Είναι μια σπάνια περίπτωση διαγραφής χρέους υπερχρεωμένης οικογένειας αυτή που φέρνει στη δημοσιότητα το Documento. Μέσα στην κατήφεια της πανδημίας που γεννά τεράστια ζητήματα στην οικονομία, κάποιοι στον χώρο της Δικαιοσύνης μπορούν να υπερηφανεύονται κατά πρώτον ότι είναι άνθρωποι και κατά δεύτερον και σημαντικότερο ότι τηρούν το σύνταγμα και τους νόμους.
Η νομική απόφαση
Την ώρα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη εν μέσω κρίσης κατάργησε την προστασία της πρώτης κατοικίας, ένα ζευγάρι στα Ιωάννινα ανέπνευσε. «ΡΥΘΜΙΖΕΙ τα αναφερόμενα στο σκεπτικό της παρούσας χρέη των αιτούντων, καθορίζοντας μηδενικές μηνιαίες καταβολές προς τους πιστωτές τους, για χρονικό διάστημα τριών ετών» είναι η νομική αποτύπωση. Πίσω από τις ψυχρές αυτές λέξεις της δικαστικής απόφασης κρύβεται η λύση ενός οικογενειακού δράματος που γέννησε η κρίση.
Μάλιστα το δικαστήριο δεν περιορίστηκε στο να διαγράψει το χρέος ύψους περίπου 70.000 ευρώ της οικογένειας. «Η κρισιμότητα όμως και η βαρύτητα της απόφασης αυτής έγκειται στο γεγονός ότι παράλληλα διέσωσαν και την κύρια κατοικία αλλά και άλλα ακίνητα που έχουν στην κυριότητά τους, ενάντια στη συντριπτική μερίδα των αποφάσεων των δικαστηρίων της χώρας» αναφέρει στο Documento ο δικηγόρος Ιωαννίνων που παραστάθηκε στην υπόθεση Κωνσταντίνος Τσουμάνης, ο οποίος είχε και τη συνδρομή της δικηγόρου Πύργου Ηλείας Θεοδώρας Καλάκου.
Το σύνταγμα δεν είναι κουρελού
Σε πείσμα όσων δικαστών (και δυστυχώς είναι η συντριπτική πλειονότητα) αλληθωρίζουν προς την πλευρά των τραπεζών, η συγκεκριμένη δικαστική απόφαση (πρωτοδικείου και όχι ειρηνοδικείου) έλαβε πολύ σοβαρά υπόψη τον κορυφαίο θεσμό της ελληνικής πολιτείας, το σύνταγμα. Στην πραγματικότητα αποτελεί ράπισμα στους δικαστές που μετρούν περιουσιακά δικαιώματα και όχι την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
«… Η κατ’ άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας να σέβεται και να προστατεύει την αξία του ανθρώπου θέτει ως όριο κάθε πολιτειακής πράξης, όπως είναι και η δικαστική απόφαση, τη διατήρηση εκείνων των συνθηκών διαβίωσης του πολίτη που θα του επιτρέπουν να ζει με αξιοπρέπεια, ενώ εάν το δικαστήριο στερήσει αυτή τη δυνατότητα στον υπερχρεωμένο οφειλέτη, τότε προκρίνει έναντι της αξίας του ανθρώπου την ικανοποίηση περιουσιακών δικαιωμάτων, σε αντίθεση με την ως άνω θεμελιώδη συνταγματική διάταξη που διαπνέει το δίκαιο και την ερμηνεία του» αναγράφεται επί λέξει.
Ο σεβασμός στο σύνταγμα διαπνέει το σύνολο της απόφασης. Είναι παράλληλα και μια απάντηση στα «γεράκια» της κυβέρνησης Μητσοτάκη που επιλέγουν να αναλάβουν τον ρόλο του εσωτερικού εχθρού της ελληνικής κοινωνίας. Γι’ αυτό περικλείεται η άποψη, ώστε να εστιάσει στην προστασία της πρώτης κατοικίας ότι τούτη: «Δικαιολογείται, όμως, ειδικότερα από την ανάγκη προστασίας της κύριας κατοικίας του, η οποία, υπό την έννοια της οικογενειακής στέγης, ως κοινωνικό αγαθό, απολαμβάνει συνταγματικής προστασίας, κατ’ άρθρο 21 του Συντάγματος». Μάλιστα ακριβώς επειδή η απόφαση θεωρεί ότι τα υπόλοιπα ακίνητα της οικογένειας παρουσιάζουν μηδενικό αγοραστικό ενδιαφέρον διατάσσει παράλληλα και τη μη εκποίησή τους.
Στην κορυφή η διαβίωση
Σε μια ευνομούμενη κοινωνία που διαπνέεται από ανθρωπισμό δεν μπορεί παρά η ανθρώπινη διαβίωση να τίθεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων μιας πολιτείας. Πράττουν κάτι τέτοιο οι δικαστές που έχουν το σύνταγμα ως όπλο αλλά επιμένουν τραπεζικά; Για την κυβέρνηση Μητσοτάκη που κατάργησε την προστασία της πρώτης κατοικίας δεν γεννιέται ζήτημα ερώτησης. Η δικαστική απόφαση από το Πρωτοδικείο Ιωαννίνων, που είναι σπάνια (ζήτημα αν υπάρχουν άλλες τρεις τέσσερις), αναφέρει επί λέξει απαντώντας στο δικό μας φιλοσοφικό συμπέρασμα για το τι πρέπει να έχει στην κορυφή των προτεραιοτήτων της μια ευνομούμενη πολιτεία: «Συνεπώς, όταν το επιτρέπουν εξαιρετικοί λόγοι, όπως ηλικίας, προβλημάτων υγείας και ανεργίας, το δικαστήριο μπορεί να ορίσει και κατώτερο ποσό από το ανώτατο επιτρεπόμενο, ακόμη και μηδενικό, σε περίπτωση που είναι αδύνατη η όποια καταβολή, χωρίς την υποβάθμιση του ανεκτού ορίου της ανθρώπινης διαβίωσης» αναγράφεται ώστε να στηριχτεί η απόφαση για την οριστική διαγραφή του χρέους.
Δεν μπορούν τα νοικοκυριά να ανταπεξέλθουν
Ενα ορθό σύστημα δικαίου, πιστό στην αριστοτέλεια αρχή ότι ουδείς υποχρεούται να πράξει τα αδύνατα («Ηθικά Νικομάχεια IIΙ 1», 7, 1110α), που έχει διαχρονική και διατοπική αξία, προδήλως ευνοεί τον πράγματι ανίκανο να εξοφλήσει τις οφειλές του… Κατά την άποψή μου, η απόφαση αυτή έχει τόσο ουσιαστική όσο και συμβολική σημασία. Ενα ζευγάρι, που πραγματικά έχει ανάγκη, με την ολική διαγραφή των χρεών και τη διάσωση της κύριας κατοικίας του μπορεί να κάνει «επανεκκίνηση» στη ζωή του και να επανακτήσει την αγοραστική του δύναμη, προάγοντας την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, κάτι που άλλωστε ρητά αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση του ίδιου του νόμου 3869/2010 (νόμος Κατσέλη). Δεν παύει όμως να έχει και συμβολική αξία, καθώς σε μια περίοδο που οι πολίτες της χώρας μας δείχνουν να έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στους θεσμούς η Δικαιοσύνη εξακολουθεί να αποτελεί το ultimum refugium για την τελική δικαίωσή τους…
