Στο χωριό Λα Ιγκέρα, όπου στις 9 Οκτωβρίου 1967, εκτελέστηκε ο Ερντέστο Γκεβάρα, οι κάτοικοι θυμούνται τις τελευταίες ώρες του επαναστάτη από την Αργεντινή.
Μεταφέρουν μία ιστορία πολύ λιγότερο μυθική και αρκετά σύντομη που στοίχειωσε το χωριό τους. Ένα αιματηρό επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου που γράφτηκε στο μικρό χωριό της Βολιβίας, που κανείς δεν είχε ακούσει πριν.
Η Ίρμα Γκονζάλες, που έχει ένα μικρό μαγαζάκι στο Λα Ιγκέρα, βγάζει ένα κουτί γεμάτο φωτογραφίες για τον άγνωστο με τα μαύρα, πυκνά μαλλιά που έφτασε δεμένος στην αυλή του σχολείου πριν από πενήντα χρόνια. Δεν μιλούσε και ήταν τόσο βρώμικος που νόμιζες ότι είναι μηχανικός, θυμάται η ηλικιωμένη. Λίγες ώρες πριν πεθάνει η Ίρμα του πήγε σούπα. Ούτε τότε της μίλησε.
Η Ροζάλες εξομολογείται στους New York Times ότι ο Τσε και οι αντάρτες του έφτασαν στο χωριό και υπόσχονταν ισότητα σε μία εποχή που οι περισσότεροι κάτοικοι αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. «Ήταν μαρτύριο για εμάς. Ήταν μία περίοδος βασάνων», λέει η Ροζάλες. Λίγο πριν συλληφθούν ένας από τους αντάρτες του Τσε, ο Ρομπέρτο Περέδο, γνωστός ως «Κοκο», μπήκε στο μαγαζί της και ζήτησε να τηλεφωνήσει.
Αυτό τρόμαξε πολλούς από τους χωρικούς γιατί υπήρχαν άσχημες φήμες εναντίον των ανταρτών. Οι άνδρες του χωριού έφυγαν στα βουνά υπό τον φόβο να μην τους υποχρεώσουν να ενταχθούν στην αντάρτικη ομάδα. «Μας είπαν ότι οι αντάρτες χτύπησαν άνδρες, βίασαν τις γυναίκες τους και έκλεψαν πράγματα. Γι’ αυτό κανείς δεν έμεινε να τους περιμένει στο χωριό», λέει η Ροζάλες. Θυμάται ότι ο δήμαρχος του χωριού ήταν αυτός που ειδοποίησε τις αρχές της Βολιβίας για την εμφάνιση του Τσε στην περιοχή.
Ο στρατός με την βοήθεια της CIA άρχισε να ψάχνει στα βουνά για τους αντάρτες. Ο Γκάρι Πράδο ήταν ένας από τους νέους αξιωματικούς που εστάλη στο χωριό για να βρει τον Τσε. Ο 78χρονος Γκάρι Πράδο, στρατηγός εν αποστρατεία, παραδέχθηκε ότι ο στρατός της χώρας δεν είχε τις ικανότητες να αντιμετωπίσει μία αντάρτικη επίθεση. Οι Αμερικανοί βοήθησαν στην εκπαίδευση των στρατιωτών και πράκτορες της CIA συμμετείχαν στην επιχείρηση, καθώς επιθυμούσαν να δουν τον Γκεβάρα νεκρό. «Ήταν κυρίαρχος στον ανταρτοπόλεμο. Όταν ήρθε εδώ έκανε τα πάντα αντίθετα», είπε για τον Γκεβάρα ο 78χρονος Πράδο.
Στις 8 Οκτωβρίου 1967 ξέσπασε η μάχη μεταξύ των στρατιωτών και μίας ομάδας ανταρτών. Ο Πράδο θυμάται ότι η κατάληξη αυτή την φορά ήταν διαφορετική, καθώς από τους αντάρτες παραδόθηκε και φώναξε: «Είμαι ο Τσε Γκεβάρα και αξίζω περισσότερα για εσάς ζωντανός παρά νεκρός».
Η τότε νεαρή δασκάλα του σχολείου όπου κρατήθηκε ο Γκεβάρα, Χούλια Κορτέζ λέει ότι ο Τσε ήταν σε άσχημη κατάσταση και μόλις που μπορούσε να μιλήσει. Μουρμούριζε κάποιες φράσεις για την επανάσταση. «Έλεγαν ότι είναι άσχημος αλλά εγώ σκέφτηκα ότι είναι εξαιρετικά όμορφος», εξομολογείται η 68χρονη δασκάλα.
Μετά την εκτέλεση του Τσε η Ίρμα Γκονζάλες θυμάται ότι η δασκάλα ήταν αυτή που πήγε στο σχολείο για να καθαρίσει τα αίματα. «Δεν έχουν γίνει μαθήματα από τότε εκεί. Τα παιδιά δεν ήθελαν να πάνε», αναφέρει η Γκονζάλες. Το σχολείο όπου εκτελέστηκε ο Γκεβάρα είναι σήμερα ένα μικρό μουσείο αφιερωμένο στη μνήμη του.