Η αφορμή για τη συνάντηση με την Όλγα Βασδέκη ήταν μία παλιά βιντεοκασέτα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1996.
«Δεν έχω κρατήσει τίποτε από εκείνη την εποχή. Αν την έχεις, τη θέλω οπωσδήποτε»! Η Ατλάντα ήταν η πρώτη από τις τρεις Ολυμπιάδες μίας καριέρας που ολοκληρώθηκε το 2006, με απολογισμό ένα ευρωπαϊκό τίτλο στο τριπλούν (το ’96 στη Βουδαπέστη), ένα χάλκινο παγκόσμιο μετάλλιο (το ’99 στη Σεβίλλη) και ένα «γαμώτο»: «Όχι, δεν έφτασα τόσο μακριά όσο μπορούσα. Για επίδοση μιλάω και όχι για διακρίσεις». Γοητευτική και ευθυτενής όπως στα χρόνια του πρωταθλητισμού, η 46χρονη Όλγα των 14μ67 άνοιξε την καρδιά της σε ρυθμό χειμάρρου, παρέλαβε την πολυπόθητη κασέτα και απομακρύνθηκε, για να αναζητήσει στο πατάρι εκείνη την ξεχασμένη συσκευή βίντεο. «Πρώτα όμως να πάρω την κόρη μου από το σχολείο…».
-Δημόσιο σχολείο ή ιδιωτικό;
Δημόσιο! Δεν θέλω να κλειστεί το παιδί μου σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, που τα παρέχει όλα έτοιμα. Το δημόσιο σχολείο ανοίγει τους ορίζοντες της κοινωνικοποίησης. Σε μαθαίνει να βλέπεις πέρα από τον εαυτό σου. Να γνωρίσεις άλλους ανθρώπους, άλλες κοινωνίες, άλλους κύκλους, την αληθινή ζωή. Μακριά από την υποκρισία της κοινωνίας μας.
-Τι διδάσκεις στην επτάχρονη κόρη σου, Όλγα;
Να είναι καλός άνθρωπος, αν και καμιά φορά μετανιώνω. Ξέρω ότι η ζωή της δεν θα είναι ρομαντική και ονειρικά πλασμένη. Δεν με νοιάζει αυτό που λένε, ότι τα καλά παιδιά τερματίζουν τελευταία. Ούτε θέλω να την κάνω σαν τους άλλους. Ας ηττηθεί, ας στενοχωρηθεί, ας πληγωθεί, όπως πληγώθηκα και εγώ. Αλλά να γίνει καλός άνθρωπος. Όχι απαραίτητα ευκολόπιστος…
-Και τι διδάσκεσαι εσύ, από την κόρη σου;
Πολλά. Δίπλα στο παιδί, έγινα πιο ευαίσθητη. Μπορεί να είμαι κωλοπετσωμένη στα 46 μου και να μη μασάω, όπως λες, αλλά δεν νιώθω τόσο σκληρή όσο φαίνομαι. Μου έκαναν κακό άνθρωποι που εμπιστεύτηκα. Δεν βοηθάω τον άλλον για να με προσκυνήσει ούτε περιμένω κάποιο «ευχαριστώ», αλλά θέλω να είναι σπαθί αυτός απέναντί μου. Βγάζω πολύ πόνο, το ξέρω, αλλά έχω καεί…
-Υποθέτω ότι είναι δύσκολη η προσαρμογή στην κοινωνία, για τον αθλητή που εγκαταλείπει την ενεργό δράση.
Μέχρι που σταμάτησα το τριπλούν ήμουν εντελώς προστατευμένη, όπως όλοι μας. Οι πρωταθλητές ζουν σε ένα κουβούκλιο και δεν ασχολούνται καθόλου με την κοινωνία. Η επόμενη μέρα είναι σαν να βγαίνεις στη ζούγκλα. Αυτή μονομέρεια καθυστέρησε την ωρίμανσή μου. Χρειαζόμουν καθοδήγηση, για να βγω από το καβούκι. Όλη η ζωή μου ήταν προπόνηση, σπίτι και ύπνος. Πήγαινα σε μία δημόσια υπηρεσία και δεν ήξερα να συμπληρώσω μία υπεύθυνη δήλωση. Τουλάχιστον δεν ντρεπόμουν να ζητήσω βοήθεια. Αντίθετα, τα σημερινά παιδιά εξοικειώνονται με την τεχνολογία αλλά χάνουν την επαφή με τον έξω κόσμο.
