Υπάρχει ένας αλληγορικός μύθος του Κόντογλου που τον έγραψε στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν εμφανίστηκαν οι Νεότουρκοι. Παρακολουθούσε ανήσυχος τον εθνικιστικό τους φανατισμό και συνάμα τις αυξανόμενες διώξεις σε βάρος των Μικρασιατών με κατασχέσεις περιουσιών, αναγκαστικό εκπατρισμό, μετατοπίσεις ελληνικών πληθυσμών στα βάθη της Ανατολίας, τα οποία εντάθηκαν το 1914 και φυσικά αποκορυφώθηκαν με την τραγωδία του ’22. «Η χταπόδα βοσκά στον πάτο της θάλασσας, μαζί με το μικρό της. Ξαφνικά το καμακώνουν κάτι ψαράδες και το χταποδάκι φωνάζει: “Με πιάσανε, μάνα!”. Εκείνη το καθησυχάζει. “Μη φοβάσαι, παιδί μου!”. “Με βγάζουν από τη θάλασσα! Με κοπανάνε στα βράχια”. “Μη φοβάσαι, παιδί μου”. “Με κόβουνε με το μαχαίρι!”. “Μην φοβάσαι παιδί μου”. “Με βράζουνε, μάνα!”. “Μη φοβάσαι, παιδί μου”. “Με μασάνε, μάνα!”. “Μη φοβάσαι, παιδί μου”. “Πίνουνε κρασί, μάνα!”. “Αχ! Σ’ έχασα, παιδί μου!”»
Αν αντικαταστήσουμε τη χταπόδα με την Ελλάδα, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η τουρκική προκλητικότητα έχει και παρελθόν και παρόν και απευχόμαστε ένα δυσοίωνο μέλλον. Η κυβέρνηση ωστόσο με τον πρωθυπουργό, τους καθ’ ύλην αρμόδιους υπουργούς και τα φερέφωνά της σε ρόλο γεωπολιτικού αναλυτή αρέσκονται στην επίκληση του διεθνούς δικαίου και την τακτική του κατευνασμού της εγχώριας κοινής γνώμης, διανθισμένη και με μια δόση περηφάνιας για προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
Μόνο τις τελευταίες μέρες που ο Ερντογάν είπε «γιοκ Μητσοτάκης», αρνούμενος επί της ουσίας συνέχιση των διμερών συνομιλιών, χτύπησε το αλάρμ. Η επιστολή, π.χ., στον ΟΗΕ με την οποία η χώρα μας αποκρούει τις αιτιάσεις και το αίτημα για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών στάλθηκε πολύ καθυστερημένα.
Ομως οι γκρίζες ζώνες που υπάρχουν στο Αιγαίο υπάρχουν και στην εξωτερική πολιτική. Τι να πρωτοπιστέψει ο καλόπιστος πολίτης; Οτι η κλιμάκωση της έντασης είναι αποτέλεσμα του ελληνικού θριάμβου στο Κογκρέσο; Οτι προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση για να ξεχνάνε οι γείτονές μας τη φτώχεια τους και τα οικονομικά προβλήματα;
Η Τουρκία βαδίζει βάσει μακροπρόθεσμης στρατηγικής και τακτικής προσαρμοζόμενης στις εκάστοτε συγκυρίες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναβάθμισε τη θέση της ασυζητητί. Το στόμα του διοικητή του ΝΑΤΟ στάζει μέλι για τον Ερντογάν. Οι Αμερικανοί στην πραγματικότητα υψώνουν σημαία ουδετερότητας, αρκεί οι δουλίτσες να γίνονται. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες, με πρώτες και καλύτερες τις γερμανικές, έχουν τεράστια συμφέροντα στην Τουρκία. Αν προσθέσουμε και τον μόνιμο εκβιασμό του μεταναστευτικού, καταλαβαίνουμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος τούς είναι πολύ πιο χρήσιμος από τον Μητσοτάκη. Αν ανατρέξουμε μάλιστα και στο παλιότερο φιάσκο των δήθεν σκληρών κυρώσεων, δεν είναι καθόλου ασύμβατες οι πρόσφατες δηλώσεις των αξιωματούχων της ΕΕ με την πάγια θέση της. Μέχρι και η Ντόρα Μπακογιάννη άφησε κατά μέρος την αστική της ευγένεια: «Με ενόχλησε η στάση των Ευρωπαίων για την Τουρκία. Το ’χουν χάσει».
Αγνοια κινδύνου; Μυστικές συμφωνίες κάτω από το τραπέζι ή ευκαιρία για την κούρσα των εξοπλισμών που έχουν και τις καλύτερες μίζες; Οι πτήσεις πάντως πάνω από την Αλεξανδρούπολη και η αντισυνταγματική αποστολή πολεμικού υλικού στην Ουκρανία, χωρίς καμία υπεύθυνη ενημέρωση, κυοφορούν περιπέτειες.
Το λαβράκι στην Κωνσταντινούπολη, αν και ελαφρύ φαγητό, αποδείχτηκε τελικά δύσπεπτο. Ο δε περιβόητος χαλβάς στη λάθος πλευρά του στομαχιού βρέθηκε και ξίνισε.
H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης
