Τα θέματα-αγκάθια που θέτουν οι δανειστές για την πέμπτη μεταμνημονιακή αξιολόγηση
Η επιστροφή των επικεφαλής των τεχνικών κλιμακίων των δανειστών στην Αθήνα σηματοδοτεί την έναρξη της πιο κρίσιμης μεταμνημονιακής διαπραγμάτευσης. Η λίστα των θεμάτων που περιλαμβάνει η πέμπτη μεταμνημονιακή αξιολόγηση αποκαλύπτει ότι οι συζητήσεις με τους ελεγκτές δεν θα είναι καθόλου εύκολες, τη στιγμή που η Γερμανία για ακόμη μία φορά δεν εμφανίζεται διατεθειμένη να ανοίξει τώρα την κουβέντα σχετικά με τη δημοσιονομική χαλάρωση.
Η έλευση των δανειστών θα ξεκινήσει τα επόμενα 24ωρα. Η αποστολή στην Αθήνα δεν θα διαρκέσει
πολλές ημέρες, όπως πλέον έχει καθιερωθεί την εποχή μετά το τέλος των μνημονίων. Στο πλαίσιο της «αποδραματοποίησης» των σχέσεων Αθήνας – δανειστών η σημαντική δουλειά γίνεται πλέον «δι’ αλληλογραφίας», γεγονός το οποίο βολεύει και τεχνικά, προκειμένου να υπάρχει διαρκής επίβλεψη, αλλά και πολιτικά, προκειμένου να μη δημιουργείται η αίσθηση έντασης μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών.
Τα μείζονα ζητήματα
Πρακτικά αυτή η επίσκεψη των τεχνοκρατών ανοίγει έναν κύκλο σημαντικών διαπραγματεύσεων με μείζονα θέματα για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων τα επόμενα χρόνια. Ακολουθεί η συζήτηση για την αλλαγή χρήσης των ANFAs και των SMPs (των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης) ώστε να κατευθυνθούν σε αναπτυξιακούς σκοπούς και στη συνέχεια θα εξεταστεί εάν θα επιτευχθούν οι στόχοι ανάπτυξης της οικονομίας και θα διασφαλιστεί ότι θα επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι.
Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται και η συζήτηση για το νέο Πτωχευτικό Δίκαιο για τους ιδιώτες, το οποίο από τον Απρίλιο θα αντικαταστήσει το καθεστώς προστασίας πρώτης κατοικίας. Οι δανειστές είναι ξεκάθαροι ότι η παράταση που έδωσε η κυβέρνηση έως τον Απρίλιο είναι η τελευταία και τον νόμο θα πρέπει να αντικαταστήσει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο. Το νέο πλαίσιο θα πρέπει να κινηθεί στη λογική της πρόνοιας και όχι της διατήρησης των περιουσιακών στοιχείων όσων δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις υποχρεώσεις τους.
Εντονη αναμένεται να είναι η παρέμβαση των θεσμών και αναφορικά με το μέτωπο των φορολογικών ελαφρύνσεων, οι οποίες είτε έχουν ήδη ψηφιστεί είτε έχουν εξαγγελθεί για το επόμενο διάστημα. Οι δανειστές δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι τις μειώσεις φόρων και εισφορών. Κοινοτικοί παράγοντες αναφέρουν ότι αυτές οι παρεμβάσεις δεν συνδέονται με αντίστοιχες προβλέψεις προκειμένου να καλυφθεί το δημοσιονομικό κενό που δημιουργούν.
Με λίγα λόγια, οι επικεφαλής των τεχνικών κλιμακίων των θεσμών έρχονται στην Αθήνα προκειμένου (σε πρώτη φάση) να «χτυπήσουν καμπανάκι κινδύνου» για ενδεχόμενο δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Οι εκτιμήσεις από πλευράς Κομισιόν είναι ότι εάν συνεχιστεί η μείωση φόρων και εισφορών, η Αθήνα κινδυνεύει να βρεθεί και πάλι αντιμέτωπη με αρνητικά δημοσιονομικά στοιχεία.
Οι κίνδυνοι
Οι εκτιμήσεις των Ευρωπαίων τεχνοκρατών έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι ένα μέρος της κάλυψης του δημοσιονομικού κενού το οποίο δημιουργείται από τη μείωση των φόρων έχει προβλεφθεί ότι θα επιτευχθεί από την αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης. Το σενάριο αυτό όμως κρύβει κινδύνους, ενώ επηρεάζεται από πολλούς εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να ελεγχθούν από την ελληνική κυβέρνηση. Η κρίση με το Ιράν και η ένταση στη Λιβύη είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα σχετικά με εξωγενείς παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν πρόβλημα στην πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Η ένταση της «γκρίνιας» των δανειστών αναφορικά με τη μείωση φόρων και εισφορών θα έχει να κάνει βέβαια και με το αποτέλεσμα της παράλληλης διαπραγμάτευσης, η οποία θα εξελίσσεται τουλάχιστον έως την άνοιξη. Το θέμα της αλλαγής χρήσης των κερδών των ελληνικών ομολόγων που έχουν στην κατοχή τους οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης, η λογιστική μεταφορά των υπερπλεονασμάτων σε επόμενες χρονιές αλλά και η κατάληξη της διαπραγμάτευσης για τη μείωση του στόχου των πρωτογενών πλεονασμάτων θα κρίνουν τα περιθώρια ελιγμών αλλά και δημοσιονομικών παρεμβάσεων που θα έχει η κυβέρνηση.
Δύο στρατόπεδα
Για ακόμη μια φορά οι δανειστές είναι χωρισμένοι σε δύο στρατόπεδα. Το σκηνικό, τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με τους «σκληρούς» και τους «φίλους», δεν είναι και πολύ διαφορετικό σε σχέση με τα δύσκολα μνημονιακά χρόνια, έστω κι αν κάποιοι «παίκτες» έχουν μετατοπιστεί από τη σκληρή γραμμή που ακολουθούσαν. Είναι ενδεικτικό ότι η αλλαγή θέσης της Κριστίν Λαγκάρντ από το τιμόνι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας φαίνεται να βοηθά την Ελλάδα στη συζήτηση για την αλλαγή των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος.
Περισσότερο διαλλακτικά εμφανίζονται και τα στελέχη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM), γεγονός που οφείλεται στην προσπάθεια να βελτιωθούν οι σχέσεις τους με την Κομισιόν μετά την αλλαγή προσώπων στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο ESM δεν έχει δώσει ποτέ το πράσινο φως για να αλλάξουν οι στόχοι, ωστόσο ο «τελευταίος των σκληρών» της γενιάς των μνημονίων, ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να ξεκινήσει υπό προϋποθέσεις κάποια διαπραγμάτευση.
Αμετακίνητη στη θέση της παραμένει η Γερμανία, καθώς οι μηχανισμοί οι οποίοι ελέγχουν τις πολιτικές και στην ΕΕ επιμένουν στη λογική της σκληρής λιτότητας, γεγονός το οποίο τουλάχιστον προς το παρόν δεν επιτρέπει να ευοδωθούν οι συζητήσεις για τη χαλάρωση των δημοσιονομικών στόχων.
Κόκκινο πανί για τους επικεφαλής των τεχνικών κλιμακίων οι μειώσεις φόρων και εισφορών, δεδομένου ότι «δεν συνδέονται με κατ’ αντιστοιχίαν κάλυψη του υφιστάμενου δημοσιονομικού κενού»