-Ένας αθλητής μου εξομολογήθηκε κάποτε, ότι το φινάλε της καριέρας ισοδυναμεί με έναν πρώτο θάνατο.
Κάπως έτσι είναι. Μόνο όσοι το έχουν ζήσει μπορούν να αντιληφθούν το περίεργο συναίσθημα. Έχω δει πρώην αθλητές να κυκλοφορούν σαν χαμένοι στην κοινωνία. Τουλάχιστον οι κορυφαίοι έχουν μία οικονομική άνεση και κάποιες γνωριμίες, για να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες. Άλλοι βγαίνουν στον κόσμο ξεγυμνωμένοι.
-Εσύ πότε αισθάνθηκες χαμένη στο διάστημα;
Σχεδόν ποτέ. Ίσως για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Υπήρξαν άνθρωποι που με βοήθησαν να πατήσω στα πόδια μου. Ακόμη δεν τα έχω καταφέρει 100 τοις εκατό, έχω ελλείψεις. Ο σύντροφός μου ο Γιάννης με έκανε καλύτερο άνθρωπο και είμαι τυχερή. Η μετάβαση ήταν πιο εύκολη δίπλα του.
-Είσαστε μαζί από τα παλιά τα χρόνια, σωστά;
Λάθος! Με τον πρώτο μου σύζυγο χωρίσαμε το 2006, μόλις σταμάτησα τον αθλητισμό (σ.σ.: ήταν και προπονητής της για αρκετά χρόνια). Μέχρι τότε η προσοχή μου ήταν αποκλειστικά στραμμένη στη βαλβίδα και στο σκάμμα. Δεν έβλεπα καθαρά ούτε σχέσεις ούτε φιλίες ούτε την ίδια τη ζωή. Τελειώνεις με τον στίβο και μόνο τότε ανακαλύπτεις ότι δεν ταιριάζεις με τον άλλον. Μόνο τότε βρίσκεις χρόνο να ασχοληθείς. Ευτυχώς οι φίλοι μου έδειχναν κατανόηση, όσο εγώ ήμουν αλλού.
-Πολλοί λένε ότι δεν θα άλλαζαν το παραμικρό, αν γύριζαν τον χρόνο πίσω.
Μα πώς είναι δυνατόν; Τι ξέρει κάποιος που είναι 20 χρονών; Είναι δίκοπο μαχαίρι, να περνάμε τέτοιο μήνυμα στα παιδιά μας. Το δικό μου μεγάλο λάθος ήταν ότι δεσμεύτηκα πολύ μικρή και πέρασα πολλά χρόνια με τον ίδιο άνθρωπο. Δεν είχα την ικανότητα να κρίνω σωστά. Στην κόρη μου θα διδάξω να αποφύγει τις σοβαρές σχέσεις σε μικρή ηλικία.
-Τι γνωρίζεις τώρα, που δεν το ήξερες όταν σε συνάντησα στην Ατλάντα στα 23 σου;
Ότι κάνουμε κακό στον εαυτό μας, όταν κάνουμε κακό στους άλλους ανθρώπους. Μπορεί να έχω αδικήσει και εγώ κάποιους, δεν λέω. Αλλά όχι βαριά ούτε ηθελημένα. Αν κλέψω και εκμεταλλευτώ εσένα και άλλους δεκαπέντε, τι θα κερδίσω; Ωραία τα πλούτη, αλλά δεν μπορείς να τα απολαύσεις εάν είσαι μόνος και όλοι τρέχουν μακριά σου.
