσότερο σύμφωνα με την κ. Γουίκς, εξαιτίας των οικονομικών επιπτώσεων που δημιουργούνται. Οπως εξηγεί, πρόκειται για μοτίβο που έχει παρατηρηθεί και σε άλλες πανδημίες. Με την πάροδο του χρόνου οι αυτοκτονίες μπορεί να σχετίζονται με οικονομικά ζητήματα όπως ο φόβος της ανεργίας.
«Ο φόβος που ανέφεραν οι περισσότεροι άνθρωποι στην αρχή του lockdown ήταν η πιθανότητα είτε οι ίδιοι είτε κάποιος κοντινός τους άνθρωπος να κολλήσει τον ιό. Στοιχεία από την Κίνα και την Ιταλία μας έδειξαν πόσο θανατηφόρα είναι η ασθένεια. Τότε γνωρίζαμε πολύ λίγα για το πώς να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Αυτό αύξησε το άγχος, αλλά στη συνέχεια με την παραμονή στο σπίτι μειώθηκε. Οι ανησυχίες μπορεί πλέον να αφορούν τις οικονομικές επιπτώσεις που επιφέρει το lockdown» επισημαίνει χαρακτηριστικά η Ντέιμ Τιλ Γουίκς.
Μελέτη στο επιστημονικό περιοδικό «Lancet» εξισώνει με την αύξηση της ανεργίας κατά 1% με αύξηση κατά 0,79% στις αυτοκτονίες στην Ευρώπη και 0,99% στην Αμερική. Παράλληλα, ένα οικονομετρικό μοντέλο που σχεδιάστηκε από την Ερευνητική Μονάδα Ανθεκτικότητας του Πανεπιστημίου του Κιότο προβλέπει για το 2020 τουλάχιστον 3.000 περισσότερες αυτοκτονίες στην Ιαπωνία από ό,τι το 2019, οι οποίες ανέρχονταν περίπου στις 20.000.
Στο στόχαστρο οι νέοι
Οι νέοι αποτελούν επίσης ευάλωτη κοινωνική ομάδα με έντονες ανησυχίες. «Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι νεότεροι άνθρωποι ένιωσαν ότι έχουν χάσει σημαντικό κομμάτι από τη σχολική τους εκπαίδευση και φοβούνται ότι δεν θα έχουν ευκαιρίες στο μέλλον» αναφέρει η κ. Γουίκς.
Αν και οι νέοι είχαν τη μικρότερη απώλεια κοινωνικών επαφών κατά τη διάρκεια των lockdowns εξαιτίας της χρήσης των social media, «είναι πιο πιθανό να έχουν βιώσει τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού από τους ηλικιωμένους» εξηγεί στο Documento ο Στέφεν Μπλάμπεργκ, διευθυντής στο τμήμα Στατιστικών Συνεντεύξεων για την Υγεία στο Εθνικό Κέντρο Υγειονομικής Στατιστικής της Αμερικής.
«Για παράδειγμα, τα άτομα που μόλις είχαν ξεκινήσει να εργάζονται είναι πιο πιθανό να απολυθούν σε σχέση με παλαιότερους εργαζόμενους που έχουν εδραιωμένη εργασία. Η πανδημία έχει επίσης σημαντικές επιπτώσεις στο σχολείο και στις κοινωνικές δραστηριότητες. Ο συνδυασμός αυτών μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο άγχος στους νέους ενήλικες απ’ ό,τι στους μεγαλύτερους» επισημαίνει ο Μπλάμπεργκ.
Υπάρχει ελπίδα;
Καθώς οι ειδικοί κρούουν το καμπανάκι για αύξηση των ψυχικών ασθενειών που προκαλεί η πανδημία, ολοένα και περισσότερες χώρες δαπανούν χρήματα ώστε να μειωθούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις. Οι εταιρείες που προσφέρουν ψυχική στήριξη στους εργαζόμενούς τους συνεχώς αυξάνονται. Εταιρείες όπως η ισπανική iLife Company αναπτύσσουν λογισμικό «ανάλυσης συναισθημάτων» για να εντοπίσουν σημάδια αυτοκτονικών σκέψεων σε δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Τώρα οι κυβερνήσεις πρέπει να προσπαθήσουν να μετριάσουν τον οικονομικό αντίκτυπο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να στηρίξουν τα lockdowns και την καραντίνα με οικονομικές και άλλες παροχές. Ετσι θα μειωθεί ο αντίκτυπος στην ψυχική υγεία και θα αυξηθεί η κοινωνική ένταξη ενώ περιμένουμε ένα εμβόλιο» καταλήγει η καθηγήτρια Ντέιμ Τιλ Γουίκς.
