Πολιτική αντιπαράθεση για τη διαχείριση των απορριμμάτων προκαλεί ρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Το υπουργείο Εσωτερικών διαμορφώνει νέους όρους για τα αντισταθμιστικά οφέλη σε δήμους οι οποίοι φιλοξενούν τη λειτουργία εγκαταστάσεων μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας αποβλήτων και χώρων υγειονομικής ταφής. Οι περιοχές στις οποίες υπάρχουν χώροι διαχείρισης απορριμμάτων θα μπορούν να διαθέτουν σε οποιαδήποτε δράση (όχι ακραιφνώς περιβαλλοντική) τα ποσά που λαμβάνουν σαν αντίβαρο από την όχληση. Η κυβέρνηση της ΝΔ αλλάζει το νομικό πλαίσιο που όριζε ότι τα ποσά του αντισταθμιστικού οφέλους από την όχληση που προκαλούν εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων διατίθενται από τους δήμους αποκλειστικά για περιβαλλοντικά έργα και δράσεις.
Η πρόβλεψη περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου «Ρυθμίσεις του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και Άλλες Επείγουσες Διατάξεις» το οποίο κατέθεσε εσπευσμένα το υπουργείο Μεταφορών. Σε αυτό στο άρθρο 13 (περί Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων -ΦΟΔΣΑ) ορίζεται ότι το αντισταθμιστικό όφελος «δύναται να διατίθενται από τους δήμους αυτούς για την κάλυψη κάθε είδους δαπάνης, κατά προτεραιότητα όμως σχετιζόμενης με περιβαλλοντική αντιστάθμιση από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων». Έτσι, κάθε δήμος θα μπορεί να δαπανά τα ποσά του αντισταθμιστικού οφέλους σε πάσης φύσεως έργα, από εκείνα της οδοποιίας έως κατασκευές κάθε είδους, βαπτίζοντας κάποια πτυχή τους σαν περιβαλλοντική.
Ήδη, αυτοδιοικητικοί παράγοντες κρίνουν ότι η κυβέρνηση διαμορφώνει τους οικονομικούς όρους ώστε να κάμψει αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών ανά την Ελλάδα, και κυρίως στη Δυτική Αττική, για τη διατήρηση, την επέκταση χώρων διαχείρισης στερεών αποβλήτων ή και την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων. Κι αυτό με την …κατευναστική τακτική δημοτικών Αρχών. Στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ βλέπουν πίσω από τη διάταξη «αντίδωρο», μεταξύ άλλων, προς τον Δήμο Φυλής.
Όλα αυτά βρίσκονται σε εξέλιξη την ίδια ώρα που η κυβέρνηση της ΝΔ αναμένεται να προωθήσει νέα σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων, σε σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα, και με ανάπτυξη νέων τεχνολογιών (συνδυασμός ανακύκλωσης αι εγκαταστάσεων ακόμα και καύσης υπολειμμάτων). Παράλληλα, υπάρχει κύμα κινητοποιήσεων από κοινωνικούς φορείς για την επέκταση της χωματερής της Φυλής και τη διαμόρφωση νέων χώρων εναπόθεσης απορριμμάτων εκεί. Καλούν να κλείσει άμεσα ο ΧΥΤΑ Φυλής ενώ καταγγέλλουν ότι την απερχόμενη περιφερειακή Αρχή (Ρένα Δούρου) αλλά και το νέο Περιφερειάρχη Γιώργο Πατούλη, για συμφωνία σε σχέση με την επέκταση της χωματερής στον ΧΥΤΑ Φυλής.
Πάντως, το νομοσχέδιο «Ρυθμίσεις του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και Άλλες Επείγουσες Διατάξεις» έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις άμα τη καταθέσει του στη Βουλή, λόγω της διαδικασίας του κατεπείγοντος που επέλεξε η κυβέρνηση της ΝΔ για να συζητηθεί. Όμως, το άρθρο 13 είναι από τα πρώτα που προκάλεσαν αντιδράσεις επί της ουσίας, για το περιεχόμενο και όσα κρύβονται πίσω από αυτό. Είναι ενδεικτικό ότι ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Νίκος Καραθανασόπουλος σημείωσε ότι είναι πρόκληση να έρχεται σαν κατεπείγον ένα επί της ουσίας πολυνομοσχέδιο που «περιλαμβάνει και τα ανταποδοτικά τέλη για την εξαγορά δήμων για την επέκταση της χωματερής της Φυλής».
Το άρθρο 13 (Ρύθμιση θεμάτων Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων -ΦΟΔΣΑ) που περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών αναφέρει:
«1. Το άρθρο 243 του ν. 4555/2018 αντικαθίσταται, ως εξής: “Άρθρο 243 Αντισταθμιστικό όφελος 1. Οι ΦΟΔΣΑ καταβάλλουν στους Δήμους που φιλοξενούν τη λειτουργία εγκαταστάσεων μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας αποβλήτων και χώρων υγειονομικής ταφής, κατηγορίας Α1 και Α2, σύμφωνα με την αριθ. 1958/2012 (Β’ 21) απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αντισταθμιστικό όφελος. 2. Το ύψος του αντισταθμιστικού οφέλους καθορίζεται με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του ΦΟΔΣΑ και δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το ένα τοις εκατό (1%) επί των εσόδων του ετήσιου προϋπολογισμού τους. Το αντισταθμιστικό όφελος συμψηφίζεται με τα ποσά που οι δήμοι υπέρ των οποίων επιβάλλεται, υποχρεούνται να καταβάλλουν στο ΦΟΔΣΑ για τις υπηρεσίες που τους παρέχει και τυχόν εναπομείναντα από το όφελος ποσά, δύναται να διατίθενται από τους δήμους αυτούς για την κάλυψη κάθε είδους δαπάνης, κατά προτεραιότητα όμως σχετιζόμενης με περιβαλλοντική αντιστάθμιση από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων.”. 2. Στο τέλος της παραγράφου 3 του άρθρου 225 του ν.4555/2018 (Α’ 133) προστίθεται εδάφιο, ως εξής: “Στις περιφέρειες στις οποίες υφίστανται ήδη μέχρι τρεις (3) ΦΟΔΣΑ, οι οποίοι πληρούν σωρευτικά τις προϋποθέσεις των περιπτώσεων α’ έως δ’, δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 245. Η ισχύς της διάταξης του προηγούμενου εδαφίου άρχεται από 1.1.2019. Τυχόν διαπιστωτικές πράξεις Συντονιστών Αποκεντρωμένων Διοικήσεων κατ’ εφαρμογή του άρθρου 245, θεωρούνται ως μηδέποτε εκδοθείσες.”».