-Οργάνωσες πρόσφατα μία συνάντηση με τους άλλους πρωταθλητές της γενιάς σου.
Υπήρξε αγάπη, ζεστασιά και συγκίνηση. Με αυτούς τους ανθρώπους περνούσα ατελείωτες ώρες επί 18 χρόνια. Τους έβλεπα περισσότερο από ό,τι έβλεπα την οικογένειά μου. Δεν υπήρχαν προσωπικές κόντρες, παρά μόνο σε υγιές πλαίσιο. Μπορεί να ζήλευα την επιτυχία μίας άλλης αθλήτριας, της Χαλκιά για παράδειγμα, αλλά αυτό που ήθελα ήταν να φτάσω και εγώ στο επίπεδό της. Όχι απαραίτητα να προσπεράσω εκείνη. Εννοείται ότι βοηθούσε εμένα και τη Βούλα (σ.σ.: Τσιαμήτα) η μεταξύ μας αντιπαλότητα μέσα στον αγώνα.
-Θα μου επιτρέψεις να κάνω τον δικηγόρο του διαβόλου και να σου πω ότι κάποιοι μίλησαν για «συνάντηση ντοπαρισμένων».
Το πιστεύω. Η αθλητική κοινότητα είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας. Έχει καλούς, έχει κακούς, έχει και απατεώνες. Το ίδιο ισχύει για τους δικηγόρους, για τους γιατρούς, για τους δημοσιογράφους. Είναι σκληρό να μπαίνουν όλοι στο ίδιο τσουβάλι. Προφανώς και εμείς δώσαμε το δικαίωμα για να μας βλέπουν έτσι. Ήμασταν όμως μικρά παιδιά, εκτεθειμένα σε όλους και σε όλα. Δεν μας προστάτευσε κανείς. Ξεκινήσαμε ρομαντικά, αλλά ο καθένας έκανε τις επιλογές του και πολλοί πήραν λάθος δρόμο. Είναι άδικο να κουβαλάει κάποιος εσαεί ένα νεανικό λάθος και να χαρακτηρίζεται παντοτινά από αυτό. Όσοι το έκαναν, πλήρωσαν το χρέος τους. Κάποιοι άλλαξαν πρόσωπο και προχώρησαν σωστά. Μέχρι πότε θα κρίνονται;
-Η κοινωνία εξοργίζεται επειδή ουδείς το παραδέχεται. Όλοι μιλούν για σκευωρίες.
Μα, πόσοι μπορούν να σταθούν μπροστά στον καθρέφτη τους και να ομολογήσουν ένα λάθος; Ιδίως αν είναι τόσο βαρύ. Ακόμα και τα παιδιά που τσακώνονται στην αυλή του σχολείου ψάχνουν την εύκολη δικαιολογία. «Μα, κυρία, ο άλλος άρχισε», λένε. Έτσι είναι η ανθρώπινη φύση, έτσι μας μαθαίνουν. Ζητάμε από τον άλλον να κάνει εκείνο που εμείς αποφεύγουμε. Είναι δύσκολο και σκληρό.
-Νομίζω ότι θα γίνει κάποιου είδους ήρωας, ο ντοπαρισμένος αθλητής που θα βγει να ομολογήσει την ενοχή του και να ζητήσει συγχώρεση, εξηγώντας το κίνητρό του.
Και αν την επόμενη μέρα ξαναγίνει λαμόγιο; Μπορώ και εγώ να κάνω τον ήρωα. Θα κλάψω, θα ζητήσω συγγνώμη, θα μου πουν μπράβο που παραδέχθηκα πώς προσπάθησα να κλέψω. Και την επόμενη μέρα θα ξανακάνω τα ίδια. Τι νόημα έχει η υποκρισία;
-Είναι καθήκον του καθαρού αθλητή να κρεμάσει τον βρώμικο στα μανταλάκια;
Ναι, αρκεί να μπορείς να το αποδείξεις. Οι υποψίες δεν φτάνουν για να εκθέσω κάποιον. Ακόμα και αν τον δεις με τα μάτια σου να παίρνει φάρμακα, πώς θα το αποδείξεις; Μπορεί να έχω φωτογραφική μνήμη, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να τυπώσω όσα βλέπω.
