Πάνω από 5% έχασε την τελευταία εβδομάδα η τουρκική λίρα, καθώς η σύγκρουση με την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την κράτηση Αμερικανού ιερωμένου στις τουρκικές φυλακές οδηγήθηκε σε νέο αδιέξοδο.
Η εξέλιξη αυτή έριξε λάδι στη φωτιά καθώς η οικονομική κρίση στην Τουρκία έχει οδηγήσει τη λίρα σε ταχεία διολίσθηση (υποτίμηση) κατά 30% από την αρχή του 2018.
Τα ανοιχτά μέτωπα του Ερντογάν με τη Δύση είναι βεβαίως ο καταλύτης και όχι η αιτία της κρίσης.
Επί των ημερών του επονομαζόμενου και «σουλτάνου» η Τουρκία σημείωσε τεράστια ανάπτυξη, με ρυθμούς που συναγωνίζονταν αυτούς της Κίνας. Ομως η ανάπτυξη αυτή βασίστηκε κατά κύριο λόγο στις εισροές ξένων δανειακών ή βραχυπρόθεσμων επενδυτικών κεφαλαίων.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, αδιαφορώντας για τις φωνές ανησυχίας για την έκταση που έπαιρνε το πρόβλημα αυτό, μετά την πρόσφατη θριαμβευτική επανεκλογή του ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα 100 ημερών με έμφαση στην ανάπτυξη, με κατασκευαστικά και ενεργειακά έργα που εξασφαλίζουν θέσεις εργασίας και ευημερία στη μεσαία τάξη, διευρύνουν όμως την εξάρτηση από τα ξένα κεφάλαια, καθώς οι υπερδανεισμένες σε συνάλλαγμα κατασκευαστικές και ενεργειακές εταιρείες πολύ δύσκολα θα βρουν κεφάλαια χωρίς να πληρώσουν τεράστια επιτόκια για να χρηματοδοτήσουν τα σχέδια Ερντογάν.
Το μοντέλο Ερντογάν ήταν και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο ως προς το πολιτικό περιβάλλον. Ο μηχανισμός είναι απλός. Οποιοδήποτε ταρακούνημα δημιουργεί αβεβαιότητες οδηγεί σε απόσυρση ξένων κεφαλαίων. Η κεντρική τράπεζα για να χρηματοδοτήσει τις αποσύρσεις κόβει νέο χρήμα που οδηγεί τον πληθωρισμό στα ύψη (κοντά στο 20%) και αυξάνει τα επιτόκια της λίρας ως δέλεαρ για την τοποθέτηση κεφαλαίων στη λίρα και τη μετατροπή τους σε συνάλλαγμα.
Υψηλός πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια και κατά συνέπεια υψηλό κόστος νέου εξωτερικού δανεισμού (κοντά στο 20% για τα δεκαετή ομόλογα).
Η κατάσταση σχετίζεται και με την υπόθεση Γκιουλέν, καθώς πάρα πολλοί επιχειρηματίες της γείτονος εγκατέλειψαν τη χώρα βγάζοντας εκτός Τουρκίας και τα λεφτά τους, ενώ ένα ιδιόμορφο… σπορ που ακολούθησε το «πραξικόπημα» επέτεινε την κατάσταση: Περίπου οι μισοί Τούρκοι επιχειρηματίες κατήγγειλαν τους άλλους μισούς ως «γκιουλενικούς», συνήθως για να βάλουν χέρι στην περιουσία τους ή να απαλλαγούν από τους ανταγωνιστές τους.
Η διάψευση του ΔΝΤ για το αν η Τουρκία ζήτησε τη βοήθειά του δεν σημαίνει ότι το θέμα έκλεισε. Παρόμοια διάψευση είχε προηγηθεί και της ελληνικής προσφυγής. Αν έμενε ανοικτή έστω και η παραμικρή υπόνοια ότι υπάρχουν συζητήσεις, την επόμενη η Τουρκία θα άδειαζε από συνάλλαγμα.
Ο Ταγίπ Ερντογάν είναι αυτός που πριν από πολλά χρόνια έβγαλε την Τουρκία από τον έλεγχο του ΔΝΤ. Οι οικονομικές εξελίξεις δείχνουν ότι πιθανότατα να επιστρέψει. Εκτός αν «βρεθούν» λεφτά αλλού…
