Εδώ και λίγους μήνες η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη πανδημία με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς.
Πολλές χώρες επέβαλαν κοινωνική απομόνωση και απαγόρευση κυκλοφορίας ως μέτρα αποτροπής της διασποράς του κορονοϊού για να περιορίσουν τον αριθμό των κρουσμάτων και να αποτρέψουν την υπερβολική επιβάρυνση του συστήματος υγείας. Ετσι, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν βρεθεί να ζουν κάτω από εντελώς καινούργιες συνθήκες και καλούνται να προσαρμοστούν σ’ αυτές.
Τι μπορεί να προκαλέσει, όμως, σε ψυχολογικό επίπεδο η επιβολή υποχρεωτικής καραντίνας σ’ ένα κοινωνικό ον όπως ο άνθρωπος;
Πολλοί ειδικοί της ψυχικής υγείας σημειώνουν πως «το άγχος, η αγωνία και η απομόνωση επιβαρύνουν με “σωματικό” τρόπο τα κυκλώματα του εγκεφάλου και αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ασθένειας – απογειώνοντας την πίεση, τις ορμόνες του άγχους και τις φλεγμονές– σε ανθρώπους που υπό άλλες συνθήκες δεν θα αρρώσταιναν». Αυξάνονται το στρες, το αίσθημα μοναξιάς και γεννιούνται φοβίες, ενώ είναι βέβαιο πως η κοινωνική–ουσιαστικά η φυσική– αποστασιοποίηση, η έλλειψη δηλαδή σωματικών επαφών όπως μια αγκαλιά, το κράτημα των χεριών, ένα χάδι,αφήνουν στον εγκέφαλο ακριβώς το ίδιο αποτύπωμα με την πείνα.
Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά αυξάνουν την πιθανότητα για καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά, άνοια, παχυσαρκία, κατάθλιψη, αϋπνία, δυσκολία συγκέντρωσης. Η συνειδητοποίηση πως δεν έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας καταρρακώνει τον μύθο της αυτοδυναμίας του ανθρώπου και η συνειδητοποίηση πως το πρόβλημα είναι παγκόσμιο μας υπενθυμίζει τη θνητότητά μας, επιτείνοντας τη θλίψη που εύλογα γεννά η επιβολή του εγκλεισμού και της φυσικής απομάκρυνσης.
Ως εκ τούτου είναι πολύ σημαντικό να ληφθούν μέτρα για την καταπολέμηση των ψυχολογικών επιπτώσεων της καραντίνας. Ηδη λειτουργεί γραμμή ψυχοκοινωνικής στήριξης που παρέχει εικοσιτετράωρη ψυχολογική υποστήριξη σε όποιον έχει ανάγκη,αλλάκαι ψυχιατρική βοήθεια σε συνανθρώπους μας με κάποιο ψυχικό νόσημα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να είμαστε όλοι ενημερωμένοι για τις πιθανές ψυχολογικές επιπτώσεις της καραντίνας, να μην τις απαξιώνουμε ούτε να νιώθουμε ντροπήκαι να παραμένουμε σε επαγρύπνηση για τυχόν ενδείξεις αρνητικών συναισθημάτων σε άτομα του περιβάλλοντός μας.
Είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθανθούμε φόβο, άγχος ή θυμό και δεν πρέπει να διστάσουμε να το μοιραστούμε με τους δικούς μας ανθρώπους και να τους «πλησιάσουμε» διαδικτυακά ή τηλεφωνικά, ιδίως αν μένουμε μόνοι μας. Μάλιστα οι διαδικτυακές τεχνολογίες που έχουν κατηγορηθεί πως βλάπτουν τον κοινωνικό ιστό στην εποχή του κορονοϊού αποτελούν την καλύτερη ευκαιρία για να τον σώσουμε.
Τώρα είναι κατάλληλη περίοδος για να πούμε μια καλημέρα στον γείτονά μας στο διπλανό μπαλκόνι, να στείλουμε μήνυμα ή να τηλεφωνήσουμε σ’ έναν φίλο με τον οποίο έχουμε να επικοινωνήσουμε καιρό λόγω των αυξημένων απαιτήσεων της καθημερινότητάς μας, όπως και να ασχοληθούμε με άτομα της οικογένειάς μας που είναι μεγαλύτερης ηλικίας. Η ζωή μας έχει μπει σε αναμονή και ο εγκλεισμός μάς αναγκάζει πρωτίστως να συνυπάρξουμε με τον εαυτό μας, κάτι που από επιλογή ή εκ των συνθηκών δεν κάναμε γιατί πάντα τρέχαμε να προλάβουμε «κάτι» μέσα στη μέρα, αλλά αυτό συνιστά και τη μεγάλη πρόκληση.
Στόχος είναι όσο μείνουμε σπίτι –αλλά και κατά, τη μετά την πανδημία φάση–να παραμείνουμε υγιείς τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Μάλιστα επειδή πιθανώς ο κορονοϊός θα μας ακολουθεί και μελλοντικά τροποποιώντας την καθημερινότητά μας, οφείλουμε να βρίσκουμε μικρές αφορμές στην καθημερινότητά μας ώστε να βελτιώνουμε την ψυχική μας κατάσταση. Τηρώντας τους περιορισμούς αναφορικά με τη φυσική εγγύτητα και διατηρώντας την κοινωνική απόσταση, ας αξιοποιήσουμε όλα τα μέσα επικοινωνίας για να παραμείνουμε ενεργά και ουσιαστικά κοινωνικοί. Το «μακριά» ας γίνει η αφορμή να έρθουμε «κοντά».
Η Φωτεινή Μπακαδήμα είναι βουλευτής Β΄ Πειραιά και γραμματέας ΚΟ ΜέΡΑ25