-Μία συναθλήτριά σου μου είπε κάποτε ότι δεν θα την ενοχλούσε να πεθάνει στα 40 της από ντόπα, αρκεί να μη την πιάσουν ποτέ. Και να κερδίζει μετάλλια όσο αγωνίζεται.
Και τι να τα κάνεις τα μετάλλια, όταν είναι άδεια η ζωή σου; Μετά την Ατλάντα, όπου πήρα την 5η θέση, επισήμανα ότι δεν είναι επιτυχία μόνο το βάθρο. Και έπεσαν να με φάνε, οι συνάδελφοί σου. Έγραψαν ότι προσπαθούσα να υποβαθμίσω τα μετάλλια. Τι μήνυμα σου περνάει η πολιτεία, όταν προσφέρει προνόμια μόνο στους κατόχους μεταλλίων; Λες μέσα σου, «ας πάρω κι εγώ το φάρμακο μία φορά, μήπως φτάσω εκεί που πρέπει». Όλο το σύστημα είναι δομημένο έτσι.
-Είσαι συμπαθής στο κοινό, αντίθετα με άλλους αθλητές.
Ίσως επειδή με θεωρούν ανθρώπινη, προσιτή και ρομαντική. Δεν έγινα ποτέ ρομπότ ούτε έβλεπα τον εαυτό μου ως κάτι ξεχωριστό. Το «εγώ» μου έβγαινε στην επιφάνεια μόνο στον αγώνα. Τότε δεν έβλεπα καμία άλλη γύρω μου! Εμένα η τρέλα μου και ο έρωτάς μου ήταν το τριπλούν και όχι το κυνήγι των πριμ. Σε μεγαλύτερη ηλικία μπήκα σε αυτή τη λογική και με χάλασε πολύ. Όταν αρχίσεις να σκέφτεσαι τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις της επόμενης ημέρας, το κεφάλι βαραίνει. Η αθωότητα χάνεται.
-Τι μετατρέπει έναν αθλητή σε πρωταθλητή;
Η αντοχή στην πίεση. Η ικανότητα να σπάει τα όρια και τις αντοχές του. Όταν πονάω και κλαίω και δεν σηκώνομαι ούτε με γερανό, λέω στον εαυτό μου: «Θα πηδήξω». Ακόμα και σήμερα, αν μπω στο στάδιο, πάλι νιώθω ότι θα κερδίσω. Είναι χαζό, αλλά έτσι αισθάνομαι. Δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου, ωστόσο η φλόγα παραμένει αναμμένη. Είναι το μοναδικό πράγμα που δεν μπορεί να μου στερήσει η φύση και ο χρόμος Θα κάνω ένα γερό άλμα και ας με τρέχουν μετά στις Πρώτες Βοήθειες…
-Υπάρχει κάτι που σου λείπει;
Ο μπαμπάς μου. Έφυγα από το σπίτι μου στα 16 μου, μετά αρρώστησε και δεν τον έζησα όσο ήθελα. Μακάρι να μπορούσα να ξαναγυρίσω στην επαρχία, όπου υπάρχει ακόμη η ανθρώπινη επαφή. Ονειρεύομαι επίσης ένα μεγάλο ράντσο με άλογα. Ο παππούς μου ήταν καροτσιέρης στην Κέρκυρα και μεγάλωσα δίπλα στα άλογα. Τρεις μήνες κάθε χρόνο, φρόντιζα τον «Μάρκο» και ένιωθα το βλέμμα του να συνδέεται μαζί μου και να με τραβάει μέσα του. Ήταν ο καλός φίλος μου. Το άτι είναι γεμάτο υπερηφάνεια, δεν το πλησιάζεις εύκολα. Δεν πλησιάζει καν την ποτίστρα του, αν τύχει και πιει νερό από αυτήν κάποιο άλλο άλογο…
